Đà phục hồi nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc: Lo hay mừng?

Một cảng nhập khẩu dầu thô ở Trung Quốc. Ảnh AFP

Theo số liệu do hải quan Trung Quốc vừa công bố, lượng dầu thô nhập khẩu của nước này trong tháng 4 đạt 11,69 triệu thùng/ngày – thấp hơn một chút so với mức 12,1 triệu thùng/ngày của tháng 3, nhưng vẫn cao hơn 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái (10,88 triệu thùng/ngày).

Tháng 3 vừa qua là thời điểm Trung Quốc nhập khẩu dầu nhiều nhất kể từ tháng 8/2023. Nhờ đó, bình quân 4 tháng đầu năm 2025, nước này nhập khẩu khoảng 11,83 triệu thùng/ngày – tăng nhẹ 0,5% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, điều đáng nói là sự gia tăng nhập khẩu trong tháng 3 và 4 chủ yếu đến từ việc Trung Quốc tranh thủ gom mua dầu giá rẻ từ Iran và Nga – hai quốc gia đang phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt mới từ Mỹ.

Dữ liệu từ công ty phân tích Kpler cho thấy, Trung Quốc nhập khẩu 1,38 triệu thùng dầu/ngày từ Nga trong tháng 4 và 1,22 triệu thùng/ngày trong tháng 3 – là mức cao nhất kể từ tháng 10/2023 đến nay.

Nhập khẩu từ Iran trong tháng 4 ước tính đạt 743.000 thùng/ngày, giảm mạnh so với mức đỉnh 1,39 triệu thùng/ngày của tháng 3. Nguyên nhân có thể đến từ việc Mỹ gia tăng sức ép với Iran nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của nước này.

Theo Reuters, hai nhà máy lọc dầu tư nhân quy mô nhỏ ở Trung Quốc là Shandong Shouguang Luqing Petrochemical và Shandong Shengxing Chemical đã gặp khó khăn trong việc mua dầu từ Iran sau khi bị Mỹ đưa vào danh sách trừng phạt trong tháng 3 và 4. Đáng chú ý, các biện pháp trừng phạt này cũng khiến những nhà máy lọc dầu độc lập lớn hơn trở nên dè dặt hơn, dẫn đến lượng dầu từ Iran sụt giảm rõ rệt trong tháng 4.

Câu hỏi đặt ra là: Các bên mua Trung Quốc sẽ thận trọng với dầu Iran trong bao lâu? Hay chỉ là vấn đề thời gian trước khi họ tìm ra cách “né luật” để tiếp tục nhập khẩu?

Tình hình với dầu Nga cũng tương tự. Sau khi Mỹ ban hành lệnh trừng phạt mới hồi tháng 1 đối với các tàu chở dầu Nga, lượng dầu Nga xuất sang Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp nhất trong 26 tháng qua vào tháng 2 – chỉ còn khoảng 970.000 thùng/ngày, theo dữ liệu của Kpler. Tuy nhiên, sau đó nhập khẩu đã phục hồi khi các nhà máy lọc dầu Trung Quốc nhanh chóng tìm cách thích nghi với các biện pháp cấm vận của Mỹ.

Trung Quốc tranh thủ tích trữ dầu giá rẻ giữa lo ngại bị siết trừng phạt

Việc Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu dầu thô từ Nga và Iran không chỉ đơn thuần là chuyện thương mại, mà phản ánh chiến lược rõ ràng: Tranh thủ nguồn cung giá rẻ để tích trữ, trong bối cảnh lo ngại các lệnh trừng phạt từ Mỹ có thể khiến hai nguồn cung này ngày càng khó tiếp cận.

Phần lớn lượng dầu nhập khẩu tăng thêm được cho là đang chảy vào các kho dự trữ – cả thương mại lẫn chiến lược. Dù Trung Quốc không công bố công khai số liệu về lượng dầu ra vào kho, nhưng giới phân tích có thể ước tính phần dầu “dư” bằng cách lấy tổng lượng dầu thô từ nhập khẩu và khai thác nội địa, trừ đi lượng dầu được chế biến trong nước.

Theo cách tính này, trong tháng 3, Trung Quốc đã tích trữ khoảng 1,74 triệu thùng dầu/ngày – mức cao nhất kể từ tháng 6/2023, dựa trên số liệu chính thức.

Lượng dầu dư thừa lớn trong tháng 3 diễn ra sau hai tháng đầu năm mà các nhà máy lọc dầu phải rút dầu dự trữ ra dùng – một phần do giá dầu khi đó đang cao, khiến họ hạn chế mua mới vì phần lớn hợp đồng trước đó được ký ở mức giá đắt đỏ.

Xu hướng đưa dầu vào kho dường như vẫn tiếp diễn trong tháng 4. Dữ liệu từ công ty phân tích Vortexa cho thấy, trung bình 5 tuần qua tính đến ngày 4/5, Trung Quốc đã đưa vào kho hơn 1,1 triệu thùng dầu mỗi ngày.

Trong bối cảnh giá dầu thế giới đang chịu sức ép giảm, do OPEC+ tăng sản lượng và nhu cầu toàn cầu suy yếu, vì lo ngại xung đột thương mại do Tổng thống Donald Trump khơi mào, câu hỏi đặt ra là liệu Trung Quốc có tiếp tục đẩy mạnh tích trữ hay không?

Trên thực tế, Trung Quốc thường tranh thủ gom hàng khi giá dầu xuống thấp. Nhưng lần này, các nhà máy lọc dầu có thể sẽ cân nhắc kỹ hơn, do triển vọng kinh tế trong nước vẫn còn nhiều bất ổn.

Trung Quốc tiếp tục ban hành hạn ngạch nhập khẩu dầu thô

Tình hình nhập khẩu dầu thô tại châu Á hiện giờ ra sao?

Châu Phi - điểm nhấn mới trong chiến lược nhập khẩu dầu thô của Ấn Độ