Cấm sạc pin xe điện là cực đoan, sai về mặt khoa học, pháp lý?

Nhiều nơi “kì thị” xe điện sau vụ cháy chung cư mini tại phố Khương Hạ

Bảo Khuyên (sinh viên năm 3) đang trọ ở khu chung cư mini tại quận Thanh Xuân, Hà Nội đang phải tính đến chuyện dọn đi sau khi chủ cho thuê thông báo sẽ cấm hoàn toàn việc sạc xe điện do lo ngại cháy nổ.

Bảo Khuyên cho biết: “Em đi học và làm thêm chủ yếu bằng xe điện nên khi chủ nhà quyết định cấm sạc xe điện em rất hoang mang, lo lắng. Do không tìm được nơi để nhờ sạc xe nên chắc em sẽ phải chuyển trọ”.

Hầu hết các chung cư đều bố trí khu để xe điện riêng cho cư dân và khách.

Không chỉ các chung cư mini, nhiều hộ gia đình có phòng trọ cho thuê cũng đã không cho người thuê phòng sạc xe điện tại khu để xe trong nhà, dù trước đó khi ký hợp đồng cho thuê nhà hoàn toàn không có quy định này. Chị Nguyễn Hương đang thuê trọ tại phường Khương Đình, quận Thanh Xuân cho biết, do thuê trọ gần công ty nên chị lựa chọn phương tiện đi lại là xe máy điện. Nhưng hiện nay, chủ nhà trọ lại không cho cắm sạc pin khiến cho việc đi lại của chị gặp nhiều bất cập, phát sinh chi phí.

Sau vụ cháy tại phố Khương Hạ, nhiều chung cư, chung cư mini quy định lại giờ sạc pin xe điện hoặc cấm hẳn việc sạc xe điện tại khu để xe của tòa nhà.

Chị N.T sống ở chung cư CT1A Khu nhà ở Quân đội Thạch Bàn - Long Biên cho biết, từ khi xảy ra vụ cháy ở phố Khương Hạ, lo ngại về việc cháy nổ, cư dân tòa nhà đã đề xuất với Ban quản trị và Ban quản lý tòa nhà cần xây dựng một khu để xe dành riêng cho xe điện và có bố trí mái che. Để giải quyết vấn đề trước mắt, hiện tại chung cư chỉ cho cư dân sạc xe đến 22h đêm.

Cũng giống như chung cư CT1A, hiện nay, nhiều chung cư trên địa bàn Hà Nội đã bố trí khu vực sạc xe điện ở gần nơi có bảo vệ trong coi. Cư dân và khách đến chung cư có thể sạc xe điện vào ban ngày. Tuy nhiên, đến đêm thì việc sạc xe điện sẽ không được sự cho phép.

Tỷ lệ xe điện ít hơn so với xe động cơ đốt trong

Trao đổi với phòng viên, anh Đức Duy - chủ một cơ sở kinh doanh xe điện cho biết, về rủi ro cháy nổ có thể xảy ra ở bất cứ phương tiện nào nên việc cấm sạc xe điện là một quyết định cực đoan. Anh Duy cho biết, xe đạp điện loại bình dân thường dùng ắc-quy và bộ phận này cũng có trên gần như tất cả các mẫu ô tô và xe máy. Còn với xe dùng pin thì hầu hết là loại lithium-ion, tương tự pin trong điện thoại, máy tính xách tay và rất nhiều thiết bị điện tử khác.

Anh Đức Duy cho biết thêm, những chiếc xe anh đang bán đều được kiểm định chất lượng rõ ràng và sử dụng những bộ sạc pin đạt tiêu chuyển nên rủi ro cháy nổ là rất thấp. Xe điện chỉ có nguy cơ cháy khi người dùng “độ pin” bằng cách thêm một khối pin phụ hoặc thay thế hoàn toàn pin trong xe nhằm tăng thời gian sử dụng và giảm thời gian sạc. Vô tình đó lại là những loại pin đó lại không đảm bảo chất lượng và không tương thích với xe nên khi hoạt động ở nhiệt độ cao pin tự tỏa nhiệt mà không được thoát nhiệt sẽ là nguyên nhân gây nổ ắc quy, pin, gây cháy. Bên cạnh đó, khi sạc không ngắt khóa điện nguồn điện (vừa sạc và vừa xả điện) có thể gây hư hỏng, chập điện bộ sạc.

Các dòng ôtô điện ngày nay được cấu tạo từ rất nhiều module có hệ thống cầu chì riêng để ngắt điện theo từng bộ phận, giúp giảm nguy cơ cháy nổ. Module thường được bảo vệ bằng lớp kim loại dày và pin cũng được bao quanh bởi hệ thống làm mát bằng chất lỏng, giúp ngăn việc quá nhiệt. Ngoài ra, ôtô điện còn có hệ thống quản lý pin giúp phát hiện, ngăn ngừa sự cố rò rỉ nhiệt và đoản mạch.

Theo dữ liệu từ ban An toàn Giao thông Vận tải Mỹ NTSB, ô tô điện gây cháy thấp hơn so với tỷ lệ 1,5% của xe động cơ đốt trong và 3,4% của xe hybrid. Nghiên cứu được thực hiện bởi hãng bảo hiểm Mỹ AutoInsuranceEZ, lấy dữ liệu từ Ban An toàn Giao thông Vận tải Mỹ (NTSB), Cục Thống kê giao thông Vận tải Mỹ (BTS) và dữ liệu thu hồi của chính phủ Mỹ cho thấy, xe chạy bằng nhiên liệu xăng và diesel gặp phải 1.530 vụ cháy trên 100.000 chiếc bán ra. Tuy nhiên ở ôtô điện chỉ ở mức 0,025%, bằng 1/61 so với xe xăng, dầu.

Theo báo cáo của Cơ quan dự phòng dân sự MSB của Thuỵ điển, tính đến năm 2022, có gần 4,4 triệu xe xăng/dầu lưu hành và trung bình có 3382 vụ cháy mỗi năm, nguy cơ là 1/1300. Trong khi đó, có gần 611.000 xe điện và xe hybrid lưu hành, trung bình có 16 vụ cháy xe điện/ hybrid mỗi năm, nguy cơ là 1/38.000.

Việc cấm sạc xe điện có trái với pháp luật và khoa học?

Trao đổi với chúng tôi về việc các chung cư quy định lại giờ sạc xe điện, không cho sạc sau 22h đêm (ở nơi gửi xe) và các chung cư mini, nhà cho thuê không cho người thuê nhà sạc pin xe điện ở khu để xe (trong hợp đồng thuê nhà trước đây không có quy định này) thì có trái với các quy định pháp luật không, Luật sư Lưu Văn Quang - Trưởng Văn phòng Luật sư 365 cho biết: Đối với việc các chung cư quy định giờ sạc xe điện, hiện pháp luật chưa có bất cứ quy định nào cụ thể liên quan tới việc sạc xe điện theo khung giờ nhất định. Điểm a khoản 1 Điều 101 Luật Nhà ở năm 2014 đã quy định cụ thể: “Đối với chỗ để xe đạp, xe dùng cho người khuyết tật, xe động cơ hai bánh, xe động cơ ba bánh cho các chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư thì thuộc quyền sở hữu chung, sử dụng chung của các chủ sở hữu nhà chung cư”.

Ở đây, có thể hiểu xe đạp điện, xe máy điện là những loại xe động cơ 2 bánh. Do những chỗ để xe này thuộc sở hữu chung của những người chủ căn hộ trong các căn nhà chung cư đó. Vì vậy, những người chủ căn hộ chung cư có quyền, nghĩa vụ ngang nhau trong việc quản lý, sử dụng đối với chỗ để xe này. Xét về lý không có bất cứ ai có quyền yêu cầu chủ xe điện sạc vào một khung giờ nhất định. Việc sạc xe vào khung giờ nào phụ thuộc vào ý chí của những người chủ căn hộ chung cư.

Luật sư Lưu Văn Quang - Trưởng Văn phòng Luật sư 365 trao đổi về các vấn đề liên quan đến quy định "cấm" sạc pin xe điện tại các chung cư mini.

Tuy nhiên, hầu hết các chung cư đều có ban quản trị riêng nhằm đại diện cho các chủ sở hữu các căn hộ chung cư. Họ có quyền ban hành Quy chế sử dụng, quản lý nhà chung cư theo quy định tại Thông tư số 02/2016/TT-BXD ngày 15/02/2016 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng. Việc quản lý, sử dụng nhà chung cư được thực hiện trên cơ sở tự nguyện cam kết, thỏa thuận giữa các bên nhưng không được trái pháp luật về nhà ở, pháp luật có liên quan và đạo đức xã hội. Do đó, việc quy định lại này sau khi xảy ra những vụ cháy nổ gây hậu quả nghiêm trọng trong thời gian gần đây dựa trên sự tự thỏa thuận giữa ban quản trị cùng các chủ sở hữu căn hộ chung cư. Ban quản trị có quyền thay mặt chủ sở hữu để thực hiện các quyền đối với phần sở hữu chung của nhà chung cư theo quy định của Luật Nhà ở và Quy chế này. Như vậy, việc quy định lại cũng nằm trong quyền hạn của Ban quản trị nhà chung cư.

“Pháp luật không cấm những quy định nêu trên. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng. Từ những căn cứ nêu trên, tôi cho rằng việc ban quản trị nhà chung cư đưa ra những quy định nằm trong quyền hạn, đồng thời không trái pháp luật”, Luật sư Lưu Văn Quang nhấn mạnh.

Đối với việc các chung cư mini, nhà cho thuê không cho người thuê nhà sạc pin xe ở khu để xe (trong hợp đồng thuê nhà trước đây không có quy định đó), theo luật sư Lưu Xuân Quang, bản chất Hợp đồng là sự thoả thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự (Điều 385 Bộ luật Dân sự năm 2015). Khi giao kết hợp đồng thuê nhà, quyền và nghĩa vụ các bên phát sinh thời điểm hợp đồng có hiệu lực. Bộ luật Dân sự cùng các luật chuyên ngành đều không có quy định về việc có cho phép hay không việc sạc pin xe điện ở khu để xe của các chung cư mini. Bản thân Luật Nhà ở năm 2014 không có khái niệm nhà chung cư mini. Khi luật chưa có quy định các bên có quyền tự thỏa thuận liên quan tới vấn đề này. Trường hợp các bên không thống nhất được lại thuộc về tranh chấp dân sự. Lúc đó tùy thuộc vào sự thương lượng giữa các bên để giải quyết vấn đề.

Luật sư Lưu Văn Quang cho biết thêm, nhìn chung Luật Nhà ở năm 2014 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành không có quy định cụ thể giờ sạc hay việc cấm sạc xe điện. Dẫu vậy, trên thực tế việc các ban quản trị tòa nhà chung cư, chủ sở hữu chung cư mini tự quy định đều là những vấn đề tự thỏa thuận giữa các bên. Bản thân pháp luật tuy không có quy định cụ thể song cũng không cấm vấn đề này. Việc phòng cháy chữa cháy trong giai đoạn hiện tại bắt đầu từ việc quy định lại vấn đề sạc xe điện theo cá nhân tôi là cần thiết để tránh những hậu quả nặng nề như vụ cháy chung cư mini trên phố Khương Hạ. Nhưng bên cạnh những giải pháp này, công tác phòng cháy chữa cháy cần phải được chú trọng hơn bao giờ hết để tránh những câu chuyện đáng buồn xảy ra thêm một lần nữa.

Tuy nhiên, nhìn nhận theo góc độ khoa học, nhiều chuyên gia nhận định, việc cấm sạc pin xe điện của những chủ nhà trọ và các đơn vị vận hành chung cư là không có căn cứ khoa học. Theo các chuyên gia, trước mắt, để thuận tiện cho công tác quản lý, các khu trọ hay hầm chung cư cần tách riêng khu vực cho xe điện và phải nằm trong tầm quan sát của bảo vệ. Tránh việc sạc điện qua đêm mà không có người trông coi, ngừng sạc điện trước khi ra khỏi nhà hoặc trước khi đi ngủ.

Đối với người dùng cần hiểu biết rõ về cách sử dụng xe điện và tuân thủ tuyệt đối những quy định an toàn. Không được tự ý thay đổi kết cấu xe, độ pin và phải kiểm tra ắc quy, pin và bộ sạc định kỳ.

Đối với ban quản lý chung cư, nhà trọ cũng cần kiểm tra đường điện để tính toán công suất phù hợp với nhu cầu sạc xe điện để tránh tình trạng quá tải. Bên cạnh đó, các chủ hộ cũng cần bố trí khoảng cách phù hợp giữa các phương tiện và trao đổi với chủ xe nếu thấy xe điện hay bộ sạc của người dùng có dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng.