Khó giảm lãi suất cho vay

Có nhiều thuận lợi bước đầu

Thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ về những giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách Nhà nước năm 2018 và định hướng điều hành của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đối với hoạt động ngân hàng, ngay từ đầu năm, rất nhiều ngân hàng thương mại (NHTM) đã có động thái giảm lãi suất cho vay. Cụ thể, Vietcombank, Agribank, Vietinbank và BIDV đã điều chỉnh giảm 0,5%/năm lãi suất cho vay ngắn, trung, dài hạn đối với các lĩnh vực ưu tiên và VPBank cũng điều chỉnh giảm 0,5-1%/năm lãi suất cho vay đối với khách hàng là các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động tốt trong các lĩnh vực hàng tiêu dùng, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế biến, chế tạo và môi trường. Theo đó, sau điều chỉnh, mặt bằng lãi suất cho vay ở lĩnh vực trên giảm xuống tối đa 6%/năm đối với ngắn hạn và khoảng 7%/năm với trung và dài hạn.

Trước đó, ngay từ giữa năm 2017, NHNN cũng khuyến khích các NHTM cung cấp vốn cho các doanh nghiệp thông qua việc hạ 0,25%/năm lãi suất điều hành, trong đó có lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu, lãi suất thanh toán bù trừ trong hệ thống ngân hàng cho các NHTM với mong muốn các ngân hàng được hạ lãi suất sẽ tác động đến việc hạ lãi suất cho doanh nghiệp.

Cũng trong năm 2017, Chính phủ đã thành công trong việc kiềm chế lạm phát ở mức thấp, chỉ 3,53% và sang năm 2018, Chính phủ đưa ra nhiệm vụ tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát dưới 4%… Đây là những cơ sở kinh tế vĩ mô được đánh giá là thuận lợi bước đầu để các NHTM tiếp tục giảm lãi suất cho vay trong năm 2018.

Về phía ngân hàng, trong năm 2017, các NHTM đã hoạt động hiệu quả hơn với mức tăng trưởng lợi nhuận ấn tượng trên 40%, thanh khoản cải thiện, nguồn cung tín dụng dồi dào… tạo điều kiện cho việc giảm lãi suất cho vay.

Chuyên gia kinh tế Lê Xuân Nghĩa nhận định, thời gian gần đây, khoảng cách lãi suất tiền gửi và cho vay có lợi cho ngân hàng. Các NHTM có mức tăng lợi nhuận đáng kể, đặc biệt năm 2017 tăng trưởng lợi nhuận đến 40% và kỳ vọng mức tăng này tiếp tục được duy trì trong năm 2018. Trong bối cảnh đó, các NHTM có thể giảm lãi suất cho vay, tạo ra thị trường cạnh tranh hơn về lãi suất.

Năm 2018 được đánh giá là năm có nhiều điều kiện thuận lợi để giảm lãi suất cho vay, hình thành mặt bằng lãi suất mới thấp hơn hiện tại, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn ngân hàng để đẩy mạnh đầu tư, sản xuất kinh doanh, tăng trưởng bền vững.

Nhưng lãi suất cho vay khó giảm

Mặc dù các NHTM đã có nhiều nỗ lực, tuy nhiên từ đầu năm đến nay, hầu như chỉ có một số NHTM lớn giảm khoảng 0,5-1% lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên. Trong khi đó, trên thị trường có nhiều yếu tố được đánh giá là rào cản cho việc giảm lãi suất cho vay trong năm 2018, nhất là việc một số NHTM hạng trung và nhỏ đang tiếp tục tăng lãi suất huy động để thu hút vốn.

Theo thống kê của NHNN, số dư tiền gửi bằng VND của các tổ chức tín dụng tại NHNN bình quân mỗi ngày cao hơn mức dự trữ bắt buộc gần 63.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, nguồn vốn dư thừa này lại tập trung chủ yếu ở nhóm NHTM Nhà nước và một số NHTM cổ phần lớn. Nhóm NHTM cổ phần quy mô nhỏ vẫn rất chật vật trong việc bảo đảm nguồn vốn cho vay. Và gần đây, nhiều ngân hàng nhỏ phải đẩy lãi suất huy động lên mức cao nhằm tăng khả năng thu hút vốn để có tiền cho vay, dẫn đến lãi suất cho vay khó giảm được.

Đơn cử, gần đây Viet Capital Bank đã điều chỉnh lãi suất tiền gửi kỳ hạn dài lên khá cao: 8,3%/năm kỳ hạn 13 tháng, tăng 0,3%/năm so với cuối năm 2017 và lãi suất tiền gửi kỳ hạn 15 tháng tới 8,5%/năm.

Nhiều ngân hàng như GPBank, BacA Bank, NCB, DongA Bank… đều có mức lãi suất huy động từ 7%/năm trở lên đối với kỳ hạn gửi 6 tháng, trong khi lãi suất của kỳ hạn này ở nhóm ngân hàng lớn như BIDV, VietinBank, Agribank chỉ 5,1-5,3%/năm.

Các chuyên gia nhận định, mặc dù các yếu tố vĩ mô thuận lợi, lạm phát thấp, nhưng lãi suất huy động chưa giảm được thì các NHTM khó có thể giảm được lãi suất cho vay. Trong khi đó, hiện nay các kênh đầu tư khác như bất động sản, chứng khoán đang rất hấp dẫn nên lượng tiền đổ vào các kênh đầu tư này cũng rất lớn. Do đó, để thu hút nguồn tiền gửi tiết kiệm, các ngân hàng khó có thể giảm lãi suất huy động.

Ông Trương Văn Phước, quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, đánh giá mục tiêu tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2018 là 6,7%, thấp hơn so với mức thực hiện năm 2017 là 6,81%, nhưng so sánh với các quốc gia khác, đây là mục tiêu rất cao, cầu tín dụng nội địa hiện rất lớn nên lãi suất có thể ổn định, nếu giảm được cũng chỉ ở mức rất nhỏ trong năm 2018. Xu hướng giảm lãi suất cho vay là xu hướng tất yếu, để giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp. Tuy nhiên để làm được điều đó thì phải giải quyết nhiều vấn đề như ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, xử lý các NHTM yếu kém, giảm chi phí hoạt động ngân hàng, nâng cao chất lượng tín dụng để tránh phát sinh nợ xấu...