Ca ghép tạng xuyên Việt và câu chuyện của lòng tốt

07:45 | 28/02/2016

819 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
Ca ghép tạng xuyên Việt tháng 9-2015 đã trở thành sự kiện đặc biệt nhất trong lịch sử y học Việt Nam. Lần đầu tiên tim và gan của người hiến được vận chuyển xuyên Việt, 1.700km bằng máy bay với những tình tiết khiến mọi người thót tim và cảm phục sự tận tâm cũng như nỗ lực hết mình của các y, bác sĩ.

Gần nửa năm sau thành công của ca ghép có tính lịch sử này, chúng tôi đã tìm gặp một trong hai bệnh nhân, người may mắn  được sống phần đời còn lại bằng quả tim vận chuyển trải qua một cuộc hành trình dài.

Hồi sinh

Một chiều đầu năm mưa rét. Hà Nội vừa trải qua một đợt rét kỷ lục và đang bước vào một đợt rét mới. Qua điện thoại, chúng tôi hẹn gặp anh NVH người mang trong mình quả tim được hiến tặng từ người cho chết não ở một quán cà phê gần Bệnh viện (BV) Việt Đức, nơi mà anh tới tái khám theo định kỳ 3 tuần/lần.

Chúng tôi cứ hình dung, chắc là H sẽ phải đi nhẹ, nói khẽ và bịt mặt kín để chống nhiễm khuẩn. Nhưng không. H ngồi trước mắt chúng tôi - cao lớn, nhanh nhẹn, khỏe khoắn. Với anh H sau ca ghép tim, một cuộc sống thực sự đã tới. Anh cho biết, hiện nay anh đã hơn 70kg, đang phải hãm ăn vì không được phép tăng cân thêm nữa.

Lúc nào anh cũng có cảm giác thèm ăn. “Một bữa nếu được ăn thả sức có thể lùa tới 4, 5 bát cơm, chưa kể thịt cá” anh  nói.

ca ghep tang xuyen viet va cau chuyen cua long tot
Các bác sĩ BV Việt Đức vào BV Chợ Rẫy lấy tạng

Ca ghép tim tới nay đã gần 6 tháng, vết mổ hồi phục rất nhanh. Anh tâm sự, anh cảm nhận sức khỏe của mình như người bình thường. Anh có thể bê, vác những bao hàng. Anh rất muốn quay trở lại làm những công việc nặng hằng ngày của mình như trước đây nhưng bác sĩ và bà xã chưa… cho phép.

Mỗi ngày anh dậy sớm, lên sân thượng tập thể dục rồi sinh hoạt điều độ theo chỉ dẫn của bác sĩ và chăm cậu con trai 9 tháng tuổi. Anh đang được sống một cuộc sống thực sự, dồi dào sức khỏe và sinh lực, khác hẳn với những tháng này trước kia.

Kể về chuỗi ngày trước khi ghép tạng, anh cho biết, từ nhỏ tới thanh niên, anh có sức khỏe bình thường. 2 năm gần đây, anh mới bị suy tim cấp bởi làm việc quá sức. Trước khi ghép tạng 3 tháng, anh nằm điều trị tại BV Bạch Mai.

Với anh, đó là những tháng ngày thập tử nhất sinh. Việc thở đối với anh cũng quá khó nhọc, phải dùng tới máy thở, sức khỏe suy kiệt chỉ còn có 50kg với chiều cao hơn 1m7. Các bác sĩ cũng đã tiên lượng xấu về trường hợp của anh và đưa ra chỉ định cuối cùng là ghép tim. Gia đình đã đăng ký cho anh vào danh sách chờ ghép tim của Trung tâm Điều phối tạng Quốc gia.

Đang trong lúc bế tắc, tin từ Trung tâm Điều phối tạng Quốc gia thông báo có người chết não hiến tim phù hợp với chỉ số.

Ngay lập tức, anh được chuyển sang BV Việt Đức chiều hôm trước thì hôm sau ca ghép tim được tiến hành.

ca ghep tang xuyen viet va cau chuyen cua long tot
Vận chuyển tạng lên máy bay

Về phía bệnh nhân nhận lá gan trong ca ghép xuyên Việt này, ông TVH  cũng đã hồi phục sức khỏe rất nhanh. Trước đó, ông H là bệnh nhân bị ung thư gan. Sau ca ghép, ông H đã đi làm trở lại và đang rất bận rộn với công việc cuối năm. Ông cho biết: “Tôi không những khỏe mà còn thấy mình “đẹp hơn” trước.

Nối dài sự sống

Quả tim anh H đang trong mình là của một bệnh nhân chết não tại TP Hồ Chí Minh. Quả tim ấy, chắc chắn sẽ vĩnh viễn được chôn đi dưới 3 tấc đất nếu không có tấm lòng thơm thảo của người mẹ này. Đó là bà Vũ Thị M, người mẹ nén nỗi đau mất con đã mở lòng nhân ái, đồng ý hiến đa tạng con trai để hồi sinh sự sống cho 6 người khác.

Cuộc nói chuyện có những phút ngắt quãng bởi nhiều lần người mẹ nghẹn ngào nhớ về con trai đã mất. Nhưng trong giọng nói chậm buồn, ánh mắt lặng lẽ của bà vẫn ánh lên niềm tự hào về con mình, người đã hiến đa tạng để hồi sinh sự sống cho 6 người khác.

Với bà, cho đi không phải để mong được đền đáp mà chỉ đơn giản: “Để nối dài sự sống cho đứa con trai mà tôi hết lòng yêu thương, để còn được thấy con mình mỗi ngày vẫn còn hiện hữu trong đời”.

Vẫn đôi mắt ướt đẫm, bà kể về anh Trần Vũ Minh Quang, chủ nhân của trái tim và lá gan đã vượt cuộc hành trình lịch sử dài 2.000km. Anh Quang là con trai đầu của bà, sinh năm 1984 và chưa lập gia đình. “Quang là đứa có nhiều khát vọng và mơ ước. Suốt 3 năm học phổ thông, Quang đi học xa nhà, phải trọ học rồi mỗi cuối tuần lại lóc cóc đạp xe 15km về nhà. Ao ước được ngồi giảng đường đại học, Quang đăng ký thi vào chuyên ngành công nghệ thông tin.

Năm đầu chưa thi đậu, muốn được tiếp tục ôn thi tiếp nhưng hoàn cảnh gia đình khó khăn, còn 3 em ăn học, bố mẹ đồng lương thấp, Quang phải chuyển hướng đi học nghề. 3 năm học cơ khí, ở nhờ một nhà người em tại Bình Dương rồi ra đi làm, Quang cũng đỡ được gánh nặng kinh tế cho gia đình. Đâu ngờ, tai nạn ập tới khi một ngày đang lao động, Quang ngã từ tầng 3 của tòa nhà xuống đất...”.

Bà M sẽ chẳng bao giờ quên giờ khắc định mệnh ấy. Lúc 2 giờ, nhận được cuộc điện thoại báo con trai hiện đang nằm tại BV Đa khoa Bình Dương, bà vội vượt mấy trăm cây số trong đêm tới 6 giờ thì đến nơi.

Nhìn con, bà quặn thắt từng khúc ruột. Cầm tay anh Quang nghẹn ngào: “Mẹ và các em đã tới với con rồi đây”, anh Quang dù đã bất động, không nói được gì nhưng bà Mừng nhận thấy ở nơi khóe mắt của con có hai dòng nước mắt.

Chuyển lên BV Chợ Rẫy, suốt 5 ngày điều trị để giành giật sự sống cho con là 5 ngày dài khủng khiếp trong cuộc đời bà. Ngay trong ngày đầu tiên sau khi chuyển viện, anh Quang được mổ phổi và mổ lá lách. Nhưng sau khi mổ lá lách, anh Quang hôn mê sâu. Và tới ngày thứ 5, bác sĩ thông báo, con mình đã chết não.

Với bà M, tất cả quá đột ngột. Nỗi đau mất con đã dâng ngập tâm trí người mẹ nên khi nhận được lời vận động hiến tạng từ các thầy thuốc, thực lòng phút đầu, bà đã phản đối. Trước giờ, khái niệm hiến tạng hoàn toàn lạ lẫm với bà và gia đình.

Suốt cuộc nói chuyện cùng vị bác sĩ, bà nhớ mãi câu hỏi: Nếu trong gia đình mình có người bị suy thận, không được ghép thận, người đó sẽ nhanh chóng từ giã cõi đời thì gia đình có đồng ý hiến tạng của anh Quang để ghép cho người trong gia đình này không? Câu hỏi khiến bà suy nghĩ nhiều, bởi chính bà Mừng cũng chỉ còn một quả thận. Một quả thận đã bị hỏng cách đây vài năm.

ca ghep tang xuyen viet va cau chuyen cua long tot
Bệnh nhân ghép tim giờ đã mạnh khỏe

Vị bác sĩ còn nói với bà, anh Quang đã chết não nhưng vẫn còn có thể cứu được 5, 6 người khác... Cuộc nói chuyện kết thúc và người bác sĩ đưa cho bà một lá đơn tình nguyện hiến tạng.

Hơn một ngày suy nghĩ cùng với việc chứng kiến nhiều bệnh nhận tại BV Chợ Rẫy đang chết mòn bởi suy thận, suy tim, suy gan. Biết rằng, sau khi chôn cất, lá gan, đôi mắt, trái tim của con mình rồi cũng sẽ sớm phân hủy, tan vào đất, bà Mừng và gia đình quyết định trao lại những thứ thiêng liêng nhất để hồi sinh sự sống cho những con người không hề quen biết.

Đôi giác mạc, trái tim, lá gan, hai quả thận của anh Quang giờ đã được sống trong cơ thể của 6 con người, nhưng cho tới thời điểm hiện tại bà Mừng vẫn chưa một lần gặp mặt những người nhận tạng từ con trai mình bởi điều đó là một sự trao tặng vô giá xuất phát từ lòng nhân hậu - Cho đi không cần nhận lại.

Ngày BV Việt Đức làm lễ ra viện cho hai bệnh nhân được ghép tim, gan từ con trai mình, bà M cũng được các bác sĩ thông báo qua điện thoại và lặng lẽ theo dõi hình ảnh những người được mang trong mình một phần cơ thể của con trai. Với bà, đó là niềm an ủi và chỉ vậy thôi là đủ…

“Mang sự sống bay ngang qua bầu trời”

Nhớ về ca ghép tạng xuyên Việt lần đầu tiên trong lịch sử y học, đã gần nửa năm trôi qua mà các y, bác sĩ vẫn còn nguyên xúc động.

Nhận được thông tin từ bác sĩ Dư Thị Ngọc Thu BV Chợ Rẫy (TP HCM) có bệnh nhân chết não hiến tạng báo  ra Trung tâm Điều phối tạng Quốc gia ngoài Hà Nội, ngay lập tức, Trung tâm đã kích hoạt hệ thống và tìm kiếm được các bệnh nhân có chỉ số phù hợp để ghép tạng.  Sau đó, Trung tâm đã thông báo tới BV Việt Đức những thông tin này.

Rất khẩn trương, ban lãnh đạo BV Việt Đức họp bàn và phân công để có thể tiếp nhận sớm nhất nguồn tạng hiến. Trong kíp bác sĩ nhận nhiệm vụ vào BV Chợ Rẫy (TP HCM) để lấy tạng đưa ra Hà Nội có 2 giáo sư dày dạn kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn về tim và gan. Đó là GS.TS Trịnh Hồng Sơn, Phó giám đốc BV và GS.TS Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch. Đi cùng các anh là 4 bác sĩ trẻ.

Kíp bác sĩ gồm 6 người  đã ra sân bay từ 14h với hy vọng được bay sớm ngay khi nhận thông tin bệnh nhân đã chết não. GS Sơn cho biết, chỉ khi nào trong TP HCM thông báo bệnh nhân đã chết não thì cả kíp mới lên máy bay vào. Hơn 14h một chút, thông tin chuyển ra từ phía Nam: Bệnh nhân đã chết não.

Nhờ sự giúp đỡ của hàng không, kíp bác sĩ đã kịp thời có chỗ ngồi trên chuyến bay lúc 14h30’ ngày 4-9 thay vì 16h30’ như dự kiến ban đầu. Với GS Trịnh Hồng Sơn, người đã từng đi hàng trăm chuyến bay đến nhiều vùng đất trên thế giới, mổ và ghép nhiều ca bệnh nặng nhưng chuyến bay lần này thực sự mang một tâm trạng khác.

Hành trình từ BV Việt Đức ra sân bay Nội Bài rồi thêm 2 tiếng ngồi máy bay luôn đau đáu trong anh suy nghĩ liệu có thể mang điều kỳ diệu đến cho 2 con người đang mong mỏi được sống nhờ ghép tạng hay không, có điều trục trặc nào có thể xảy ra và xử trí thế nào để mọi việc được hoàn tất.

 Ngay trong lúc 6 bác sĩ đang mỗi người một tâm trạng nhưng cùng hướng chung một điểm đến thì tại BV Chợ Rẫy, kíp bác sĩ đang tiến hành thủ thuật trên bệnh nhân chết não hiến tạng. Khi kíp bác sĩ BV Việt Đức có mặt tại phòng phẫu thuật BV Chợ Rẫy ngay lập tức họ bắt tay vào bóc tách tim và gan của người hiến rồi cho vào túi nilon đựng dung dịch chuyên biệt để bảo quản tạng. Toàn bộ khối tạng đó được đựng trong 2 chiếc hộp có chứa đá để giữ lạnh.

Hàng trăm hành khách trên chuyến bay đó không hề biết đến điều đặc biệt hiện hữu cạnh họ, khi có những con người âm thầm, lặng lẽ mang sự sống bay ngang qua bầu trời để giữ lại tính mạng của 2 bệnh nhân đang ngàn cân treo sợi tóc.

Thỉnh thoảng bác sĩ Bùi Trọng Nghĩa, Khoa Ung bướu (BV Việt Đức) và GS Sơn lại kiểm tra độ an toàn của 2 chiếc hộp đặc biệt. Nghĩa chia sẻ: “Lo lắng nhất là 2 tạng bị hỏng do sang chấn va đập và máy bay chậm chuyến. Rất may là chuyến bay ra Hà Nội chỉ bị hoãn 15 phút nên tạng được bảo quản đúng thời gian quy định. Lúc này với chúng tôi thời gian là vàng là bạc”.

GS Sơn bảo đó là chuyến bay đặc biệt, chuyến bay của tình người khi một người lìa xa cõi tạm hiến những phần cơ thể mình cho đồng loại. Tôi còn thấy nó đặc biệt hơn nữa bởi những người khoác trên mình tấm áo blouse trắng đã nỗ lực từng giây phút để mang lại sự sống cho bệnh nhân. Với Nghĩa, hình ảnh hai đồng nghiệp BV Chợ Rẫy ngồi cạnh những chiếc hộp đựng tạng sẽ là hình ảnh ấm áp trong cuộc đời làm nghề của các anh.

Bởi lẽ, đó không chỉ là những chiếc hộp chứa đá lạnh lẽo, đông cứng và vô tri. Nó là hiện thân của tấm chân tình, sự sẻ chia của một người vĩnh viễn không còn trên cõi đời nhưng đã mang lại sự hồi sinh cho những bệnh nhân đang khắc khoải từng ngày chờ được ghép tạng mà nguồn hiến thì lắm khi vô vọng…

Trong những bức ảnh mà GS Sơn lưu lại suốt hành trình từ khi đi lấy tạng đến khi cuộc ghép kết thúc, tôi thấy cả sự lo lắng, niềm vui trên những gương mặt các y, bác sĩ, thấy cả sự cẩn trọng và chu đáo của nhân viên an ninh hàng không khi cẩn thận vận chuyển hai thùng đựng tạng nặng chừng 40kg/thùng từ máy bay theo đường riêng ra xe cứu thương chờ sẵn ở sân bay…

GS Sơn kể: “Đội ngũ bác sĩ BV Chợ Rẫy là những bác sĩ ngoại khoa rất giỏi nên khi chúng tôi vào chỉ việc bóc tách tim và gan bệnh nhân vì những công đoạn trước đó họ đã làm hoàn tất cả rồi”.

Quá trình bóc tách tim và gan của người cho chết não, GS Sơn và PGS Ước phải ngâm đôi bàn tay trong đá lạnh buốt vì khi bóc tách phải đảm bảo nhiệt độ đủ lạnh để làm ngưng quá trình chuyển hóa của tế bào trong tạng. Liên tục những bác sĩ đứng phụ thay đá liên tục để đảm bảo đúng kỹ thuật. GS Sơn chia sẻ, việc ngâm tay trong đá lạnh đến cóng tay đã thành quen với những bác sĩ ghép tạng như anh.

Hơn 100 bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên đã được huy động để thực hiện ca lấy tạng và ghép vào cơ thể bệnh nhân khác. Khoảng 23h30’ ngày 4-9, hai thùng tạng được chuyển đến buồng phẫu thuật của BV Việt Đức. Lúc này tại hai buồng mổ các bác sĩ đã phẫu thuật phanh lồng ngực và ổ bụng của 2 bệnh nhân chờ ghép.

Giây phút hồi hộp lại đến khi tất cả cùng chờ đợi kết quả sinh thiết xem tế bào gan và tim có bị hoại tử sau thời gian dài vận chuyển không. Ngay khi bác sĩ Nguyễn Sĩ Lánh, Trưởng khoa Giải phẫu bệnh thông báo tế bào cả tim và gan đều rất tốt, PGS Ước lập tức bóc tách quả tim hỏng của bệnh nhân, đồng thời chuyển tim của người hiến vào thay thế.

Sau hàng loạt các thao tác chính xác và cẩn trọng, ngay khi các miệng nối của tĩnh mạch và động mạch của người nhận và tim người hiến được khớp với nhau, trái tim mới đã đập trở lại trong lồng ngực một người hoàn toàn xa lạ.

PGS Ước không giấu được niềm vui khi nhớ về thời khắc đó: “Sau 6 tiếng, ca ghép tim hoàn thành. Không cần tới hỗ trợ kích thích từ máy móc, quả tim đã đập rất sớm hòa với nhịp thở của người nhận nó”. Một thoáng yên lặng, tôi thấy trong mắt vị PGS tài năng của chuyên ngành tim mạch ăm ắp niềm vui.

Tại phòng ghép gan cho bệnh nhân TNH (59 tuổi), PGS.TS Nguyễn Tiến Quyết, nguyên Giám đốc BV Việt Đức đã cắt bỏ khối gan hỏng cho bệnh nhân rồi nhanh chóng chuyển lá gan của người hiến vào ổ bụng. Sau 7,5 tiếng ca ghép hoàn tất, lá gan mới chuyển màu hồng đầy sức sống rất nhanh. Hơn 2 ngày sau ca ghép, cả 2 bệnh nhân được ghép tim và gan đã hồi phục rất tốt, có thể tự ăn uống và nói chuyện nhiều hơn.

Điều gì đã làm nên thành công bước đầu của 2 ca ghép đặc biệt này? Xin được lấy lời tâm sự của GS.TS Trịnh Hồng Sơn để lý giải: 

“Vai trò điều phối, tìm kiếm chỉ số người cần ghép tạng phù hợp với người hiến của Trung tâm Điều phối tạng Quốc gia là một trong những điều quyết định lớn nhất. Hơn nữa, sự phối hợp giữa các bác sĩ BV Chợ Rẫy và BV Việt Đức trong quá trình mổ lấy tạng, ghép tạng, vận chuyển rất ăn khớp, chính xác và kịp thời đã tạo nên thành công cho ca ghép lịch sử này.

Đây là thành quả không chỉ của riêng một cá nhân bác sĩ nào mà là công sức của toàn bộ  ê-kíp và hàng trăm y, bác sĩ  đã cùng lúc làm việc tâm huyết mang đến sự sống cho những bệnh nhân suy tạng đang mòn mỏi mỗi ngày chờ được hồi sinh sự sống”.

 

Thanh Loan - Song Thi

Năng lượng Mới số 500

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc
  • nang-luong-cho-phat-trien
  • pvoil-duong-xa-them-gan
  • vietinbank
Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

Tràn ngập sắc màu lễ hội Holi

(PetroTimes) - Lễ hội Holi của người Hindu, còn được gọi là Lễ hội Màu sắc, báo trước sự khởi đầu của mùa xuân.