Vì sao Bộ trưởng Dầu mỏ Arập Xê út bị sa thải?

Ông Ali al-Naimi

Theo Bloomberg, việc sa thải ông Ali al-Naimi là một phần của kế hoạch cải tổ nội các rộng lớn bao gồm tái tổ chức Bộ Dầu mỏ thành Bộ Năng lượng, Công nghiệp và tài nguyên khoáng sản. Động thái sa thải diễn ra chưa đến hai tuần sau khi Arập Xê út công bố chương trình cải cách kinh tế đầy tham vọng nhằm giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ.

Các chuyên gia cho rằng sự ra đi của ông cùng với việc bổ nhiệm ông Falih là điều có thể dự đoán trước.

Ông Naimi dường như đã mất quyền lực khi cuộc họp thảo luận đóng băng sản lượng của các nước sản xuất dầu mỏ lớn tại Doha (Qatar) vào tháng 4 thất bại do tác động của Chủ tịch Hội đồng các vấn đề Kinh tế và phát triển Arập Xê út, Hoàng tử Mohammed bin Salman.

Một vị bộ trưởng dầu mỏ tham dự cuộc họp này cho biết: “Rõ ràng, lần đầu tiên trong hai thập kỷ, Naimi bị một hoàng thân vô hiệu hóa quyền quyết định và đây là điều rất sỉ nhục đối với ông”.

Một trợ lý của ông Naimi nói: “Chúng tôi hiểu rằng sau cuộc họp ở Doha, việc ông ấy ra đi chỉ còn là vấn đề thời gian”.

Ông Naimi bước vào ngành dầu mỏ lúc mới 12 tuổi với chân sai vặt ở tập đoàn dầu khí quốc gia Saudi Aramco vào năm 1947. Sau đó, ông được gửi ra nước ngoài đào tạo và lần lượt lấy bằng cử nhân địa chất ở Đại học Lehigh (Mỹ) và bằng thạc sĩ khoa học về thủy học và địa chất kinh tế ở Đại học Stanford. Sau khi về nước và tái gia nhập Saudi Aramco, ông thăng tiến vùn vụt và trở thành chủ tịch và giám đốc điều hành của tập đoàn này lần lượt vào các năm 1984 và 1988. Ông được bổ nhiệm vào bộ trưởng Dầu mỏ Arập Xê út vào năm 1995.

Ông nhậm chức vào một thời điểm khó khăn đối với Arập Xê út lẫn OPEC do giá dầu ảm đạm. Tuy nhiên, ông đã nhanh chóng thiết lập được uy tín và từ một nhà quản lý có năng lực, ông đã vươn lên trở thành một trong những nhà hoạch định chính sách kinh tế quan trọng của thế giới.

Với tư cách là người lãnh đạo OPEC trên thực tế, một trong những thay đổi đầu tiên của ông là biến các cuộc họp định kỳ của OPEC thành sự kiện quan trọng. Ông thường dẫn dắt thành công các mục tiêu của Arập Xê út tại OPEC trong khi đó, vẫn kiềm chế được lập trường của các đối thủ trong OPEC như Iran và Venezuela.

Báo The Wall Street Journal cho biết ông Naimi là người phản đối mạnh mẽ các lời kêu gọi cắt giảm hoặc đóng băng sản lượng khi giá dầu xuống thấp kỷ lục trong thời gian vừa qua.

Cùng với quyết định sa thải ông Ali al-Naimi, nhà vua Arập Xê út cũng thông báo bổ nhiệm Chủ tịch tập đoàn dầu khí quốc gia Saudi Aramco kiêm Bộ trưởng Y tế Khalid al-Falih thế ông Ali al-Naimi.

Chuyên gia Jim Krane ở Viện Baker thuộc Đại học Rice (Mỹ) cho rằng quyết định bổ nhiệm ông Falih nắm quyền Bộ Năng lượng đã được mở rộng phạm vi quản lý bao gồm điện và tài nguyên khoáng sản, sẽ cho phép Arập Xê út cải thiện năng lực điều phối chính sách năng lượng trong nước với chính sách xuất khẩu dầu mỏ.