Gia đình nhà văn Ngô Tất Tố “bức xúc” với NXB

Có vi phạm quyền thân nhân?

Gần đây, vợ chồng con gái nhà văn Ngô Tất Tố, ông Cao Đắc Điểm và bà Ngô Thị Thanh Lịch – đại diện gia đình nhà văn Ngô Tất Tố đã lên tiếng về việc 2 bản in của cố nhà văn là “Lều chõng” và “Việc làng” do NXB Hội Nhà văn và Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam phát hành năm 2014 bị cắt bỏ, dẫn sai từ và cụm từ. Theo đại diện gia đình cố nhà văn NXB Hội Nhà văn và Nhã Nam đã vi phạm quyền nhân thân, được quy định trong luật Sở hữu trí tuệ.

Nhà văn Ngô Tất Tố sinh năm 1894, mất năm 1954. Đến nay ông mất đã 60 năm, nên quyền tài sản của ông đối với các tác phẩm không còn (Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam quy định 50 năm), tuy nhiên, quyền nhân thân được bảo hộ vĩnh viễn. Quyền nhân thân cho phép tác giả: “Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác phẩm”.

Cuốn "Lều chõng" và "Việc làng" của Nhã Nam

Theo gia đình cố nhà văn, bản in “Lều chõng” 2014 của Nhã Nam đã cắt bỏ gần 1.000 chữ và dẫn sai nội dung ở gần 20 chỗ so với bản đăng trên “Thời vụ” năm 1939. Ví dụ, bản 2014 của Nhã Nam cắt bỏ các đoạn: “Cô Nghè Thúy ngồi võng trong lễ vinh quy” - 79 chữ; đoạn “Bói Kiều” - 90 chữ; đoạn “xử phạt tội trai gái của một nho sĩ” - 196 chữ; đoạn “làm bài thuê ngay tại trường thi" - 282 chữ... Còn bản in “Việc làng” của Nhã Nam đã cắt bỏ hai đoạn văn, một ở “Phần VI - Góc chiếu giữa đình” và đoạn khác ở “Phần XII - Một tiệc ăn vạ”. Tổng số chữ bị cắt là 789 chữ. 

Ngoài ra, trong hai cuốn sách còn có nhiều đoạn in sai từ và cụm từ. Ví dụ, “vặt diệt” in sai thành “vật diệc”, “tiêu trường hạ” in thành “tiêu tường hạ”, “đãi dạ lai” in thành “đáo dạ lai”. Gia đình cố nhà văn còn cho rằng Nhã Nam đã quá lộng hành khi ghi lên bìa lót của sách “Lều chõng” và “Việc làng” năm 2014 dòng chữ: “Ấn bản đã được bảo hộ. Mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phân phối, dưới dạng in ấn hoặc văn bản điện tử, đặc biệt là việc phát tán trên mạng Internet mà không có sự cho phép văn bản của Nhà xuất bản là vi phạm pháp luật…”. 

Ông Cao Đắc Điểm thông tin thêm, từ hơn 10 năm nay, ông và vợ đã thực hiện các công trình khảo cứu về văn bản nhằm khôi phục, giám định nguyên bản gốc và khảo cứu các sai lệch khi tái bản các tác phẩm của Ngô Tất Tố. Các công trình này đã chính thức đăng ký, được Cục bản quyền cấp chứng nhận “bản quyền tác giả biên soạn” và “quyền chủ sở hữu”. Tuy nhiên, khi NXB Hội Nhà văn và Nhã Nam in sách đã không tham khảo công trình khảo cứu của họ.

NXB phủ nhận cáo buộc

Tuy nhiên, đại diện công ty Nhã Nam lại khẳng định họ không hề vi phạm quyền nhân thân của tác giả. Theo ông Vũ Hoàng Giang - Phó giám đốc công ty Nhã Nam, NXB và nhóm thực hiện bộ sách “Việt Nam danh tác” đã ưu tiên in lại sách theo bản mà họ cho là bản in đầu tiên. Cụ thể, cuốn “Lều chõng” in theo bản của NXB Mai Lĩnh năm 1941, và “Việc làng” in theo bản của NXB Mai Lĩnh năm 1940.

Ông nhấn mạnh:“Tôi nghĩ văn bản mà nhóm làm sách dựa vào là bản khả tín nhất. Ông Cao Đắc Điểm muốn nói bản nào giá trị hơn, thì có lẽ cũng cần phải đưa ra tư liệu cụ thể”.

Với ý kiến cho rằng Nhã Nam tự ý cắt bỏ nhiều chỗ, ông Giang nói: “Ấn bản Lều chõng và Việc làng của Nhã Nam và NXB Hội nhà văn không tự ý cắt bỏ bất cứ đoạn văn nào so với hai bản in của NXB Mai Lĩnh. Nếu như ông Điểm so với bản in trên báo thì đó là quan điểm nghiên cứu riêng của ông, không thể coi là bắt buộc áp đặt cho cả giới nghiên cứu và xuất bản được”. 

Những cuốn sách của con gái và con rể của cố nhà văn Ngô Tất Tố

Bên cạnh đó, với ý kiến của gia đình cố nhà văn về dòng chữ được in ở bìa lót, ông Giang nói: “Dòng chữ ‘Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ…’ chỉ là một mẫu câu công thức, mà các đơn vị xuất bản trong và ngoài nước vẫn ghi, mang tinh thần thượng tôn pháp luật nói chung, để cảnh báo ngăn cản việc làm sách giả, sách lậu, in ấn và làm ebook trái phép… mà thôi. Đó chỉ là suy diễn do hiểu nhầm, chứ dòng ghi nhận bản quyền đó không hàm ý gì đến việc xác lập quyền sở hữu một tác phẩm cụ thể nào. Ai làm trong ngành xuất bản cũng đều rõ điều đó”.

Trao đổi với báo chí, Phó ban biên tập NXB Hội nhà văn, nhà văn Tạ Duy Anh và đại diện Nhã Nam cũng khẳng định NXB Nhã Nam không vi phạm quyền thân nhân. Ông nhấn mạnh: “Quan điểm của cá nhân tôi và với tư cách người biên tập thì Nhã Nam có cơ sở của họ khi cho rằng họ không hề vi phạm quyền nhân thân, điều đó cũng có nghĩa NXB không vi phạm quyền trên. Ông Cao Đắc Điểm và Nhã Nam dựa vào hai văn bản khác nhau. Nhã Nam dựa trên bản in của NXB Mai Lĩnh, trong khi ông Cao Đắc Điểm lại dựa vào bản in trên báo. Là người biên tập, tôi khẳng định Nhã Nam không hề cắt xén bất cứ đoạn, câu văn nào so với bản in của Mai Lĩnh mà Nhã Nam trình NXB.

Còn chuyện có một số lỗi, trong đó có lỗi thuộc về biên tập, có lỗi do chế bản, thì là một điều đáng tiếc và nói thật tình là vô cùng khó tránh khỏi nếu không muốn nói in đúng tuyệt đối là bất khả. Tuy nhiên, cả NXB và Nhã Nam sẽ phải nghiêm túc khắc phục những sai sót trên nếu có cơ hội.”

Khánh An (tổng hợp)