Thuế thu nhập cá nhân: Bên đòi nâng, bên bảo hạ

Đảm bảo “công bằng xã hội”?!

Trước đó, phương án mà Bộ Tài chính trình Chính phủ để xuất mức khởi điểm chịu thuế từ 4 triệu lên 9 triệu đồng, đồng thời giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc được nâng từ 1,6 triệu đồng lên 3,6 triệu đồng/ tháng.

Theo Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội, chỉ nên nâng mức khởi điểm chịu thuế lên 7 triệu đồng và mức giảm trừ gia cảnh là 2,8 triệu đồng là hợp lý. Quan điểm của Ủy ban này đưa ra là các mức mà Bộ Tài chính đề xuất khá cao và sẽ thu hẹp số lượng người nộp thuế, làm sai lệch bản chất của thuế thu nhập cá nhân.

Cũng theo báo cáo của Tiểu ban Chính sách và thu ngân sách, nếu áp dụng mức khởi điểm chịu thuế lên 9 triệu đồng, sẽ có thể “sẽ thu hẹp số lượng người nộp thuế, làm sai lệch bản chất thuế thu nhập cá nhân; ảnh hưởng đến nguồn thu NSNN”. Bởi theo tính toán của Ủy ban kinh tế ngân sách Quốc hội, số người phải nộp thuế thu nhập (theo phương án 9 triệu) sẽ chỉ còn khoảng 1 triệu người, thay vì gần 4 triệu người như hiện nay.

Giải thích về đề nghị này, một lãnh đạo Ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng, việc nâng mức khởi điểm chịu thuế sẽ khiến cho nguồn thu ngân sách giảm đi mỗi năm 14.000-15.000 tỉ đồng. Đặc biệt, vị lãnh đạo trên cũng tiết lộ rằng trong ba năm qua đã đầu tư rất nhiều tiền để xây dựng phần mềm quản lý thuế. Nay nếu số lượng người nộp thuế giảm đi thì sẽ gây ra sự lãng phí lớn!

Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội "sợ" lãng phí phần mềm quản lý thuế

Cũng theo tiểu ban này, hiện trong bộ máy nhà nước có một bộ phận cán bộ, công chức đang hưởng mức lương thấp hơn mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu đồng/người/tháng, do đó nếu quy định mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu là chưa bảo đảm công bằng; không khuyến khích người dân tham gia lao động.

Ngoài ra, vị lãnh đạo này cũng minh định: “Đa số các thành viên trong Ủy ban khi thảo luận đều đề nghị giảm trừ gia cảnh cả cho con, bố mẹ và ông bà. Như thế là ba trường hợp chứ không phải hai như báo chí nêu”.

Nên khoan sức dân

Sau khi biết thông tin Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội muốn giảm mức đề xuất khởi điểm chịu thuế từ 9 triệu xuống 7 triệu, rất nhiều chuyên gia kinh tế tỏ ra khá ngạc nhiên.

Chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Minh Phong cho biết: “Bộ Tài chính đề xuất mức khởi điểm chịu thuế tăng từ 4 triệu đồng lên 9 triệu đồng và mức giảm trừ gia cảnh từ 1,6 triệu đồng/người lên 3,6 triệu đồng/người/tháng, theo tôi cũng là mức chấp nhận được nếu đặt trong điều kiện của năm 2014 có GDP tăng 6,5-7% và lạm phát dưới 2 con số theo như chỉ tiêu QH đề ra. Nhưng ai dám đảm bảo con số này sẽ không bị lạc hậu những năm sau đó khi mà thu nhập bình quân đầu người và chi tiêu của người dân tăng lên”.

Ông nhấn mạnh thêm: “Cơ quan nhà nước muốn bảo vệ nguồn thu ngân sách nhà nước nhưng cũng phải nhìn vào đại bộ phận người dân còn đang khó khăn hiện nay chứ”.

Đồng tình với ý kiến này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan phân tích: "Từ năm 2007 đến năm 2011, với các mức lạm phát cộng dồn thì đồng tiền Việt Nam đã mất giá khoảng 70%. Như vậy, mức thu nhập thực tế của người dân giảm xuống rất nhiều. Nếu vẫn tính mức khởi điểm đánh thuế thấp như vậy thì tôi e nó sẽ sớm trở nên lạc hậu trong cuộc sống và lại phải sửa đổi tiếp".

Chia sẻ với quan điểm của bà Chi Lan, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh - nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương - thẳng thắn ủng hộ phương án của Bộ Tài chính với mức khởi điểm chịu thuế là 9 triệu đồng.

Đời sống người dân còn chật vật, Nhà nước không nên xem thuế TNCN là nguồn thu ngân sách

Ông cho rằng: “Khởi điểm chịu thuế 9 triệu đồng/người ở vào thời điểm 2014 và mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu đồng là những con số mà Bộ Tài chính đã nghiên cứu chán chê rồi. Nếu Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội sợ giảm thu ngân sách thì hoàn toàn không hợp lý vì hiện nay số người nộp thuế bậc 1 chiếm đại đa số nhưng nộp thuế lại ít nhất. Thực tế, nguồn thu theo Bộ Tài chính tính toán cũng chỉ bị ảnh hưởng khoảng 5.000 tỉ đồng trong năm 2013 nếu áp dụng từ giữa năm 2013”. 

Cũng theo đại biểu Quốc hội Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, những lý lẽ mà Ủy ban Ủy ban Tài chính ngân sách đưa ra như trên là không hợp lý. “Ủy ban Ủy ban Tài chính ngân sách lo ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhưng thực tế, tính toán của Bộ Tài chính cho thấy chỉ giảm khoảng 5.000 tỉ đồng. Đây là số tiền không lớn và đã được Bộ Tài chính tính toán cân nhắc kỹ lưỡng. Do đó, chúng ta nên thực hiện theo phương án mà Chính phủ trình để giúp những người nộp thuế cải thiện cuộc sống vốn đang rất khó khăn” - ông Kiêm nói.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh nền kinh tế đang khó khăn như hiện nay, cần tạo điều kiện chia sẻ khó khăn với người dân và làm sao để khuyến khích người dân lao động, tiêu dùng và khoan thi sức dân một cách tối đa. "Đừng để người dân vì ngại thuế, phí mà mất động lực cống hiến, đầu tư và tiêu dùng. Lúc đó, ngân sách Nhà nước càng bị ảnh hưởng", bà Chi Lan cảnh báo.

Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi dự kiến sẽ được áp dụng từ tháng 7/2013, sớm hơn nửa năm so với dự kiến. Trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp cuối năm, dự án Luật sửa đổi sẽ được thảo luận tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội ở phiên họp thứ 11.

P.V (tổng hợp)