Nguyên Bí thư Hà Tĩnh: 'Chưa Bộ nào không đồng ý Formosa'

Ông cho biết, Formosa đã được chọn từ 2 nhà đầu tư, thông qua cân nhắc rất kỹ lưỡng, thực chất là chấm điểm nhà đầu tư nào cao điểm hơn, đạt cả về kinh tế, quy mô...

Nhưng Formosa có tiền sự là đi đến nước nào gây ô nhiễm nước đấy?

Văn bản hồ sơ chúng tôi vẫn giữ nguyên đây, chưa có bộ nào bảo là không đồng ý Formosa hay bảo Formosa có vấn đề gì cả.

Đại biểu QH Võ Kim Cự, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh: Không thể phát triển kinh tế bằng mọi giá. Ảnh: Phạm Hải

Đúng luật

Thông thường quy trình cấp phép của mình qua nhiều bước và nhiều cơ quan, tại sao chỉ trong vài tháng đã hoàn thành việc cấp phép cho Formosa như thế, có gì đặc biệt không?

Không thể có gì đặc biệt, đã làm đúng luật, đúng trình tự, đúng bước đi, đúng quy định của luật pháp, không bỏ qua bất kỳ giai đoạn nào, đúng theo nghị định 108, đúng theo luật Đầu tư, đúng các quy định của Chính phủ.

Bây giờ lại có một loại ý kiến là kéo dài quá thì cũng có vấn đề vì hiện đang cải cách hành chính mạnh mẽ đây. Nhưng cái kia ta không rút ngắn thời gian, không bỏ qua, vẫn đủ trình tự và ý kiến tất cả các bộ ngành liên quan, không thiếu bộ nào, hiện còn nguyên vẹn.

Đồng thời, chủ trương đầu tư ban đầu của Thủ tướng là đồng ý ở công văn 323, sau khi báo cáo thẩm định xong đúng trình tự, quy định của luật pháp. Thủ tướng đã đồng ý tiếp tục lại công văn 869, lúc đó mới tiến hành cấp phép.

Một dự án lớn thế mà chỉ trong 6 tháng đã cấp phép cho vào đầu tư thì có quá nhanh không?

Theo tôi là không, nhanh chậm không quan trọng bằng chất lượng của Hội đồng thẩm định. Có khi họ làm việc tăng thêm thời gian, năng suất, phương pháp làm việc tốt hơn thì vẫn đảm bảo điều kiện.

Hiện luật lại cho phép Bộ Công thương thẩm quyền quyết định sử dụng công nghệ nào, anh nghĩ sao?

Tất cả các việc này là phân cấp nhưng nhất thiết phải có ý kiến của tất cả bộ ngành trung ương chỉ tự địa phương không quyết định được.

"Tôi rất bức xúc chuyện Formosa chôn lấp chất thải"

Nói là phân cấp nhưng những vấn đề như thiết kế cơ sở, thiết bị, công nghệ nhưng phải qua Bộ KH&CN trực tiếp kiểm tra, có ý kiến bằng văn bản thì HĐND tỉnh và nhà đầu tư mới được thực hiện. Tỉnh thì không có quyền và không làm được việc này.

Đánh giá tác động môi trường thì bên Bộ TN&MT vừa kiểm tra, thẩm định, phê duyệt, cấp phép. Hà Tĩnh thì không làm được.

Nhưng Bộ KH&CN nói là họ chỉ được có ý kiến ban đầu chung chung chứ không biết Formosa sẽ dùng loại công nghệ gì, hoàn toàn do Bộ Công thương có quyền quyết định, dẫn đến bây giờ công nghệ đó lạc hậu?

Đó là do quy định về thẩm quyền của từng cơ quan.

'Bất kỳ ai vi phạm đều phải xử lý theo pháp luật'

Hiện lại vừa phát hiện một loạt sai phạm mới của Formosa như chôn lấp chất thải ở Hà Tĩnh. Việc phát hiện cũng không phải do cơ quan nhà nước, khiến dư luận đặt câu hỏi liệu chính quyền địa phương không làm tròn trách nhiệm?

Trước hết là có phần của Formosa. Vì theo quy hoạch, cấp phép là họ phải có khu vực xử lý chất thải riêng. Lọt ra ngoài thì có thêm yếu tố nữa là một số cá nhân bên ngoài, tự ý thu gom, tự ý đưa về đổ chôn trong trang trại. Đó là vi phạm mà theo tôi phải xử lý nghiêm, cả bên phía chúng ta chứ không chỉ về phía chủ đầu tư.

Việc này cũng có một phần trách nhiệm của ngay chính xã đó, của chính quyền cấp huyện đó nữa, tất nhiên có cả cấp tỉnh. Tôi mấy hôm nay cũng vừa nghe thông tin ấy, nói thật là cũng rất bức xúc. Tự nhiên lại nghe đổ mấy xe mấy tấn ở đâu, không thể chấp nhận những hành vi như vậy.

Dù số lượng lớn hay nhỏ nhưng tính chất là tôi phản đối. Tôi đang đề nghị là phải xử lý nghiêm những hành vi này, và tiếp tục kiểm tra xem còn ở đâu nữa không.

Ý ông là nên mở rộng điều tra?

Nghĩa là tiếp tục rà soát, nếu có vi phạm tiếp thì không dừng lại như xử lý vừa qua mà xử lý nghiêm hơn để đảm bảo phát triển bền vững. Không thể phát triển kinh tế bằng mọi giá, phải phát triển bền vững.

Có ý kiến rằng cộng dồn tất cả các hành vi vi phạm của Formosa từ xả thải đến chôn lấp thì cần xử lý trách nhiệm hình sự đối với cá nhân và đối với Formosa?

Cái đó Chính phủ đã chỉ đạo và đang làm quyết liệt rồi, chứ có phải đến hôm nay ta mới bình luận đâu. Trung ương đã có chủ trương, Chính phủ và Thủ tướng đang làm quyết liệt và thực sự cả bộ máy đang vào cuộc. Theo tôi là đang làm hết sức nghiêm túc, khách quan, quyết liệt, và phải làm dứt điểm sớm, vì càng kéo dài thì không hay cho nhiều vấn đề.

Theo tôi, bất kỳ ai mà vi phạm thì phải xử lý theo pháp luật, bất kỳ tổ chức cá nhân nào.

Theo ông, trong vụ việc này có trách nhiệm của những ai?

Cái đó phải qua kiểm tra cụ thể của cơ quan chức năng, mình không thể phát biểu cảm tính được.

- Sự cố môi trường do Formosa gây ra đã khá lâu, sao đến bây giờ, sau cuộc họp báo của Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, ông mới gặp gỡ và trao đổi với báo chí?

Tôi đã nói với báo chí từ lâu chứ, trước đó có một vài anh em có gọi điện, khoảng ngày 16, 17, 18/7 thì chúng tôi đang chuẩn bị cho ĐH Liên minh HTX lần thứ 5. Tôi nói "được rồi, sẵn sàng" chứ không né tránh gì đâu, cũng không phải ai yêu cầu tôi gặp báo chí cả.

Tôi rất muốn gặp chứ, hôm nay đây, rất thoải mái. Tôi muốn gặp đông hơn nữa cơ. Tôi rất sẵn sàng. Ngay cả hôm qua, kể cả ngày nghỉ, báo chí đến gặp tôi sẵn sàng thôi. Chứ bà Kim Ngân chưa gọi cho tôi.

Tôi muốn gặp báo chí chứ, để chia sẻ thông tin chính thống, nói đầy đủ chứ mình không thể né tránh. Tôi rất tin là báo chí có cả lương tâm, nghề nghiệp và trách nhiệm để ổn định, xây dựng và phát triển. Tôi mà né tránh, bưng bít thông tin là không được.

- Vừa rồi có một số phóng viên đi tìm hiểu sai phạm của Formosa ở Phú Thọ thì bị bảo vệ nhà máy hành hung, giật phương tiện tác nghiệp, ông nghĩ sao?

Bất cứ ai gây cản trở, hành hung báo chí đang thi hành công vụ của Đảng và Nhà nước, đang thực hiện nhiệm vụ quan trọng, ảnh hưởng đến kể cả thân nhân, sức khỏe, tài sản, là phải xử lý nghiêm theo luật pháp, đảm bảo kỷ cương.

- Dư luận có băn khoăn về việc ông không lên tiếng về vụ việc này, ông bình luận thế nào?

Tôi không né tránh. Có một vài anh em báo chí đề nghị gặp nhưng tại thời điểm ngày 16, 17, 18/7 thì chúng tôi đang chuẩn bị cho ĐH Liên minh HTX VN lần thứ 5, một sự kiện trọng đại của ngành, tôi có nói với anh em, là sau đó sẽ trả lời còn trong kỳ họp QH thì nghỉ giải lao có 10 - 20 phút, đi ra vào, uống nước thì cũng mất đi 10 phút. Nếu trả lời quá tóm tắt thì anh em không hiểu hết. Tôi có nói với anh em có thời gian sẽ trình bày đầy đủ.

Ngay hôm qua tôi có nói với anh em là sẵn sàng, trả lời ngay, 4-5 tiếng đồng hồ. Tôi rất muốn gặp báo chí vừa để chia sẻ thông tin, cung cấp chính thống các văn bản mà CP, Thủ tướng cung cấp.

Ý kiến đó khiến tôi rất băn khoăn và thực ra phải đánh giá bối cảnh thời gian họp quốc hội ngắn như thế thì không thể đủ, nói tôi né tránh thì không phải. Tôi đã trả lời hàng chục tờ báo rồi.

- Tuy không lên tiếng ngay lập tức nhưng trong giai đoạn hơn 2-3 tháng qua, ông đã có những việc làm gì ở cương vị là người cầm bút ký quyết định cho Formosa đầu tư?

Trước hết tôi rất băn khoăn, chia sẻ với hàng vạn đồng bào bị ảnh hưởng. Một phần động viên, một phần trao đổi tâm tư với các đồng chí lãnh đạo địa phương để vừa hỗ trợ nguồn lực cho bà con ổn định. Mặc dù, trong phạm vi quyền hạn có hạn nhưng tôi cũng kiến nghị với các cơ quan trung ương sớm điều tra, kết luận sớm, một mặt xử lý nghiêm các vi phạm của Formosa, cũng như bất cứ tổ chức, cá nhân nào, đồng thời, cũng tập trung các nguồn lực để giúp bà con sớm phục hồi sản xuất, trở lại sản xuất bình thường, không để ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của chúng ta.

- Ông vừa trả lời với báo chí rằng việc ký quyết định đầu tư là không sai và đúng quy trình, nhưng việc thực thi là sai. Dư luận vẫn quan tâm về trách nhiệm của lãnh đạo Hà Tĩnh, trong đó có cá nhân ông?

Việc ký giấy chứng nhận đầu tư là đúng luật, đúng theo Nghị định 108 và quyết định 72 của Thủ tướng, đặc biệt là luật Đầu tư, Đất đai. Thời hạn 70 năm là đúng điều 34 của luật Đầu tư và điều 67 của luật Đất đai. Đối với những dự án lớn, quy mô lớn, nhưng thu hồi chậm nằm trong khu vực vùng kinh tế đặc biệt khó khăn thì được hưởng ưu đãi về tiền thuê đất…, có quyết định, điều khoản quy định rõ ràng.

Việc này Hà Tĩnh không thể tự đặt ra được, đồng thời, khi đảm bảo đúng quy trình, nhà đầu tư có yêu cầu thì tỉnh đã có văn bản xin ý kiến Thủ tướng đồng ý, sau đó, giao cho các bộ, ngành hướng dẫn, quy trình, thẩm định… Hiện văn bản còn nguyên vẹn cả.

Chính phủ đồng ý ở công văn 869 cấp phép, Thủ tướng có văn bản số 926 đồng ý cấp phép 70 năm. Việc cấp phép như vậy là đúng và phù hợp.

- Xin ông nói rõ hơn về trách nhiệm của lãnh đạo trong thực thi?

Ký quyết định là đúng quy định của luật pháp còn để vi phạm đấy thì thủ phạm và nguyên nhân là Formosa thì rất rõ và chúng ta đang xử lý nghiêm túc.