Vì sao Mỹ cắt hàng loạt khoản tài trợ lớn cho năng lượng sạch?

Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright. Ảnh AP

Phần lớn số tiền bị hủy thuộc các khoản tài trợ được phê duyệt trong những tháng cuối nhiệm kỳ của ông Biden, chủ yếu dành cho các chương trình thu giữ và lưu trữ khí CO₂ dưới lòng đất (CCUS), cùng với các dự án khai thác xi măng ít phát thải, khí đốt sạch hơn và một số công nghệ công nghiệp tiên tiến khác.

Theo danh sách Bộ Năng lượng công bố, trong số 24 khoản tài trợ bị hủy, gồm: 500 triệu USD dành cho Heidelberg Materials US; 375 triệu USD cho Eastman Chemical Company; 270 triệu USD cho Sutter CCUS; 95 triệu USD cho Nevada Gold Mines; 87 triệu USD cho công ty khởi nghiệp Sublime Systems. Sublime Systems cho biết họ “bất ngờ và thất vọng” trước quyết định đột ngột này.

Ông Conrad Schneider, Giám đốc cấp cao của tổ chức môi trường Clean Air Task Force, cảnh báo: “Đây là một bước lùi khiến Mỹ mất lợi thế cạnh tranh toàn cầu đúng vào lúc thế giới đang đẩy mạnh nhu cầu với các công nghệ công nghiệp sạch hơn. Điều này cũng đi ngược lại cam kết hỗ trợ khai thác và đổi mới mà chính quyền từng tuyên bố”.

Động thái này diễn ra không lâu sau khi Bộ Năng lượng thông báo sẽ rà soát lại 179 dự án với tổng trị giá hơn 15 tỷ USD – các khoản tài trợ thuộc Văn phòng Trình diễn Năng lượng Sạch, được thành lập theo đạo luật cơ sở hạ tầng lưỡng đảng năm 2021.

Theo Bộ trưởng Wright, việc cắt giảm là một phần trong nỗ lực đảm bảo “chi tiêu có trách nhiệm”, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách theo định hướng của Văn phòng Hiệu quả Chính phủ – cơ quan đang có ảnh hưởng ngày càng lớn trong nội bộ chính quyền Trump.

Ông Wright tuyên bố: “Chính quyền trước đây đã vội vã phân bổ hàng tỷ USD tiền thuế, mà chưa có đánh giá tài chính chặt chẽ. Giờ đây, chính quyền Trump đang thực hiện nhiệm vụ rà soát đầy đủ, để đảm bảo rằng từng đồng tiền thuế được dùng đúng mục đích – nhằm tăng cường an ninh quốc gia, mở rộng các nguồn năng lượng ổn định và giá rẻ, và đầu tư vào những dự án có khả năng sinh lời thực sự”.

Thông báo lần này cũng cho thấy rõ định hướng của chính quyền Trump: Tiếp tục siết chặt hỗ trợ liên bang cho các sáng kiến chống biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng – trong bối cảnh chính sách năng lượng quốc gia đang có những thay đổi sâu sắc.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang dứt khoát đảo chiều chính sách khí hậu của người tiền nhiệm, khi mạnh tay xóa bỏ hàng loạt quy định môi trường mang tính bước ngoặt, cắt nguồn tài trợ cho các dự án chống biến đổi khí hậu, và thúc đẩy mạnh mẽ ngành dầu khí – tất cả được đặt dưới mục tiêu “tăng cường quyền lực năng lượng của Mỹ”.

Một bước lùi ngắn hạn, hệ lụy dài hạn

Ông Steven Nadel – Giám đốc điều hành Hội đồng Hiệu quả Năng lượng Hoa Kỳ – nhận định động thái này thiếu tính chiến lược và có thể gây ra những hậu quả dài hạn.

Trong khi đó, công nghệ thu giữ carbon – một trong những trọng tâm bị ảnh hưởng – từ lâu đã gây nhiều tranh cãi. Nhiều nhà khoa học cho rằng, công nghệ này có thể bị lạm dụng như một cái cớ để tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch (dầu khí, than) – những nguồn phát thải chính của CO₂ gây biến đổi khí hậu. Dù đang nhận được nhiều đầu tư, công nghệ này vẫn còn nhiều thách thức để có thể ứng dụng rộng rãi ở quy mô thương mại.

Ngành công nghiệp phản ứng dữ dội

Ngay sau thông báo hủy tài trợ, nhiều tổ chức và chuyên gia trong ngành đã lên tiếng chỉ trích quyết định của Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright, cho rằng việc này đi ngược với mục tiêu mà chính quyền Trump nhiều lần tuyên bố: Tăng khai thác trong nước và đảm bảo độc lập năng lượng. Bà Jessie Stolark – Giám đốc điều hành của Liên minh Thu giữ Carbon – khẳng định: “Đây là một bước lùi nghiêm trọng đối với các công nghệ quản lý carbon, vốn rất quan trọng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nước Mỹ về nguồn năng lượng vừa rẻ, vừa ổn định và bền vững”.

Ông Mike Williams – chuyên gia cao cấp về năng lượng và môi trường tại tổ chức Center for American Progress – nói thêm: “Những dự án bị cắt không chỉ giúp cắt giảm ô nhiễm, mà còn giúp Mỹ dẫn đầu về công nghệ khai thác hiện đại. Việc hủy bỏ chúng sẽ đẩy giá năng lượng lên cao, khiến người dân thiệt thòi và hàng ngàn lao động công đoàn mất việc”.

Ông Evan Gillespie, đối tác tại tổ chức phi lợi nhuận Industrious Labs chuyên về giảm phát thải, cảnh báo: “Chặn đứng các dự án này đồng nghĩa với việc khí thải tăng, ô nhiễm nghiêm trọng hơn và sức khỏe cộng đồng bị đe dọa”.

Chiến lược “thay đổi để phát triển” của ngành năng lượng nước Anh

Làm sao giải quyết nhân lực dầu khí cho các công việc liên quan năng lượng sạch?

Ấn Độ hỗ trợ các doanh nghiệp năng lượng sạch như thế nào?