Kazakhstan tiếp tục dựa vào Nga để giải quyết cuộc khủng hoảng điện

Bộ trưởng Năng lượng Kazakhstan Almasadam Satkaliyev cho biết, công ty dầu khí Nga Gazprom Neft đã nhanh chóng bắt đầu giao xăng AI-95 cho Kazakhstan.

Lỗ hổng của ngành dầu khí Kazakhstan đối với mạng lưới điện đổ nát của quốc gia đã bộc lộ trong tuần này khi sự cố mất điện lớn xảy ra ở phía tây đất nước, gây ra hậu quả lan rộng đối với các đường ống xuất khẩu và hoạt động tại các mỏ và nhà máy lọc dầu quan trọng.

Một trong những tác động đáng kể nhất được ghi nhận tại Caspian Pipeline Consortium (CPC), nơi vận chuyển khoảng 80% lượng dầu thô xuất khẩu của Kazakhstan, tương đương khoảng 1,2 triệu thùng mỗi ngày, thông qua một đường ống dài 1.511 km từ mỏ Tengiz do Tengizchevroil do Chevron đứng đầu vận hành.

CPC cho biết vào ngày 5/7, hai ngày sau khi mất điện: "Chúng tôi buộc phải tuyên bố rằng hậu quả của tình trạng khẩn cấp đối với lưới điện ở Tây Kazakhstan vẫn chưa được loại bỏ hoàn toàn". Do thiếu điện, 3 trạm bơm - tại Tengiz, Atyrau và Isatai đã bị dừng hoạt động.

Bản đồ đường ống CPC vận chuyển dầu từ Kazakhstan đến Novorossiysk, Nga.

Gián đoạn sản xuất

Công ty dầu khí nhà nước Kazmunaigas cho biết việc sản xuất đã bị gián đoạn tại một số mỏ dầu ở phía tây, bao gồm cả những mỏ do các công ty con Uzenmunaigas, Embamunaigas, Mangistaumunaigas và Karazhanbasmunai điều hành.

Nhà máy lọc dầu Atyrau công suất 110.000 thùng/ngày cũng bị đình chỉ, trong khi tình trạng khan hiếm trên thị trường trở nên trầm trọng hơn với hai nhà máy lọc dầu khác của nước này, tại Pavlodar và Shymkent, đang được bảo trì. Ông Satkaliyev cho biết, Kazakhstan có dự trữ xăng AI-95 trong 15 ngày. Do sản xuất nhiên liệu ở Kazakhstan giảm, thị trường cần nhập khẩu 40.000 tấn mỗi tháng để đáp ứng nhu cầu.

Sự cố lưới điện của Kazakhstan đang trở thành chuyện thường xuyên. Lần gần đây nhất lưới điện bị ảnh hưởng vào tháng 2 khiến các hộ gia đình ở một số khu vực không có điện khi nhiệt độ giảm xuống -14°C. Ben Godwin, Giám đốc phân tích của PRISM Political Risk Management có trụ sở tại London, cho biết các vấn đề đều có nguồn gốc sâu xa.

“Cuộc khủng hoảng cơ sở hạ tầng của Kazakhstan rõ ràng là kết quả của nhiều năm bỏ bê cơ sở hạ tầng vật chất quan trọng”, ông Godwin nói với Energy Intelligence. “Chính phủ đã không đưa ra các cơ chế thị trường có thể phá vỡ các công ty độc quyền, cũng như không tạo ra môi trường kích thích đầu tư vào sản xuất các mặt hàng chính như khí đốt và nhiên liệu”, ông Godwin nói.

Thiếu khí

Kazakhstan có trữ lượng than khổng lồ, nhưng vẫn chưa thể giữ được chỗ đứng trong cơ cấu sản xuất điện của đất nước. Các kế hoạch loại bỏ dần các nhà máy nhiệt điện than và chuyển sang năng lượng tái tạo bằng cách sử dụng khí đốt làm nhiên liệu chuyển tiếp có thể bị hủy hoại do thiếu khí đốt. Eni và TotalEnergies, cả hai đều là các bên liên quan trong mỏ dầu Kashagan khổng lồ của Kazakhstan ở Biển Caspian, đang hướng tới sự phát triển của năng lượng mặt trời và gió, vốn là trọng tâm trong kế hoạch dài hạn của Kazakhstan nhằm đưa năng lượng tái tạo chiếm 15% sản lượng điện vào năm 2030 và đạt được mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060.

Kazakhstan có rất nhiều khí đốt, nhưng hơn một nửa sản lượng của họ đã bị tái bơm và lượng tiêu thụ đang tăng nhanh đến mức việc xuất khẩu có thể bị đình trệ vào năm 2025. Mặc dù người Kazakhstan đã cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc vào nước láng giềng phía bắc, nhưng họ đã thảo luận về việc nhập khẩu khí đốt với các điều kiện có lợi từ Nga, nước mà vào đầu năm ngoái đã củng cố quan hệ với Astana bằng cách giúp dập tắt một cuộc nổi dậy ở Kazakhstan.

Godwin, thuộc công ty tư vấn rủi ro PRISM, nhận xét: “Kazakhstan giờ đây đứng trước một loạt lựa chọn rất khó chấp nhận. Họ không có thời gian hoặc vốn để xây dựng công suất điện của riêng mình hoặc cung cấp khí đốt cho nhu cầu công nghiệp và sinh hoạt của chính mình. Thay vào đó, họ phải quay sang Nga - quốc gia vốn đã phụ thuộc rất nhiều vào các tuyến đường xuất khẩu và các mối quan tâm chiến lược quan trọng khác”.