Lịch sử trừng phạt kinh tế Nga - Ukraine

Các biện pháp trừng phạt chống Nga

Vào tháng 3/2014, do các tình huống ở Ukraine, EU và một số quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ, bắt đầu áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga. Ukraine lần đầu tiên tham gia cùng họ vào tháng 4/2014. Vào ngày 16/9/2015, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đã ký một sắc lệnh dựa trên quyết định của Hội đồng An ninh và Quốc phòng "Về việc áp dụng các biện pháp hạn chế kinh tế cá nhân và các biện pháp hạn chế khác". Lần đầu thực hiện, các biện pháp hạn chế đã ảnh hưởng đến 388 cá nhân và 105 pháp nhân từ Liên bang Nga và các quốc gia khác, sau đó danh sách này đã được mở rộng nhiều lần.

Dầu mỏ của Nga xuất khẩu qua Ukraine bằng đường sắt

Phản ứng của Liên bang Nga

Phản ứng đầu tiên của Nga đối với các lệnh trừng phạt của phương Tây là việc lập và công bố danh sách những người không được nhập cảnh vào Liên bang Nga, cũng như đưa ra các biện pháp kinh tế đặc biệt. Vào ngày 6/8/2014, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh về việc sử dụng một số biện pháp kinh tế đặc biệt nhằm đảm bảo an ninh cho Liên bang Nga, trong đó có lệnh cấm nhập khẩu nông sản và thực phẩm.

Vào ngày 13/8/2015, chính phủ Nga đã mở rộng danh sách các quốc gia liên quan đến lệnh cấm vận các sản phẩm này, bao gồm cả Ukraine. Tuy nhiên, đối với Kiev, việc áp dụng các hạn chế đã bị hoãn lại cho đến khi Ukraine bắt đầu thực hiện hiệp định ký kết với Liên minh châu Âu, quy định việc tạo ra một khu vực thương mại tự do (FTA). Vào ngày 17/11/2015, Tổng thống Ukraine, ông Petro Poroshenko, tuyên bố rằng FTA giữa Ukraine và EU sẽ có hiệu lực từ năm 2016.

Kể từ ngày 1/1/2016, liên quan đến việc phần kinh tế trong thỏa thuận giữa Ukraine và EU bắt đầu có hiệu lực, để bảo vệ lợi ích kinh tế của mình, Nga đã đình chỉ Hiệp ước về Khu vực thương mại tự do của Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) đối với Ukraine (sắc lệnh có liên quan được tổng thống ký ngày 16/12/2015). Ngoài ra, kể từ đầu năm 2016, lệnh cấm vận thực phẩm do chính phủ Nga áp đặt vào ngày 21/12/2015 đã được áp dụng cho cả Ukraine, cụ thể là cấm nhập khẩu thịt, xúc xích, cá và hải sản, rau, trái cây, các chế phẩm từ sữa và một số loại nông sản khác của Ukraine. Về phần mình, Ukraine đã ban hành nghị định "Về việc cấm nhập khẩu hàng hóa có nguồn gốc từ Nga", có hiệu lực từ ngày 10/1/2016 (vào ngày 18/12/2018 được gia hạn đến hết năm 2020). Sau đó, Kiev định kỳ áp dụng các biện pháp trừng phạt hạn chế cả cá nhân và pháp nhân Nga và đối với các hàng hóa cụ thể của Nga (lần cuối Ukraine áp dụng các biện pháp trừng phạt cá nhân mới đối với các cá nhân và pháp nhân Nga vào ngày 19/3/2019, và đã mở rộng danh sách các sản phẩm cấm vận vào ngày 10/4/2019).

Pháp luật của Nga về các biện pháp trừng phạt

Vào ngày 4/6/2018, luật liên bang về các biện pháp đáp trả đối với những hành động không thân thiện của Hoa Kỳ và các quốc gia khác đã được ký. Theo tài liệu này, các biện pháp trừng phạt có thể được chính phủ Liên bang Nga áp đặt theo quyết định của tổng thống đối với các quốc gia và tổ chức không thân thiện dưới quyền tài phán của họ được kiểm soát bởi (hoặc liên kết với) các quốc gia đó, cũng như chống lại các quan chức và công dân của các quốc gia này. Các công ty của các quốc gia không thân thiện bị cấm tham gia vào các hợp đồng mua sắm tài sản công và tài sản tư nhân ở nước Nga. Các biện pháp đối phó này không áp dụng cho các hàng hóa quan trọng mà Nga không sản xuất được.

Vào ngày 22/10/2018, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh "Về việc áp dụng các biện pháp kinh tế đặc biệt liên quan đến các hành động không thân thiện của Ukraine đối với công dân và pháp nhân của Liên bang Nga". Theo tài liệu này, chính phủ Nga đã chuẩn bị các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Ukraine, cũng như xác định danh sách các cá nhân và pháp nhân Ukraine mà các biện pháp này sẽ được áp dụng. Quyết định này được đưa ra "để đáp lại sự không thân thiện và trái với các hành động luật pháp quốc tế của Ukraine liên quan đến việc đưa ra các biện pháp hạn chế đối với công dân và pháp nhân của Liên bang Nga", cũng như để bảo vệ lợi ích quốc gia. Chính phủ Nga có trách nhiệm xác định các biện pháp trừng phạt và danh sách các cá nhân và pháp nhân bị áp dụng.

Các biện pháp đối phó với Ukraine trong năm 2018

Vào ngày 1/11/2018, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev đã ký một sắc lệnh "Về các biện pháp thi hành sắc lệnh của tổng thống Nga", áp dụng các biện pháp kinh tế đặc biệt liên quan đến các hành động không thân thiện của Ukraine đối với công dân và pháp nhân của Liên bang Nga. Danh sách trừng phạt bao gồm 322 cá nhân và 68 công ty. Các hạn chế áp dụng đối với họ bao gồm việc chặn các quỹ không dùng tiền mặt, chứng khoán và tài sản ở Nga và lệnh cấm rút vốn ra khỏi Nga.

Khi đó, chính phủ Nga lưu ý rằng việc đưa ra các biện pháp đối phó "nhằm chống lại các hành động không thân thiện chống lại các công dân và pháp nhân Nga từ phía Ukraine, nhằm dỡ bỏ các hạn chế do Ukraine áp đặt trước đó đối với những người này, và nhằm bình thường hóa quan hệ song phương". Đồng thời, chính phủ Nga tuyên bố sẽ xóa bỏ các biện pháp trừng phạt này trong trường hợp Ukraine hủy bỏ các biện pháp hạn chế áp đặt đối với công dân và pháp nhân Nga. Ngoài ra, tùy theo diễn tiến của hình hình, nội các Nga có quyền mở rộng phản ứng.

Vào ngày 25/12/2018, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev đã ký sửa đổi nghị định ngày 1/11/2018, trong đó mở rộng danh sách các cá nhân và pháp nhân của Ukraine liên quan đến các biện pháp trừng phạt được đưa ra. Theo người đứng đầu chính phủ, các biện pháp này đã được thực hiện "để bảo vệ lợi ích của nhà nước, công ty và công dân Nga". Kết quả, tổng số người rơi vào lệnh trừng phạt của Nga là 567 công dân và 75 doanh nghiệp Ukraine. Trong danh sách này bao gồm Thị trưởng Odessa Gennady Trukhanov, Thứ trưởng thứ nhất Bộ Nội vụ Ukraine, ông Serge Yarovoy… và các doanh nghiệp lớn như Ukroboronprom, doanh nghiệp quân sự Ukrspetsexport, PJSC Centrenergo, Ngân hàng Xuất nhập khẩu Nhà nước Ukraine...

Ngày 29/12, Thủ tướng Dmitry Medvedev đã ký một sắc lệnh áp đặt lệnh cấm nhập khẩu vào Nga đối với một số hàng hóa có quốc gia xuất xứ Ukraine hoặc được trung chuyển qua Ukraine. Quyết định được đưa ra để đáp trả các hạn chế trừng phạt từ Kiev. Danh sách này bao gồm các mặt hàng công nghiệp (tua bin, động cơ điện, máy kéo, rơ moóc, nồi hơi, đá vôi, đá nghiền dùng trong xây dựng) và các sản phẩm nông nghiệp, nguyên liệu và thực phẩm (lúa mì, dầu hướng dương, rau đóng hộp, rượu vang...).

Bá Thủy (Theo RT)

Bộ trưởng Ukraine tuyên bố sẽ dùng xe tăng đến Nga

Ukraine cấm mọi chuyến bay trực tiếp tới Nga

Zelensky sẽ buộc Nga hoàn trả Crimea?