Ông lão bán cháo lòng và… âm nhạc!

06:30 | 15/05/2014

1,643 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
Không qua một trường lớp đào tạo nào về âm nhạc, bản thân gia đình cũng không ai theo nghề này nhưng bằng sự đam mê, ông Cao Kỹ Kỉnh ở xã Nhuế Dương (Khoái Châu - Hưng Yên), hiện đang là chủ một quán cháo lòng ở Hà Nội, đã tự mày mò và chế tác rất nhiều loại nhạc cụ dân tộc.

Tài hoa ông chủ quán cháo

Từ đường La Thành, chúng tôi tìm đến Khu tập thể Thành Công (Ba Đình – Hà Nội), hỏi thăm nơi ông Kỉnh và vợ đang thuê nhà và mở quán buôn bán. Một bác chạy xe ôm trước cổng Trường Đại học Văn hóa cho biết: “Ông Kỉnh bán cháo lòng có làm đàn và chơi đàn chứ gì? Cứ tới nhà tập thể B4 để ý bên tay phải, nhà nào bày nhiều đàn thì đấy chính là nhà ông Kỉnh”.

Quán cháo lòng của gia đình ông Kỉnh

Sinh năm 1958 trong gia đình thuần nông ở xã Nhuế Dương, năm 2006, gia đình ông Kỉnh chuyển lên Hà Nội kiếm sống bằng việc bán cháo lòng. Quán cháo là căn nhà nhỏ cấp 4 lụp xụp nằm khá sâu trong một ngõ nhỏ sát bên chợ Thành Công. Ngoài việc bán cháo lòng vào buổi sáng, vợ chồng ông còn bán thêm quần áo, trông xe, xay bột để kiếm thêm thu nhập nuôi cô con gái học đại học.

Ấn tượng đầu tiên của chúng tôi khi ghé vào quán ông có lẽ là những cây đàn treo la liệt trên tường. Nào là đàn nguyệt, tì bà, đàn nhị, đàn tính, đáy… các cây đàn đều không được chạm, khắc vẽ vời. Chúng chỉ là những chiếc đàn thô mộc, đơn giản được phủ bên ngoài một lớp sơn nâu bóng, treo đầy trên những bức tường loang lổ mà chỉ những người trong nghề mới biết hết được tên từng loại đàn.

Điều đặc biệt, tất cả những cây đàn ấy đều là do chính ông chủ quán cháo làm ra. Biệt tài làm đàn của ông khá nổi tiếng trong giới mê nhạc cụ truyền thống. Vào những ngày "nổi hứng", ông Kỉnh còn lôi đàn ra chơi cho khách đến ăn cháo nghe. Tiếng đàn của ông tuy không chuyên nghiệp, không bài bản nhưng lại chứa đựng tình cảm thật lòng của một người yêu nhạc từ tận trái tim.

Đối với ông Kỉnh, làm đàn không phải là một nghề kiếm cơm. Ông đến với đàn dân tộc đơn giản chỉ vì niềm yêu thích. Niềm yêu thích ấy bắt nguồn từ người cha cũng ham mê đàn ca sáo nhị của ông. Đến khi đi làm xa nhà, người bạn gắn bó với ông Kỉnh khi đó cũng lại là âm nhạc. Sau khi giải phóng miền Nam năm 1975, ông Kỉnh tham gia thanh niên xung phong vào Mộc Hóa (Long An) làm công việc san lấp hố bom. Cuộc sống của một người xa quê giữa những cánh rừng đại ngàn hoang vu lại khiến ông tìm đến với người bạn âm nhạc của mình. Ông lấy ống tre và dây phanh xe đạp làm đàn chơi cho những người bạn cùng đội nghe; rồi những đêm buồn nhớ quê, nhớ gia đình, ông lại một mình với cây sáo nhỏ...

Đàn của ông Kỉnh được làm bằng cách thủ công nhất, là một quá trình rất kỳ công. Nếu cứ để thành hình chiếc đàn thì người thợ mộc cũng làm ra được. Để làm đàn, ông Kỉnh phải lùng sục tìm mua những loại gỗ tự nhiên tốt nhất, như vông, gạo, lim, trắc, gỗ thông... Chính vì sử dụng chất liệu tự nhiên như vậy nên âm thanh từ tiếng đàn của ông được rất nhiều người ưa thích. Những âm thanh mộc mạc tự nhiên mà cũng không kém phần tinh tế.

Việc làm đàn đối với ông Kỉnh trở thành cái thú say mê mà nhiều lúc ông không dứt ra được. Tuy nhiên, làm đàn không giống như các công việc bình thường khác, ngoài việc có thời gian, có công thức thì còn phải có "cảm hứng" và theo ông thì cảm hứng chính là thứ quan trọng nhất. "Làm đàn cũng giống như làm nghệ thuật vậy, những lúc chợ búa ồn ào, hỗn tạp thì không thể làm được; tôi thường phải đợi tới chiều tối khi chợ tan vắng người, ban đêm khi mọi người đi ngủ ông mới có thể để đục, đẽo, lên dây, lấy cung đàn”.

Đến bây giờ, tôi không nhớ mình đã làm được bao nhiêu cây đàn. Trong số những cây đàn của ông Kỉnh, đắc biệt nhất là cây đàn nguyệt đã gần trăm tuổi, có người trả giá rất cao nhưng ông nhất quyết không bán. Ông kể, đó là kỉ niệm của gia đình từ thời cụ tôi để lại nên ông rất trận trọng và luôn giữ gìn cây đàn rất cận thận.

Chiếc đàn bầu "độc quyền" (màu đen ở giữa) mà ông Kỉnh sáng tạo ra

Tiếng lành đồn xa, nhiều nhạc sĩ, nghệ sĩ cũng tìm về tận nơi thử tay nghề của ông, để rồi khi ra về ai cũng tấm tắc khen hay. Dù chỉ là một người làm đàn nghiệp dư, nhưng đến nay, ông Kỉnh đã bán ra thị trường nhiều cây đàn chất lượng, giá cả phải chăng.

Mới đây, ông đã nghiên cứu, chế tạo ra một cây đàn bầu có âm lượng lớn gấp 3 lần những cây đàn bầu bình thường. Ông Kỉnh cho biết, ngoài những thiết bị thông thường, chiếc đàn bầu này to hơn một chút và được chế tạo thêm một bầu tích âm, do đó âm thanh phát ra to và trầm hơn. Vậy là những cây đàn của mình đã được đón nhận. Gần 60 tuổi, cuối cùng tôi cũng làm được gì đó cho âm nhạc dân tộc. Tôi sẽ cố gắng chế tạo ra nhiều loại đàn khác.

Mơ ước mở xưởng nhạc cụ

Ngoài việc làm đàn, ông Kỉnh còn nổi tiếng khắp khu tập thể Thành Công bởi tài đàn ca sáo nhị. Cũng giống như việc làm các loại đàn, ông Kỉnh có thể chơi được tất cả các loại đàn đó. Tuy không đào tạo theo trường lớp nhưng mỗi lần làm xong một chiếc đàn nào là ông lại mày mò học cách chơi cho bằng được chiếc đàn ấy. Ông học qua ti vi, học qua những quyển sách cổ mà ông mua được.

Với ông loại nhạc cụ mà ông yêu thích nhất là nhị - loại nhạc cụ có âm thanh xa vẳng, mơ hồ... có thể diễn tả những tâm trạng thầm kín. "Những ngày đầu mới lên Hà Nội tôi hay nhớ quê nên tối nào cũng lôi nhị ra kéo. Ban đầu hàng xóm ghét lắm, tiếng nhị văng vẳng trong đêm khuya làm họ não lòng, mất ngủ. Nhưng bây giờ thì mọi người lại quen rồi, lâu lâu không thấy tôi đàn thì lại kêu nhớ...", ông Kỉnh tâm sự.

Chiều chiều khi công việc đã xong xuôi, ông Kỉnh lại ngồi đánh đàn

Vì làm đàn, chơi đàn nên ông Kỉnh cũng thấm cái chất nghệ sĩ lúc nào không hay. Tiếng đàn của ông được nhiều người mến mộ mời đi diễn nhưng ông chỉ thích phục vụ cho những người già; đó là những người có thể nghe, có thể hiểu và có thể đồng cảm với tiếng đàn bầu, đàn nhị của ông. Ngoài những buổi biểu diễn phục vụ cho người cao tuổi hoặc những liên hoan văn nghệ riêng về nhạc cụ truyền thống còn lại ông Kỉnh đều từ chối.

Nhiều lúc ngồi làm đàn sụn cả lưng hay bị vợ giận cả tuần vì cái tội "suốt ngày đàn sáo" nhưng niềm đam mê làm đàn và chơi đàn của ông chưa bao giờ vơi giảm. Ước mơ từ lâu của ông Kỉnh là mở được một xưởng làm đàn để ông có thể truyền dạy nghề cho đời sau cũng như lưu giữ và phát huy những nhạc cụ truyền thống của dân tộc”, ông Kỉnh chia sẻ.

Nguyễn Hoan

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc