Bảo đảm quyền được bảo vệ của trẻ em khỏi các hình thức phân biệt đối xử

Đây là một hoạt động quan trọng trong khuôn khổ Chiến dịch “Lan tỏa Yêu thương - Giáo dục không bạo lực” được thực hiện từ tháng 9 - 12/2018 với sự tài trợ của Tổ chức Cứu trợ trẻ em quốc tế (Save The Children International).

Ngoài mục đích nâng cao nhận thức cho cha mẹ, người chăm sóc trẻ, thầy cô giáo, cán bộ làm công tác bảo vệ trẻ em và trẻ em về quyền được bảo vệ khỏi các hình thức phân biệt đối xử của trẻ em, cuộc đối thoại này còn hướng tới việc đề xuất và trao đổi về các sáng kiến, giải pháp xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật và thúc đẩy việc thực thi hiệu quả các chính sách, pháp luật về bảo đảm quyền trẻ em. Đây cũng là cơ hội để trẻ em, các tổ chức xã hội và các cơ quan thông tin đại chúng phát huy vai trò truyền thông và giáo dục cộng đồng trong việc thúc đẩy và giám sát việc thực thi chính sách, pháp luật về quyền trẻ em.

Bà Nguyễn Phương Linh - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quản lý và Phát triển bền vững (MSD) phát biểu tại buổi đối thoại

Phát biểu khai mạc đối thoại, bà Nguyễn Phương Linh, Giám đốc MSD cho biết: “Nghiên cứu về nhận thức của trẻ em về sự phân biệt đối xử tại Hà Nội và TP HCM” do MSD thực hiện năm 2018 chỉ ra rằng, “môi trường thiếu tin cậy, chia sẻ và hỗ trợ trẻ ở cả trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội theo mô tả của trẻ chính là những yếu tố tác động tiêu cực đến tình hình phân biệt đối xử với trẻ. Đó cũng là lý do mà trẻ hầu hết lựa chọn việc im lặng, không làm gì cả khi bị phân biệt đối xử”.

Trên thực tế, cha mẹ, thầy cô, cộng đồng vẫn thường vô tình thực hiện các hành vi phân biệt đối xử trẻ, đặc biệt là về giới tính, tình trạng khuyết tật, năng lực, hoàn cảnh gia đình... Ví dụ thường thấy là trẻ em trai có thể dễ bị đánh đòn - một hành vi trừng phạt thể chất hơn trẻ em gái, hay trẻ em gái hay bị mắng mỏ nhiều hơn. Ví dụ, khác đơn giản là trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ, thầy cô hay so sánh trẻ này với trẻ khác với mong muốn trẻ sẽ noi theo những tấm gương đó, hoặc vì tự ái, mà cố gắng hoàn thiện bản thân cho “bằng bạn bằng bè”, “bằng chị bằng em” mà không biết rằng đó cũng là một hành vi phân biệt đối xử về đặc điểm cá nhân hoặc năng lực trẻ.

Trong nhiều trường hợp, sự so sánh đó của bố mẹ, thầy cô không đem lại hiệu quả về mặt giáo dục mà ngược lại, sẽ khiến trẻ cảm thấy bị tổn thương, tạo ra tâm lý bực tức, giận dỗi, thậm chí là thù ghét cả người so sánh mình lẫn người được lấy ra làm hình mẫu để so sánh với mình. Đấy là chưa kể đến việc phân biệt về hoàn cảnh gia đình diễn ra khá phổ biến ở trường học và trong xã hội.

Toàn cảnh buổi đối thoại

Tại buổi đối thoại, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em Nguyễn Thị Nga nhấn mạnh, để bảo đảm quyền trẻ em đã có nhiều chính sách, quy định được ban hành. Cụ thể như Điều 37 Hiến pháp 2013 quy định “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em”.

Luật Trẻ em năm 2016 quy định nguyên tắc bảo đảm thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em là không phân biệt đối xử với trẻ em; nghiêm cấm kỳ thị, phân biệt đối xử với trẻ em vì đặc điểm cá nhân, hoàn cảnh gia đình, giới tính, dân tộc, quốc tịch, tín ngưỡng tôn giáo của trẻ.

Cũng theo Luật Trẻ em 2016, trẻ em có quyền được bảo vệ dưới mọi hình thức để không bị bạo lực, bỏ rơi, bỏ mặc làm tổn hại đến sự phát triển toàn diện của trẻ em (Điều 27)… Nếu vi phạm những quy định trên, tùy theo mức độ, người lớn có thể bị xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự.

Bà Nguyễn Thị Nga cho hay, thời gian qua, Ủy ban quốc gia về trẻ em đã tổ chức nhiều đoàn đánh giá việc thực hiện quyền trẻ em tại địa phương, yêu cầu UBND cấp xã phải bố trí ngay người làm công tác trẻ em cấp xã. Bên cạnh đó, phát triển cơ sở cung cấp dịch vụ trẻ em để bảo vệ trẻ em được tốt hơn…

Tại buổi đối thoại, nhiều đại biểu cũng cho rằng, hiện Việt Nam đã có khung pháp lý rõ ràng nhưng những quy định chi tiết còn thiếu nên quá trình thực thi còn nhiều lúng túng. Trên thực tế trẻ vẫn luôn bị phân biệt đối xử ngay tại chính gia đình, nhà trường bởi chính bố, mẹ và các thầy cô.

Chuyên gia về trẻ em Lê Thị Khánh Vân chia sẻ: “Có thể thấy, việc tác động làm thay đổi môi trường xung quanh trẻ cùng những thay đổi trong nhận thức và hành vi của người lớn như thầy cô, cha mẹ và sự đồng hành của các nhóm tư vấn trường học với vai trò là người giúp đỡ cũng giúp cải thiện tình trạng phân biệt đối xử với trẻ. Do đó, cần thiết phải có những chiến dịch hành động có tác động mạnh mẽ và đồng bộ tới mọi môi trường xung quanh trẻ, hướng tới việc đảm bảo sự công bằng trong đối xử với trẻ”.

Để bảo vệ trẻ khỏi các hình thức phân biệt đối xử, theo khuyến nghị từ MSD, cần nâng cao nhận thức của giáo viên, cha mẹ về quyền được bảo vệ của trẻ em khỏi các hình thức phân biệt đối xử. Cần có những biện pháp mang tính bắt buộc hay chế tài để ngăn chặn những hành vi phân biệt đối xử với trẻ. Đồng thời có kênh an toàn, bảo mật, đáng tin cậy để trẻ em có thể lên tiếng và nhận được sự hỗ trợ khi bị phân biệt đối xử nói riêng và bị vi phạm quyền trẻ em nói chung.

Phú Văn

Thủ tướng đề nghị các xã bố trí ngay người làm công tác bảo vệ trẻ em

Nhiều giải pháp bảo vệ trẻ em

Cần phải thành lập “Tòa án gia đình”!