Doanh nghiệp được trao nhiều quyền hơn trong dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi)

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Phạm Tuấn Anh, Thành viên Hội đồng thành viên Petrovietnam nhấn mạnh, Petrovietnam là một trong những doanh nghiệp nhà nước giữ vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Với quy mô đầu tư và hoạt động sản xuất kinh doanh trải rộng trên nhiều lĩnh vực, Tập đoàn phải thực hiện nhiều hoạt động liên quan đến đầu tư, mua sắm, đấu thầu... Đây là những nhiệm vụ không chỉ mang tính chiến lược đối với sự phát triển của Petrovietnam mà còn có ảnh hưởng sâu rộng đến các ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Trong quá trình triển khai các hoạt động đầu tư, Petrovietnam nhận thấy hành lang pháp lý, đặc biệt là các quy định về đấu thầu đã và đang đang không ngừng được điều chỉnh nhằm bắt kịp yêu cầu thực tiễn. Năm 2024, Luật Đấu thầu đã được sửa đổi theo hướng hoàn thiện hơn, và tới đây, trong năm 2025, luật tiếp tục được hoàn thiện. Việc điều chỉnh này là cần thiết để đáp ứng sự vận động không ngừng của đời sống kinh tế - xã hội và yêu cầu ngày càng cao về minh bạch, hiệu quả quản lý đầu tư công.

Theo ông Phạm Tuấn Anh, Thành viên Hội đồng thành viên Petrovietnam, Hội thảo là dịp để tăng cường sự phối hợp, trao đổi giữa những người làm công tác thực tiễn và các cơ quan quản lý Nhà nước, trên tinh thần cùng xây dựng và hoàn thiện thể chế.

Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, đội ngũ cán bộ Petrovietnam, đặc biệt là những người trực tiếp làm công tác mua sắm, đầu tư, quản lý dự án thường xuyên gặp phải các vướng mắc trong thực tiễn triển khai. Nhiều nội dung pháp lý chưa rõ ràng, cách hiểu giữa các đơn vị còn khác nhau, thậm chí có sự chưa thống nhất trong cách áp dụng giữa các cơ quan chức năng. Chính vì vậy, Hội thảo có ý nghĩa rất quan trọng: một mặt giúp đội ngũ cán bộ Petrovietnam tiếp cận, làm rõ tinh thần và phương pháp áp dụng các quy định pháp luật mới trong lĩnh vực đấu thầu, mua sắm; mặt khác, là diễn đàn để các đơn vị trong ngành phản ánh những bất cập, khó khăn đang tồn tại; Thông qua đó, Petrovietnam kỳ vọng các cơ quan quản lý Nhà nước sẽ tiếp thu các kiến nghị từ thực tế, góp phần hoàn thiện khung pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động đầu tư công và sản xuất kinh doanh.

Hội thảo phổ biến Luật Đấu thầu (sửa đổi) hướng tới ba mục tiêu lớn. Thứ nhất, cập nhật, làm rõ những điểm mới, điểm thay đổi trong Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn hiện hành, từ đó áp dụng đúng, hiệu quả trong công tác đầu tư, mua sắm của Tập đoàn.

Thứ hai, ghi nhận và tổng hợp các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện để phản ánh với các cơ quan quản lý Nhà nước, đặc biệt là những nội dung chưa rõ, có nhiều cách hiểu khác nhau, hoặc thiếu tính linh hoạt trong áp dụng.

Thứ ba, tăng cường sự phối hợp, trao đổi giữa những người làm công tác thực tiễn và các cơ quan quản lý Nhà nước trên tinh thần cùng xây dựng và hoàn thiện thể chế. Chỉ có hiểu đúng, làm đúng và phản ánh kịp thời thì mới đảm bảo pháp luật đi vào cuộc sống, và ngược lại, thực tiễn sản xuất kinh doanh mới là cơ sở để hoàn thiện pháp luật.

Trao đổi về những điểm mới trong Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), bà Vũ Quỳnh Lê - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính cho biết: Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) lần này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy lập pháp, khi trao quyền tự chủ lớn hơn cho doanh nghiệp, nhất là khối doanh nghiệp nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập. Theo đó, doanh nghiệp được quyền tự quyết định việc lựa chọn nhà thầu theo nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và có trách nhiệm giải trình.

Bà Vũ Quỳnh Lê - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính cho biết, doanh nghiệp được trao nhiều quyền hơn trong dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) đang được trình Quốc hội thông qua.

Bà Vũ Quỳnh Lê cũng nhấn mạnh: “Dự thảo lần này không chỉ đơn thuần là sửa đổi kỹ thuật mà là sự điều chỉnh lớn về tư duy điều hành và quản trị công - chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ quản lý chi tiết sang quản lý theo nguyên tắc. Đây là điều kiện để doanh nghiệp được trao quyền nhiều hơn, đồng thời cũng phải nâng cao trách nhiệm tương xứng”.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của sửa đổi Luật Đấu thầu là việc bãi bỏ khoản 2 Điều 2 trong Luật hiện hành. Với thay đổi này, các doanh nghiệp nhà nước, bao gồm cả Petrovietnam và các công ty con do Petrovietnam nắm giữ 100% vốn điều lệ, sẽ không còn thuộc đối tượng áp dụng hoặc phạm vi điều chỉnh trực tiếp của Luật Đấu thầu như trước đây. Thay vào đó, các doanh nghiệp được trao quyền tự chủ trong việc ban hành quy định nội bộ để tổ chức lựa chọn nhà thầu, trên cơ sở đảm bảo các nguyên tắc nền tảng như công khai, minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình.

Theo ông Lê Mạnh Hùng - Phó Trưởng Ban Pháp chế và Quản lý đấu thầu Petrovietnam, đây là một thay đổi có tác động rất lớn. Ông phân tích: “Việc trao quyền tự quyết sẽ giúp các doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là các Tập đoàn có quy mô lớn như Petrovietnam, chủ động hơn trong hoạt động đầu tư, mua sắm. Điều này phù hợp với đặc thù kỹ thuật, tiến độ, tính khẩn trương và đòi hỏi tính linh hoạt cao trong các dự án năng lượng”.

Tuy nhiên, ông Hùng cũng lưu ý, không phải tất cả các dự án đều áp dụng cơ chế này. Chẳng hạn, Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 sẽ thực hiện lựa chọn nhà thầu theo cơ chế đặc thù quy định của Quốc hội. Theo đó, một số gói thầu quan trọng sẽ được chỉ định thầu theo quy trình rút gọn, còn lại sẽ áp dụng quy định nội bộ của Petrovietnam. Tương tự, với Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III sử dụng vốn vay ODA các gói thầu chính như EPC, PMC sẽ thực hiện theo yêu cầu của nhà tài trợ, trong khi các gói thầu còn lại do Petrovietnam tự quyết định theo quy định của Tập đoàn.

Ông Lê Mạnh Hùng, Phó Trưởng ban Pháp chế - Đấu thầu Petrovietnam phát biểu.

Đáng chú ý, Luật mới cũng mở rộng quyền mua sắm cho doanh nghiệp trong các trường hợp như: duy trì hoạt động thường xuyên, đảm bảo tính liên tục cho sản xuất - kinh doanh hoặc triển khai dự án đầu tư. Trước đây, việc này bị giới hạn trong các khoản chi từ nguồn vốn hoạt động sản xuất kinh doanh; nay, luật không còn quy định cứng về nguồn vốn, tạo điều kiện để doanh nghiệp linh hoạt sử dụng các quỹ như Quỹ phát triển khoa học và công nghệ trong đấu thầu.

Không chỉ trao quyền cho doanh nghiệp, Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) còn bổ sung nhiều quy định nhằm thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Theo bà Vũ Quỳnh Lê, các nội dung mới bao gồm: cho phép nhiệm vụ khoa học thực hiện khoán chi; mua gom từ hộ gia đình, cá nhân; mua sắm không sử dụng ngân sách nhà nước; ưu đãi đặc biệt đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; và sử dụng phương pháp chấm điểm kỹ thuật trong đánh giá hồ sơ dự thầu - thay vì chỉ lấy giá thấp nhất làm tiêu chí.

Đặc biệt, trong đấu thầu quốc tế và trong nước, luật khuyến khích hình thức liên danh bắt buộc nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ và tiếp cận công nghệ tiên tiến. Cơ chế này dự kiến sẽ tạo động lực để doanh nghiệp trong nước nâng cao trình độ, tăng khả năng cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Luật mới cũng tiếp tục đơn giản hóa quy trình, thủ tục đấu thầu. Cụ thể: bãi bỏ thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu, lược bỏ một số thao tác trên mạng đấu thầu quốc gia, thậm chí xóa bỏ vai trò “bên mời thầu”. Các đối tượng không cần đáp ứng yêu cầu bảo đảm cạnh tranh cũng được mở rộng, bao gồm các đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp cùng cơ quan chủ quản.

Ông Phạm Tuấn Anh cảm ơn những trao đổi thẳng thắn, sâu sắc từ bà Vũ Quỳnh Lê đã giúp Petrovietnam “vững tin hơn” trong triển khai các dự án đầu tư.

Luật Đấu thầu (sửa đổi) vừa là cơ hội, vừa là thách thức lớn đối với Petrovietnam trong giai đoạn tới.

Luật Đấu thầu (sửa đổi) đã có bước phân cấp đáng kể trong tổ chức thực hiện, trao quyền chủ động cao hơn cho các chủ đầu tư. Theo đó, các đơn vị này được phép xem xét, xử lý các trường hợp có dấu hiệu giá dự thầu thấp bất thường, đồng thời quy định rõ trách nhiệm giám sát, hậu kiểm từ phía các cơ quan quản lý Nhà nước, nhằm đảm bảo quá trình triển khai thực hiện diễn ra minh bạch, đúng quy định và hạn chế tiêu cực phát sinh.

Từ những điểm mới của dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), và chia sẻ quý báu từ bà Vũ Quỳnh Lê - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính, ông Phạm Tuấn Anh - Thành viên Hội đồng thành viên Petrovietnam cho biết, qua phần giải thích của bà Vũ Quỳnh Lê, Petrovietnam thấy rằng tinh thần của cơ quan quản lý Nhà nước đã rất cởi mở, linh hoạt và hướng đến tạo điều kiện thuận lợi doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra đối với Petrovietnam là phải hiểu đúng, thống nhất cách hiểu, và tự tin trong thực hiện. Khi đã làm đúng và có tinh thần trách nhiệm, thì không có việc gì phải lo ngại.