Đạo luật Giảm phát của Mỹ một năm nhìn lại: Tốt nhưng đã đủ chưa?

Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Luật trên phạm vi rộng cung cấp hàng tỷ USD tín dụng thuế để hỗ trợ người tiêu dùng mua xe điện và các công ty sản xuất năng lượng tái tạo, vì ông Biden đặt mục tiêu khử carbon cho ngành điện hùng mạnh của Mỹ. Nó cũng giúp người cao tuổi trả tiền mua thuốc, mở rộng một số yếu tố của Obamacare và tăng thuế đối với những người Mỹ và tập đoàn giàu có.

Phát biểu tại một buổi lễ ở Nhà Trắng, Tổng thống Biden, cho biết luật này đã tạo ra 170.000 việc làm về năng lượng sạch và sẽ tạo ra khoảng 1,5 triệu việc làm trong thập kỷ tới, đồng thời cắt giảm đáng kể lượng khí thải carbon của quốc gia.

Theo nhà lãnh đạo Mỹ, đạo luật cũng chuyển việc sản xuất các sản phẩm quan trọng ra khỏi Trung Quốc và trở lại Mỹ.

12 tháng sau khi được thông qua, đạo luật thường được gọi là IRA, giống như hầu hết các luật khác của Mỹ, nhận về nhiều ý kiến ​​trái chiều. Trong khi đó, nhiều người Mỹ, kể cả những người ủng hộ ông Biden lại không biết nhiều về điều này, theo thăm dò dư luận của Reuters.

Những dấu hiệu tích cực

Các nhà phân tích Phố Wall nhận định, IRA đã cho thấy những dấu hiệu ban đầu về sức mạnh kinh tế của nó và dự đoán sẽ dẫn đến hàng tỷ USD đầu tư mới và hàng nghìn việc làm mới.

Mặc dù các tác động lớn nhất sẽ bắt đầu vào năm 2024 và 2025, nhưng đã có hơn 270 dự án năng lượng sạch mới được công bố kể từ khi thông qua, với tổng đầu tư khoảng 132 tỷ USD, theo một báo cáo phân tích của ngân hàng Mỹ.

Khoảng một nửa số tiền đầu tư đó sẽ dành cho xe điện và pin, trong khi phần còn lại dành cho năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió và hạt nhân. Những khoản đầu tư này dự kiến ​​sẽ tạo ra hơn 86.000 việc làm, trong đó có 50.000 việc làm liên quan đến xe điện.

Trong một báo cáo mới đây, Moody's cho biết luật này có khả năng hỗ trợ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội, năng suất và đổi mới.

"Trong năm qua, đã có những dấu hiệu cho thấy luật này đang góp phần thúc đẩy sản xuất năng lượng sạch và các ngành liên quan như chất bán dẫn, đồng thời đưa vào quyết định đầu tư của các công ty, bao gồm cả lĩnh vực ô tô, tiện ích và dầu khí", Moody's cho hay.

Mặt khác, các quốc gia ở châu Á và châu Âu vẫn đang cố gắng đáp trả các chính sách kinh tế bảo hộ được đưa vào luật.

Còn đó những thách thức

Ông Biden và các đảng viên Đảng Dân chủ đã hứa rằng dự luật IRA sẽ cắt giảm thâm hụt ngân sách của Mỹ ở mức 300 tỷ USD trong 10 năm bằng cách thực thi thuế doanh nghiệp tối thiểu 15% đối với các công ty giàu có, thuê thêm kiểm toán viên để xem xét kỹ lưỡng tờ khai thuế của những người Mỹ giàu có và cho phép chính phủ liên bang đàm phán về giá với các công ty dược phẩm.

Nhưng các khoản tín dụng thuế đã được phổ biến rộng rãi với các công ty, thúc đẩy tăng trưởng việc làm, lợi ích môi trường và giá cả. Trong khi đó, các đảng viên Cộng hòa muốn cản trở một số nỗ lực của ông Biden nhằm tăng cường thu thuế từ những người Mỹ giàu có. Và các công ty dược phẩm đã kiện chính quyền về kế hoạch đàm phán thuốc của họ.

Điều đó đã làm đảo ngược các dự báo tài chính, với các nhà phân tích dự đoán thâm hụt ngân sách trong khoảng từ 700 tỷ USD đến 1,1 nghìn tỷ USD trong 10 năm.

Tốt... nhưng chưa đủ?

Trên thực tế, IRA đã giúp giải quyết một vấn đề chính trị cho các đảng viên Đảng Dân chủ lo ngại rằng cử tri sẽ trừng phạt họ vì giá cả tăng vọt trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2022.

Nhưng tuần trước, ông Biden cho biết lấy làm tiếc về cái tên này, "bởi vì nó ít liên quan đến việc giảm lạm phát hơn là liên quan đến việc cung cấp các giải pháp thay thế tạo ra tăng trưởng kinh tế".

Trong khi tình trạng tăng giá đã hạ nhiệt đáng kể trong năm qua - tỷ lệ lạm phát đã giảm từ 9% xuống còn 3,2% - hầu hết các nhà kinh tế cho biết rất ít hoặc không có sự sụt giảm nào đến từ luật pháp.

Nhiều người Mỹ đã bỏ phiếu cho ông Biden vào năm 2020, cho biết họ tin rằng nền kinh tế đã hoạt động kém hiệu quả dưới sự quản lý của ông và một số người nói rằng họ có thể không bỏ phiếu cho ông trong cuộc bầu cử vào tháng 11/2024, theo một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos được công bố vào ngày 4/8.

Khoảng một nửa số người được hỏi đã bỏ phiếu cho Biden vào năm 2020, nói rằng họ nghe rất ít hoặc không nghe gì về các sáng kiến ​​​​chính sách lớn của ông nhằm giảm lạm phát hoặc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng.

Chỉ có 27% người Mỹ nói rằng họ biết khá nhiều về đạo luật này, theo một cuộc thăm dò của Washington Post - University of Maryland được công bố hồi đầu tuần này.

"Cử tri nghe thấy Đạo luật Giảm phát, nhưng họ không thấy hóa đơn hàng hóa của mình giảm xuống. Họ không thực sự thấy giá xăng giảm nhiều. Tôi nghĩ các điều khoản trong đạo luật khá tốt, nhưng vấn đề với chính quyền Đảng Dân chủ là mọi người không công nhận họ vì những điều họ thực sự đã làm", ông Jimmy Siegel - một người có tên tuổi trong ngành quảng cáo nói.