Buýt nhanh đã tối ưu hóa?

Đối mặt với thách thức

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Trung tâm Điều hành và quản lý giao thông đô thị Hà Nội (Tramoc) thông tin: Từ ngày 1-1 đến 30-8-2017, có hơn 3,23 triệu khách chọn BRT làm phương tiện đi lại. Lượng hành khách trung bình đạt 14.000 lượt khách/ngày, cao điểm tới 18.000 lượt khách/ngày. Lượng hành khách thường xuyên đạt 110-120 lượt khách/lượt xe. Ông Hải cho biết thêm, một bộ phận không nhỏ người dân đã chủ động chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng BRT. Kết quả khảo sát của Tramoc vào tháng 3-2017 cho thấy, 23% hành khách chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng BRT.

Các đại biểu đi thực tế trên tuyến buýt BRT 01 Bến xe Kim Mã - Bến xe Yên Nghĩa (ảnh hanoi.gov.vn)

“Tuyến BRT đã kiểm định tính đúng đắn của việc phát triển vận tải công cộng khi chất lượng dịch vụ được nâng cao, nhiều người sẵn sàng từ bỏ phương tiện cá nhân để chuyển sang sử dụng vận tải công cộng” - ông Giám đốc Tramoc nói.

Khẳng định xe buýt là loại hình chủ lực trong vận tải hành khách công cộng, nhất là khi Hà Nội đang chờ 8 tuyến đường sắt đô thị đưa vào hoạt động (2 tuyến đang triển khai). Tuy nhiên, ông Hải cũng cho hay, xe buýt hiện nay đang đối mặt với thách thức khi lượng khách liên tục giảm, nguyên nhân bởi xe buýt không đúng giờ do hoạt động chung làn với các phương tiện giao thông khác nên bị phá vỡ biểu đồ, thời gian chuyến đi bị kéo dài; tính thuận tiện, an toàn, tiện nghi chưa đáp ứng tốt yêu cầu của hành khách.

“Chỉ có tuyến BRT số 01 Kim Mã - Yên Nghĩa là đáp ứng được yêu cầu bởi có hạ tầng, dịch vụ tốt. Minh chứng là tỷ lệ đúng giờ cao, đạt xấp xỉ 99%, tạo độ tin cậy cho hành khách, đặc biệt là cán bộ, công nhân viên chức, người cao tuổi, trẻ em” - ông Hải nhấn mạnh.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của loại hình xe buýt, Tổng Công ty Vận tải Hà Nội đề nghị thành phố khôi phục lại làn đường dành riêng cho xe buýt trên đường Nguyễn Trãi, nơi có lưu lượng người tham gia giao thông đông nhất.

Buýt thường đi chung BRT?

Việc để xe buýt thường đi chung với BRT không phải là câu chuyện mới. Thế nhưng, sau khi Sở Giao thông Vận tải đưa ra con số về lượng khách sử dụng BRT, vẫn có nhiều ý kiến hoài nghi.

BRT có thời điểm vận chuyển 18.000 khách/ngày

Ông Phạm Đình Đoàn, Đại biểu HĐND thành phố Hà Nội, cho hay, có nhiều ý kiến cho rằng hiệu quả BRT là chưa thực sự tối ưu hóa. Vậy, Hà Nội có thể tính toán cho xe buýt thường đi chung làn với BRT để tận dụng hiệu quả sử dụng của làn xe buýt? Ông Đoàn kiến nghị Sở Giao thông Vận tải Hà Nội tăng tần suất BRT vào các khung giờ cao điểm và giảm tần suất ở giờ thường bởi khách đi lại trên tuyến xe buýt có sự biến động lớn theo không gian, thời gian. Bởi qua tiếp xúc với các cử tri, ông Đoàn được biết nhiều người dân có tâm lý bỏ xe máy để đi xe buýt.

Cũng có nhiều ý kiến lo ngại, BRT của Hà Nội khác với một số nước Đông Nam Á vì đường ở nước ta nhỏ hẹp. Hà Nội nên nghiên cứu thiết kế xe BRT nhỏ hơn tùy theo lượng khách và hạ tầng giao thông. Mặt khác, tuyến đường đi BRT có bị lãng phí so với xe thông thường hay không, bởi nhiều lúc lượng khách trên BRT rất ít trong khi làn đường bên cạnh đông đúc nên một số người cố tình chen lấn vào làn đường riêng cho BRT.

Theo một chuyên gia giao thông, kể từ khi BRT triển khai ở thủ đô, Hà Nội đã phải chịu sức ép lớn là làm sao để xã hội đồng thuận khi đường bị cắt xén dành riêng cho BRT. Vấn đề ách tắc giao thông không thể giải quyết nếu mỗi người một xe máy, ôtô, không chuyển sang sử dụng vận tải công cộng. Để thay đổi nhận thức, cần rất nhiều thời gian.

Cần nhiều giải pháp đồng bộ Ông Nguyễn Công Nhật Ông Nguyễn Công Nhật, Phó tổng giám đốc Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) cho rằng, tuy thời gian gần đây việc mở rộng mạng lưới, nâng cao chất lượng đoàn phương tiện xe buýt đã được thành phố quan tâm, đầu tư mạnh mẽ nhưng hạ tầng dành riêng cho xe buýt vẫn còn quá ít, dẫn đến hiệu quả khai thác còn gặp nhiều hạn chế. Thành công bước đầu của BRT là thời gian chuyến đi của hành khách được đảm bảo khi tốc độ của buýt nhanh là 21km/giờ (tốc độ 13,5km/giờ với xe buýt thường), gần tiệm cận tốc độ 23km/giờ theo thiết kế ban đầu. Thời gian đi xe buýt ít nhất phải bằng xe máy để cạnh tranh và hút khách. Để làm được điều này, Hà Nội cần tiếp tục cải thiện hạ tầng để hành khách tiếp cận tốt hơn với các điểm dừng, nhà chờ, đổi mới phương tiện hiện đại… Để nâng cao hiệu quả giải quyết ùn tắc giao thông, Hà Nội tiếp tục nghiên cứu làm sao kết nối BRT và buýt thường, đánh giá về thời gian sử dụng đường riêng buýt nhanh để bớt lãng phí và giải quyết ùn tắc cho làn đường bên cạnh đồng thời điều chỉnh giờ học, giờ làm; đẩy mạnh tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân; xây dựng một thành phố mới cạnh thành phố cũ…