Đại biểu Quốc hội: Cần dồn sức cho các dự án trọng điểm, tránh đầu tư dàn trải

Chiều 30/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2025, dự toán và phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2026. Nhiều đại biểu đề nghị Chính phủ cần tập trung đầu tư cho các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án hạ tầng trọng điểm, tạo động lực lan tỏa cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo các đại biểu, tỷ trọng đầu tư phát triển thời gian qua đạt khoảng 32% tổng chi ngân sách nhà nước - mức cao hơn giai đoạn trước. 85% dự án hoàn thành đã phát huy hiệu quả rõ nét, đặc biệt là các công trình như cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành, các tuyến vành đai Hà Nội, TP HCM, hạ tầng số quốc gia và các dự án ứng phó biến đổi khí hậu.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long phát biểu

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Đoàn Vĩnh Long) cho rằng, vẫn còn nhiều “điểm nghẽn” như giải ngân vốn đầu tư công chậm (mới đạt khoảng 75-80% kế hoạch), vốn ODA và vốn chương trình mục tiêu quốc gia chưa đáp ứng yêu cầu; công tác giải phóng mặt bằng và chuẩn bị đầu tư còn vướng mắc, nhiều dự án “vốn chờ dự án”. Ngoài ra, cơ chế PPP chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư, một số văn bản hướng dẫn cơ chế đặc thù ban hành chậm, làm giảm tính chủ động của địa phương.

Từ đó, bà kiến nghị cần đổi mới cơ chế thu hút đầu tư, cải tiến mô hình PPP theo hướng chia sẻ rủi ro, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước - doanh nghiệp - người dân; đồng thời mở rộng đầu tư sang lĩnh vực năng lượng tái tạo, logistics, đô thị thông minh; gắn đầu tư hạ tầng với chuyển đổi số và thực hiện hiệu quả Nghị quyết 71 và 72 của Bộ Chính trị về y tế và giáo dục.

“Phải thực hiện nghiêm nguyên tắc đầu tư tập trung, không dàn trải; ưu tiên các dự án có sức lan tỏa, giá trị gia tăng cao như đường sắt tốc độ cao, cảng biển trung chuyển quốc tế, hạ tầng số, năng lượng sạch và năng lượng tái tạo” - đại biểu nhấn mạnh.

Với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, bà Quyên Thanh đề nghị Quốc hội và Chính phủ sớm phân bổ vốn cho quy hoạch vùng đến năm 2050, hướng tới mục tiêu đầu tư 830 km cao tốc, 4.000 km quốc lộ, 4 cảng hàng không, 13 cảng biển, cùng hệ thống cảng hành khách và hàng hóa đường thủy. Các dự án như cầu Cần Thơ 2, nâng cấp quốc lộ 80, 53, 54, 60 hay tuyến đường sắt TP HCM - Cần Thơ cần được đẩy nhanh tiến độ để tăng cường liên kết vùng và mở rộng giao thương với ASEAN, nhất là tiểu vùng sông Mê Kông.

Trước tác động ngày càng khốc liệt của biến đổi khí hậu, nhiều đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục bố trí dự phòng ngân sách trung ương hợp lý để ứng phó chủ động, đồng thời đầu tư dài hạn vào hệ thống đê điều, hồ chứa, công trình thoát nước và trạm bơm; quy hoạch lại dân cư tại vùng sạt lở, lũ quét để đảm bảo an toàn và phát triển bền vững.

Đại biểu Lý Tiết Hạnh (Đoàn Gia Lai) cho rằng trong năm 2026 - năm bản lề - Chính phủ cần tập trung hoàn thành các dự án trọng điểm quốc gia, nhất là những dự án đã đủ điều kiện triển khai. Việc rà soát tổng thể nhu cầu đầu tư, cân đối nguồn lực giữa các vùng miền, xác định thứ tự ưu tiên là hết sức cần thiết. “Phải ưu tiên cho các dự án động lực có tính kiến tạo, làm đòn bẩy cho tăng trưởng, đồng thời hỗ trợ các địa phương có công trình trọng điểm đi qua,” bà nhấn mạnh.

Các đại biểu cũng lưu ý, đối với các dự án phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường, cần lồng ghép với các chương trình mục tiêu quốc gia để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững, tránh đầu tư dàn trải. Ngoài ra, nên tăng hỗ trợ vốn đầu tư công cho những tỉnh sau sáp nhập, địa bàn biên giới, hải đảo và vùng còn khó khăn.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội

Về thu hút đầu tư FDI, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) đề nghị Chính phủ chủ động điều tiết, khuyến khích các nhà đầu tư triển khai dự án công nghệ cao tại các địa phương còn khó khăn nhằm tạo việc làm, đào tạo nhân lực và thu hẹp chênh lệch vùng miền.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng nguyên nhân chính khiến giải ngân vốn đầu tư công chậm là do công tác giải phóng mặt bằng và định giá đất; năng lực cán bộ quản lý dự án còn hạn chế; tâm lý e ngại, sợ sai vẫn tồn tại. Đại biểu Nguyễn Anh Trí đề xuất rà soát lại các dự án cấp huyện còn tồn đọng, tổ chức tập huấn cho cán bộ cơ sở để nâng cao năng lực thực thi, hướng tới mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn trong thời gian tới.