Qatar cảnh báo chi phí bảo hiểm và vận tải LNG tăng mạnh qua eo biển Hormuz

Tàu chở LNG tại eo biển Hormuz. Ảnh AFP

Eo biển Hormuz – tuyến hàng hải sống còn

Eo Hormuz, điểm hẹp nhất chỉ rộng 21 hải lý, là cửa ngõ vận chuyển khoảng 20 triệu thùng dầu/ngày cùng lượng lớn LNG. Bất kỳ gián đoạn nào tại đây đều đe dọa chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu. Nếu không thể đi qua Hormuz, các tàu chở dầu sẽ phải chọn những tuyến thay thế dài hơn hàng nghìn hải lý, kéo theo chi phí tăng vọt.

3 yếu tố chính khiến thị trường lo ngại

Khả năng thay thế rất hạn chế

Theo IEA, chỉ khoảng 6,5 triệu thùng dầu/ngày có thể được chuyển qua các tuyến như SUMED (Ai Cập), cảng Fujairah (UAE), hoặc rút từ kho dự trữ. Trong khi đó, phần lớn sản lượng vẫn phụ thuộc vào Hormuz.

Chi phí bảo hiểm tăng mạnh

Phí bảo hiểm xung đột cho tàu chở dầu lớn (VLCC) đã tăng từ 0,05% lên 0,25% giá trị tàu – tương đương thêm 225.000 USD cho tàu trị giá 90 triệu USD. Giá dầu Brent kỳ hạn cũng tăng, do lo ngại rủi ro địa chính trị kéo dài.

Dư địa chính sách thu hẹp

OPEC hiện chỉ còn khoảng 3 triệu thùng/ngày công suất dự phòng, chủ yếu tập trung quanh khu vực Hormuz. Nếu căng thẳng tiếp diễn, không gian can thiệp bằng sản lượng sẽ rất hạn chế, đẩy vai trò ổn định sang kênh ngoại giao.

Tuyến đường ống chưa đủ sức thay thế

Tuyến ống Đông – Tây của Ả Rập Xê Út và Habshan–Fujairah (UAE) chỉ vận chuyển được tổng cộng khoảng 2,6 triệu thùng/ngày – chưa đến 1/8 lượng dầu đi qua Hormuz. Ngay cả khi sử dụng kho dự trữ, các nước trong khu vực cũng khó duy trì mức xuất khẩu hiện tại nếu eo biển bị phong tỏa, dù chỉ trong vài ngày.

Ảnh hưởng đến vận tải và thị trường tài chính

Từ giữa tháng 6, nhiều hãng bảo hiểm đã xếp Hormuz vào vùng rủi ro cao, khiến phí bảo hiểm tăng trước cả khi giá dầu kịp phản ánh. Cùng lúc, giá cước thuê tàu VLCC từ vùng Vịnh sang châu Á tăng 60% chỉ trong 5 ngày, đạt 2,14 USD/thùng (ngày 17/6). Do biến động quá lớn, nhiều hãng vận tải chuyển sang thuê tàu theo ngày thay vì hợp đồng dài hạn.

Tàu chở LNG của Qatar thận trọng hơn khi đi qua Hormuz

Dữ liệu hàng hải cho thấy, các tàu chở LNG của Qatar hiện neo ngoài khơi vùng Vịnh và chỉ tiến vào Hormuz sát ngày giao hàng. Số tàu LNG trống vào vùng Vịnh đã giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm qua – cho thấy tâm lý phòng ngừa dù hợp đồng vẫn được thực hiện bình thường.

Nguồn cung dự phòng cũng trong tầm nguy hiểm

Theo RBC Capital Markets, toàn bộ công suất dự phòng của OPEC gần như đều nằm trong khu vực dễ bị ảnh hưởng nếu xảy ra xung đột. Chỉ một tin đồn – như khả năng ngừng bắn, hay vụ máy bay không người lái bị bắn rơi – cũng đủ khiến giá dầu và phí bảo hiểm biến động mạnh, bất kể chưa có cơ sở hạ tầng nào bị tấn công trực tiếp.

Giá dầu chỉ là phần nổi của tảng băng. Phí bảo hiểm của tàu chở dầu tăng mạnh đang kéo theo chi phí vận chuyển LNG và giá điện, đặc biệt ảnh hưởng đến các trung tâm dữ liệu AI vốn cần nguồn điện ổn định.

Tại châu Âu, các nhà máy lọc dầu đang chịu phí CO₂ cao và thua lỗ, do phải đi đường vòng. Ở châu Á, nhiều nước buộc phải rút kho dự trữ năng lượng – lượng còn lại chỉ đủ dùng trong vài tuần. Phí bảo hiểm tăng lên mức cao nhất từ cuối thập niên 1980 đã bắt đầu phản ánh vào giá vé máy bay và hóa đơn điện.

Một mô hình kinh tế của Mỹ cho thấy giá dầu tăng 10 USD có thể kéo GDP giảm 0,1%. Việc né tuyến Suez khiến chi phí vận chuyển tăng khoảng 2,4 USD/thùng, và khoảng 70% mức tăng phí bảo hiểm được tính ngay vào giá cước sau chỉ hai tuần.

Người tiêu dùng cuối cùng đang trả tiền cho các biến động địa chính trị qua từng lít xăng. Doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách đa dạng hóa tuyến vận chuyển, hoặc phối hợp thiết lập cơ chế phản ứng chung. Chi phí lập kế hoạch còn thấp hơn nhiều so với khoản phụ phí 225.000 USD/chuyến hàng.

Vì sao Malaysia không lo ngại nguy cơ eo biển Hormuz bị phong tỏa?

Cảnh báo tàu thuyền tránh xa eo biển Hormuz

Vì sao việc phong tỏa eo biển Hormuz sẽ là quyết định đầy rủi ro đối với Iran?