Bộ Công Thương thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong giai đoạn mới

Sự kiện khẳng định quyết tâm của Bộ Công Thương trong việc đưa luật nhanh chóng đi vào thực tiễn, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền kinh tế năng lượng hiệu quả, bền vững và phát thải thấp.

Diễn đàn có sự tham dự của đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; lãnh đạo các cục, vụ thuộc Bộ Công Thương; các bộ, ngành Trung ương, địa phương; hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp năng lượng, các chuyên gia trong nước và quốc tế cùng nhiều cơ quan báo chí khu vực phía Nam.

Trụ cột trong chuyển dịch năng lượng xanh

Trong bối cảnh toàn cầu chuyển mình mạnh mẽ hướng tới phát triển xanh và trung hòa carbon, Việt Nam đang nỗ lực thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050, cụ thể hóa Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia.

Theo đó, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNLTK&HQ) được xác định là một trong ba trụ cột của an ninh năng lượng quốc gia, cùng với đa dạng hóa nguồn cung và phát triển năng lượng tái tạo.

Bà Đỗ Thị Minh Trâm - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công phát biểu khai mạc

Phát biểu khai mạc, bà Đỗ Thị Minh Trâm - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: “Năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế. Trong giai đoạn chuyển đổi xanh hiện nay, việc phát triển nguồn năng lượng mới, sạch và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là chìa khóa bảo đảm an ninh năng lượng và giảm phát thải.”

Kể từ khi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được ban hành năm 2010, Bộ Công Thương đã đóng vai trò nòng cốt trong việc hoàn thiện khung pháp lý, ban hành 2 nghị định, 16 thông tư, 2 quy chuẩn kỹ thuật và hơn 50 bộ tiêu chuẩn.

Cùng với đó, hàng loạt chương trình, kế hoạch hành động quốc gia được triển khai, bao phủ từ hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, kiểm toán năng lượng, phát triển thị trường thiết bị hiệu suất cao đến truyền thông, giáo dục cộng đồng về tiết kiệm năng lượng.

Các phong trào như “Giờ Trái đất”, “Gia đình tiết kiệm điện”, “Dán nhãn năng lượng cho thiết bị tiêu thụ điện” đã lan tỏa mạnh mẽ đến hàng triệu người dân.

Đến nay, hơn 9.500 hộ gia đình đã lắp đặt điện mặt trời áp mái, 1.200 doanh nghiệp thực hiện kiểm toán năng lượng, và hơn 5.000 cán bộ, kiểm toán viên năng lượng được đào tạo, cấp chứng chỉ.

Đặc biệt, chương trình dán nhãn năng lượng đạt kết quả ấn tượng: hơn 20.000 sản phẩm hiệu suất cao được chứng nhận, giúp tiết kiệm khoảng 100 triệu kWh điện/năm, tương đương công suất của một nhà máy nhiệt điện 300 MW.

Theo Bộ Công Thương, giai đoạn 2011-2015, cả nước đã tiết kiệm được 11.261 KTOE, tương đương 5,65% tổng năng lượng tiêu thụ quốc gia.

Giai đoạn 2016–2020, mức tiết kiệm tiếp tục duy trì quanh 5,6%, góp phần giảm hàng triệu tấn phát thải khí nhà kính.

Từ năm 2020 đến nay, chương trình tiết kiệm điện được đẩy mạnh, đặt mục tiêu tiết kiệm tối thiểu 2% sản lượng điện thương phẩm mỗi năm.

Luật sửa đổi - Động lực mới cho mục tiêu Net Zero

Sau gần 15 năm thực thi, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được Quốc hội thông qua sửa đổi vào ngày 18/6/2025, với nhiều điểm đột phá về thể chế và chính sách.

Luật gồm 3 điều, 21 khoản, điều chỉnh 19 điều cũ và bổ sung 1 điều mới, tập trung vào 5 nhóm chính sách trọng tâm:

Thứ nhất, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước: Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trở thành chỉ tiêu bắt buộc trong kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của quốc gia, tỉnh, thành phố. Các địa phương phải lập kế hoạch và báo cáo định kỳ kết quả thực hiện.

Thứ hai, phát triển tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO): Lần đầu tiên được quy định rõ trong luật - mở đường cho thị trường tư nhân cung cấp dịch vụ kiểm toán, tư vấn, đầu tư và hợp đồng tiết kiệm năng lượng.

Thứ ba, thành lập Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ: Một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận, nhằm huy động vốn, cho vay, đầu tư và hỗ trợ các dự án tiết kiệm năng lượng.

Thứ tư, Ưu đãi tín dụng và công cụ tài chính xanh: Khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu xanh, tiếp cận tín dụng xanh để đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải.

Thứ năm, dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng: Bổ sung quy định mới, hướng tới kiểm soát tiêu hao năng lượng ngay từ khâu thiết kế - thi công - vận hành công trình.

Cũng theo bà Đỗ Thị Minh Trâm, Luật sửa đổi sẽ tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp và người dân đầu tư, đổi mới công nghệ, áp dụng giải pháp tiết kiệm năng lượng thực chất, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hướng tới một Việt Nam xanh, hiện đại, bền vững.

Các đại biểu dự Diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình”.

Theo Bộ Công Thương, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của ngành điện, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội - từ mỗi hộ gia đình, doanh nghiệp đến cơ quan quản lý, tổ chức cộng đồng.

Thông qua diễn đàn lần này, Bộ mong muốn lan tỏa nhận thức và khuyến khích hành động cụ thể, đồng thời tiếp nhận ý kiến góp ý từ các chuyên gia, doanh nghiệp để sớm hoàn thiện văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành, triển khai hiệu quả Luật trong thực tế.

Bộ cũng định hướng tăng cường đào tạo nhân lực chất lượng cao cho thị trường kiểm toán năng lượng; đổi mới công tác truyền thông qua các diễn đàn, cuộc thi, hoạt động cộng đồng; và đẩy mạnh giám sát, đánh giá tại địa phương, tạo chuyển biến đồng bộ từ trung ương đến cơ sở.

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đang bước vào giai đoạn mới - giai đoạn “vươn mình” của Việt Nam trong kỷ nguyên xanh.

Đó không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là tư duy phát triển bền vững, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, nâng cao chất lượng tăng trưởng và thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050.