Toàn cảnh cuộc chiến chống ma túy ở Philippines

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte

Trong số những người bị giết, có 756 đối tượng thực sự là tội phạm, số còn lại ít nhiều có liên quan đến ma túy. Có thể có người bị giết oan, giết nhầm. Có thể có người bị giết chết nhưng không được báo cáo với cảnh sát. Trong cuộc chiến này, liệu mọi phương tiện đều được biện minh và có chăng sự lạm dụng để giết chóc lẫn nhau?

Những anh hùng và nạn nhân của cuộc chiến chống ma túy

Khi chính thức trở thành tổng thống Philippines vào ngày 30/6/20162016, ông Rodrigo Duterte tuyên bố sẽ thẳng tay trừng trị ma túy và hứa sẽ dẹp tệ nạn này trong vòng 6 tháng. Ngoài việc kêu gọi tiêu diệt tội phạm ma túy không cần xét xử, ông còn hứa thưởng huan chương cho những thành phần tích cực trong cuộc chiến này. Chưa huân chương nào được trao tặng, nhưng tiền thưởng thì đã có, ở mức tương đương 430 USD cho cái đầu của một tội phạm ma túy. Các phương tiện truyền thông gọi cuộc chiến chống ma túy ở Philippines là “chiến dịch săn ác quỷ”, thậm chí là “chiến dịch săn đầu người”.

Được biết, hồi còn tranh cử, ông Duterte đã hứa với cử tri là sẽ tiêu diệt ít nhất 100.000 tội phạm ma túy trong 6 tháng đầu của nhiệm kỳ tổng thống, và quả thực, hiện ông không có ý nuốt lời hứa. Trong chuyện này, ông có thừa kinh nghiệm: khi còn là thị trưởng của thành phố Davao, ông xử treo cổ công khai các tội phạm ma túy. Nhưng lúc đó quyền hạn của ông chỉ giới hạn trong một đô thị. Bây giờ, quyền hạn ấy được áp dụng trong toàn quốc. Ngay cả khi LHQ bày tỏ lo ngại về tính hợp pháp, hợp đạo đức của các vụ giết tội phạm ma túy, ông thẳng thừng tuyên bố sẵn sàng rời bỏ LHQ và lập một tổ chức quốc tế riêng, nhằm quyết đạt mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn nạn ma túy.

Một trong những khu ổ chuột của Phlippines, nơi tội phạm ma túy hoành hành

Như mọi cuộc chiến tranh, cuộc chiến chống ma túy ở Philippines cũng có hai mặt, nghĩa là cũng có tổn thất từ cả hai phía. Chẳng hạn, một người phụ nữ ở khu ổ chuột của Manilla đã giết chết 6 người. Chồng bà ta từng là tay giết thuê mà nạn nhân là những người nghèo vướng vào nợ nần của đám xã hội đen. Từ khi có lệnh của tổng thống Duterte, mục tiêu đã thay đổi: nạn nhân là người nghiện ma túy và buôn bán ma túy. Người phụ nữ này có thể dễ dàng tiếp cận nạn nhân do không bị chú ý và được phép bắn, cảnh sát địa phương đảm bảo rằng bà sẽ không bị trừng phạt. Có thể bà không hài lòng với công việc được trả thù lao khá cao này (theo tiêu chuẩn của người nghèo đô thị), và không thể không bị lương tâm cắn rứt. Bà sợ sự trừng phạt của Thiên Chúa và sự trả thù của người thân nạn nhân. Tuy nhiên, bà đã không thể dừng lại, bởi vì nếu thế, từ ‘thợ săn” bà sẽ trở thành “con mồi” của cả cảnh sát lẫn đám tội phạm ma túy. Sau đó, cái chết là điều khó tránh.

Tội phạm ma túy Philippines đang ngồi trên đống lửa

Một người nghiện ma túy ở Philippines, từ nhỏ đã dùng methamphetamine với những liều nhỏ, đã nói với nhà báo: "Tôi biết chắc rằng tôi đã phạm nhiều tội lỗi trong một thời gian dài. Tôi đã làm rất nhiều điều khủng khiếp. Tôi lừa dối rất nhiều người và biến họ thành con nghiện, bởi vì tôi là một trong những người bán thuốc. Nhưng tôi xin nói, không phải tất cả những người nghiện đều có thể phạm tội trộm cắp hoặc giết người. Bản thân tôi là một người nghiện, nhưng tôi đã không giết bất cứ ai, cũng chưa bao giờ ăn cắp". Giờ đây, ông ta đang chạy trốn và trong đầu luôn ám ảnh nỗi kinh hoàng rằng bất cứ người qua đường nào cũng có thể ra tay giết chết ông ta. Ông ta không có một người nào để có thể tin tưởng được, không biết ngày mai sẽ ra sao, và luôn giật mình sợ hãi trước bất cứ tiếng động nào quanh mình.

Liệu những người như thế có đáng được cảm thông và bảo vệ? Tổng thống Duterte hoàn toàn không có bất kỳ ảo tưởng nào trong những trường hợp như thế. Trong một cuộc phỏng vấn chính thức, ông nói: "Sự sống của hàng chục tên tội phạm ma túy thì có giá trị gì? Khi tôi nhìn thấy những tội ác mà chúng mang tới cho đồng loại thì mạng sống một trăm tên cũng chẳng có ý nghĩa gì với tôi". Là một tín đồ Công giáo nhiệt thành, ông nhận thức được sức nặng của trách nhiệm mà ông đang gánh vác, và thậm chí sẵn sàng phụng sự trọng trách ấy cho dù có bị đốt cháy trong địa ngục. "Thật không dễ dàng để giết chết một con người, nhưng tôi xin lỗi là buộc phải tước đi mạng sống của những kẻ mang đến cái chết cho nhiều người khác".

Tổng thống Duterte hoàn toàn có lý, nhưng liệu ông có nghĩ đến việc người ta có thể lạm dụng chủ trương bài trừ ma túy của ông để tàn sát nhau vô tội vạ? Đó cũng là một điều đáng suy ngẫm.