Ngai vàng triều Nguyễn bị phá hoại: Hồi chuông cảnh báo về công tác bảo vệ di sản

Theo thông tin từ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, vụ việc xảy ra vào khoảng 12h trưa ngày 25/5/2025. Khi đó, một du khách nam mặc trang phục đen, sau khi tham quan khu vực Đại Nội, đã bất ngờ vượt qua rào chắn bảo vệ, tiếp cận Ngai vàng được đặt tại chính giữa điện Thái Hòa. Người này sau đó ngồi lên ngai, hành vi bị nghiêm cấm rồi liên tiếp dùng tay đập phá phần đầu rồng phía trước.

Lực lượng bảo vệ đã nhanh chóng có mặt, khống chế và bàn giao người này cho Công an TP Huế.

Đối tượng Hồ Văn Phương Tâm tại cơ quan công an (Ảnh: Công an cung cấp).

Danh tính đối tượng được xác định là Hồ Văn Phương Tâm (SN 1983, nơi thường trú tổ 7, khu vực 4, phường Hương Long, quận Phú Xuân, TP Huế). Đối tượng có biểu hiện không kiểm soát được hành vi, nghi vấn có vấn đề về tâm thần. Cơ quan công an đã tiến hành các thủ tục giám định để xác định tình trạng sức khỏe tâm thần của người này.

Thiệt hại đối với hiện vật

Ngai vàng bị đập phá là hiện vật nguyên gốc từ thời vua Khải Định, được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2015. Đây là một trong những biểu tượng cao nhất của triều Nguyễn, đồng thời là hiện vật tiêu biểu trong bộ sưu tập trưng bày tại điện Thái Hòa - công trình trung tâm của quần thể Di tích Cố đô Huế.

Theo ông Hoàng Việt Trung - Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, phần đầu rồng chạm khắc tinh xảo ở phía trước ngai đã bị hư hỏng nặng, một số mảnh vỡ đã rơi xuống sàn. Đơn vị đã tổ chức kiểm kê, thu thập các mảnh vỡ và đang phối hợp với các chuyên gia để đánh giá chính xác mức độ thiệt hại cũng như phương án phục chế.

Thời điểm này, hiện vật đã được cách ly, không phục vụ khách tham quan để phục vụ điều tra và bảo quản.

Xử lý theo pháp luật

Theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường, hành vi phá hoại bảo vật quốc gia có thể bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, việc xử lý còn phụ thuộc vào mức độ thiệt hại và tình trạng sức khỏe tâm thần của đối tượng để đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Nếu kết luận giám định cho thấy đối tượng mắc bệnh tâm thần và không có khả năng nhận thức, điều khiển hành vi tại thời điểm phạm tội, thì người này sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng có thể bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh theo quy định tại Điều 49 Bộ luật Hình sự. Đồng thời, vẫn phải bồi thường thiệt hại về dân sự do hành vi gây ra, nếu có điều kiện.

Ngai vàng điện Thái Hòa trước khi bị bẻ gãy (Ảnh tư liệu Kinh thành Huế).

Ngược lại, nếu mất năng lực kiểm soát hành vi là do sử dụng rượu bia, ma túy hoặc chất kích thích trái phép, thì người này vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật, vì pháp luật không coi đây là tình tiết loại trừ trách nhiệm hình sự.

Trong trường hợp người đàn ông phá hoại ngai vàng tại điện Thái Hòa có đủ năng lực nhận thức và điều khiển hành vi, thì hành vi của người này có thể bị xử lý hình sự về tội "Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản" theo quy định tại Điều 178 Bộ luật Hình sự. Cụ thể, Điều 178 quy định: người nào cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác từ 2 triệu đồng trở lên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đặc biệt, nếu tài sản bị xâm hại là cổ vật hoặc di vật, dù thiệt hại dưới 2 triệu đồng, vẫn có thể xử lý hình sự theo điều khoản này. Giá trị tài sản thiệt hại càng lớn, hình phạt áp dụng càng nghiêm khắc.

Tăng cường công tác bảo vệ di sản

Sự việc xảy ra ngay giữa trung tâm Đại Nội, nơi có mật độ du khách cao và được giám sát thường xuyên đã đặt ra vấn đề về hiệu quả của công tác an ninh tại các điểm di tích quan trọng. Ngai vàng là hiện vật đặc biệt, vừa mang giá trị lịch sử, vừa là biểu tượng văn hóa quốc gia, nên cần được áp dụng các phương án bảo vệ ở mức độ cao hơn.

Đại diện Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết sẽ tiến hành rà soát lại toàn bộ quy trình bảo vệ hiện vật và khu vực trưng bày, bao gồm cả biện pháp kỹ thuật như cảm biến, camera, khoảng cách tiếp cận và lực lượng ứng trực. Đồng thời, đơn vị cũng sẽ phối hợp với Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch để xây dựng lại phương án bảo vệ nhóm hiện vật đặc biệt quan trọng trong quần thể di tích cố đô.