Big Oil đánh thức COP28 khỏi giấc mộng chuyển đổi năng lượng

COP28: Mỹ “vừa đánh trống vừa la làng”

COP28 bước vào giai đoạn nước rút

Hội nghị thượng đỉnh chính phủ thế giới COP28

Lý do phải thêm thời gian là do các nước khai thác dầu phản đối mạnh mẽ văn bản như vậy. Một số người đổ lỗi hoàn toàn cho Ả Rập Xê-út với tư cách là nhà lãnh đạo của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), và những người khác đổ lỗi cho toàn bộ nhóm này cùng với các nước khai thác dầu khác.

Điều mà dường như không ai trong số những người đổ lỗi nhận ra là các quốc gia dầu mỏ không còn cách nào khác. Cũng như Big Oil không thể biến thành Big Energy, ít nhất là nếu không trải qua đấu tranh.

Đầu tuần, khi người đứng đầu OPEC cảnh báo các quốc gia thành viên về nội dung liên quan đến việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch trong tuyên bố cuối cùng của COP28, một số quan chức chính phủ châu Âu đã sốc hoàn toàn trước hành vi như vậy. Họ phản ứng như thể việc hàng chục quốc gia đồng ý chấm dứt mặt hàng xuất khẩu chính của họ là hoàn toàn hợp lý chỉ để khiến một số người ở châu Âu hài lòng.

Tình hình cũng tương tự khi nhiều người ủng hộ quá trình chuyển đổi kêu gọi các công ty dầu mỏ quốc tế hành động nhiều hơn về quá trình chuyển đổi, về cơ bản bằng cách giảm sản lượng dầu khí của họ. Bởi vì Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cho biết chúng ta cần phải làm gì đó để giải quyết vấn đề nhiệt độ toàn cầu đang tăng lên.

Kế hoạch của Big Oil

Như với OPEC, điều này không xảy ra. Exxon và Chevron, hai trong số những công ty dầu mỏ lớn nhất thế giới (Big Oil), gần đây đã công bố kế hoạch đầu tư mạnh hơn cho năm 2024, với phần lớn chi tiêu bổ sung dành cho các hoạt động thượng nguồn, thường được hiểu là để tăng sản lượng.

Shell, BP và Total cũng cho thấy họ có những kế hoạch khá tham vọng cho hoạt động kinh doanh cốt lõi của mình, ngay cả khi họ ngày càng đầu tư nhiều hơn vào năng lượng thay thế như gió và mặt trời.

Điều này đã không làm những người ủng hộ quá trình chuyển đổi năng lượng hài lòng. Một trong những người nổi bật nhất trong số này, người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), ông Fatih Birol, đã nhiều lần kêu gọi ngành này nỗ lực hết mình trong quá trình chuyển đổi và bắt đầu lập kế hoạch giảm bớt dầu khí. Điều này đang xảy ra khi IEA ước tính rằng nhu cầu dầu sẽ đạt kỷ lục trong năm nay và tiếp tục tăng trong vài năm tới. Sau đó dự kiến sẽ đạt đỉnh vào khoảng năm 2027.

Lợi nhuận là trên hết

Tuy nhiên, nhiều người đã không đồng tình với dự báo đó. Một trong số họ là nhà báo Javier Blas của Bloomberg, người đã viết trong một bài báo gần đây rằng việc kêu gọi Big Oil thực hiện quá trình chuyển đổi có thể gây tổn hại đến hoạt động kinh doanh thông thường của họ về cơ bản là ngớ ngẩn.

Lợi nhuận của các Big Oil trong những năm gần đây

Trích dẫn những lời kêu gọi thay đổi của ông Birol, nhà báo Javier Blas chỉ ra hai lĩnh vực mà Big Oil đang bị nhắm tới và thực tế là chỉ một trong những lĩnh vực này là có lý để các Big Oil nỗ lực hơn nữa và đó là giảm lượng khí thải mêtan. Ông đề xuất cách tiếp cận theo hướng “cây gậy và củ cà rốt” của các chính phủ nhằm khuyến khích đầu tư nhiều hơn.

Sẽ rất dễ dàng để mở rộng cách tiếp cận đầu tư vào năng lượng gió, năng lượng mặt trời và sạc xe điện, nhưng theo ông Blas, đây là một trường hợp khác vì “Đầu tư vào đâu phải phụ thuộc vào lợi nhuận”. Có vẻ như nhiều người ủng hộ quá trình chuyển đổi đã liên tục không nắm bắt được thực tế này, do đó đã có những lời kêu gọi Big Oil ngừng trở thành Big Oil và kêu gọi các quốc gia khai thác dầu chấp nhận sự thay đổi sẽ làm ảnh hưởng đến nền kinh tế của họ và rất có thể gây thiệt hại đáng kể cho họ.

Vội vã quay đầu

Một số công ty dầu mỏ lớn đã đi theo con đường đó cách đây vài năm. Trường hợp đáng chú ý nhất là BP dưới thời ông Bernard Looney khi công ty đã đưa ra những cam kết lớn về năng lượng carbon thấp và thậm chí còn bắt đầu thực hiện chúng.

Ảnh minh họa

Chỉ vài năm sau, một thời gian ngắn trước khi bị sa thải, ông Looney thừa nhận rằng nỗ lực đa dạng hóa sang lĩnh vực năng lượng ít carbon đã không đạt được kỳ vọng về lợi nhuận. Kết quả là BP đã tái tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi của mình, đặc biệt chú trọng đến khí đốt.

Ngay bây giờ, các đại biểu tại COP28 đang nỗ lực thuyết phục mọi người đồng ý với một văn bản có thể bao gồm các từ "giảm cả mức tiêu thụ và khai thác nhiên liệu hóa thạch, một cách công bằng, có trật tự và bình đẳng để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 trước hoặc khoảng năm 2050".

Nhiều người muốn làm cho văn bản trở nên bắt buộc nhất có thể đối với mọi quốc gia ký kết nó. Những người khác thậm chí không muốn có từ "nhiên liệu hóa thạch" ở đó. Những người trước đây dường như phớt lờ thực tế rằng cam kết giảm tiêu thụ dầu và khí đốt là rất tốt trên giấy tờ, nhưng trên thực tế, mọi thứ lại rất khác.

Một cái nhìn vào nước Đức là đủ bằng chứng. Nhà sản xuất điện gió và mặt trời tham vọng nhất châu Âu đã tăng cường sản xuất điện than vì họ cần năng lượng và không còn nhà máy điện hạt nhân để sản xuất điện nữa.

Nhà máy nhiệt điện than Datteln 4 của Uniper ở Datteln, Đức

Những ví dụ tương tự có rất nhiều trên khắp thế giới, trong đó Trung Quốc cũng nổi tiếng với việc phát triển tất cả các nguồn năng lượng có thể để đáp ứng nhu cầu.

Dù cuối cùng các đại biểu COP28 có đưa ra quyết định gì đi chăng nữa thì nhu cầu dầu khí sẽ không sớm đi đến đâu trừ khi, tất nhiên, các chính phủ quyết tâm và yêu cầu giảm mức tiêu thụ năng lượng. Ngày nay, điều này nghe có vẻ xa vời và mạo hiểm, nhưng không phải là không có khả năng xảy ra.

Nếu giảm lượng khí thải từ việc tiêu thụ dầu và khí đốt là ưu tiên số một thì tất cả các biện pháp, bao gồm cả việc bắt buộc cắt giảm mức tiêu thụ đều được cho phép. Hoặc có lẽ sẽ đến lúc các ưu tiên được sắp xếp lại, giống như năm ngoái ở châu Âu.