Vụ Làng Sen ở Odessa – cướp cạn hay thực thi pháp luật?

Chiều ngày 29/1, trả lời đại diện cộng đồng người Việt tại Odessa, Đại sứ Việt Nam tại Ukraina Nguyễn Minh Trí cho biết, sau khi đặc nhiệm nước này lục soát khu Làng Sen của người Việt ở Odessa, một số công dân Việt Nam và công dân Ukraina gốc Việt đã bị bắt giữ để điều tra xác minh vụ việc liên quan đến đường dây làm giấy tờ giả và khinh doanh ngoại tệ trái phép.

Cảnh sát  đặc nhiệm Ukraina  khám xét người Việt ở Làng Sen, Odessa

Ông Nguyễn Minh Trí cũng cho biết, Đại sứ quán đã cử 2 đoàn công tác xuống Odessa để nắm tình hình và bảo hộ công dân Việt Nam. Theo đại sứ Nguyễn Minh Trí, đến ngày 29/1, lực lượng an ninh Ukraina đã rút hết khỏi khu Làng Sen. Trong số những người bị bắt giữ, có 2 người nằm trong Ban chấp hành Hội Người Việt tại Odessa. Hai người này sẽ được di lý về Kiev để phục vụ công tác điều tra. Đại sứ cho biết, các công dân Việt Nam sẽ sớm được thả, nhưng công dân Ukraina gốc Việt sẽ bị giữ lại lâu hơn để điều tra theo quy định của pháp luật Ukraina.

Trước thông tin báo chí Ukraina cho rằng, đợt lục soát của an ninh Ukraina có liên quan đến việc buôn bán ngoại tệ của người Việt, đại sứ Nguyễn Minh Trí cho biết, hoạt động buôn bán ngoại tệ diễn ra chủ yếu ở chợ “Cây số 7” của Odessa chứ không diễn ra tại Làng Sen. Về thông tin có một số công dân Việt Nam sống trong Làng Sen bị đặc nhiệm Ukraina tịch thu tiền trong quá trình lục soát, Đại sứ xác nhận, theo thông tin từ hiện trường, có một số người bị lấy tiền.

Đại sứ Nguyễn Minh Trí cho biết, vụ việc xảy ra đúng lúc một đoàn công tác của ĐSQ xuống Odessa để tặng quà cho bà con cộng đồng người Việt nhân dịp Tết Nguyên đán Bính Thân. Sau khi nhận được thông báo, ĐSQ đã cử thêm một đoàn công tác nữa xuống Odessa để hỗ trợ công tác bảo hộ công dân. Tuy nhiên, cho đến nay, phía cơ quan chức năng Ukraina chưa có bất kỳ thông báo chính thức nào về vụ việc. Còn ông Vũ Đức Trường, tổng biên tập báo Người Việt ở Ukraina, thì đây là một vụ việc rất nghiêm trọng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của bà con ta và sự ổn định của cộng đồng.

Cảnh sát đặc nhiệm Ukraina  khám xét người Việt ở Làng Sen, Odessa

Các lệnh khám đều có nội dung giống nhau, với nghi vấn liên quan đến việc kinh doanh ngoại tệ trái phép, nhập cư bất hợp pháp, thậm chí buôn người. Điều đáng chú ý, đơn vị trực tiếp tiến hành vụ khám xét này là thuộc lực lượng an ninh quốc gia Ukraina từ Kiev phối hợp cùng cảnh sát đặc nhiệm địa phương và có lệnh của tòa án từ Kiev. Theo nhận xét của ông Trường (ông cũng sống trong khu Làng Sen và cũng bị khám nhà), bà con ta rất thiếu bình tĩnh và thiếu kiềm chế khi bị lục soát, khám xét. Chẳng hạn có một người, khi thấy cảnh sát xuất hiện liền vội lấy tiền trong nhà cho vào bụng áo khoác chạy ra ngoài, thế là bị thu, hơn nữa khi bị thu tiền thị lại chống cự dữ dội nên bị đánh rất đau.

Ông Vũ Đức Trường cho biết nhà ông bị khám oan, do anh Nguyễn Văn A. sống ở tầng trên khi cảnh sát ập đến thì sợ quá, vội vứt tiền qua cửa sổ rơi vào ban công nhà ông ở tầng 2 (lầu 1). Sau đó người nhà anh A đã xuống kịp thời và cùng người nhà ông Trường chuyển số tiền đó sang nhà bên cạnh. Chỉ phút sau, một nhóm Alpha đã leo vào ban công. Không thấy tiền, họ gầm lên như những con thú dữ, đạp cửa định vào nhà bằng cửa sau nhưng không phá được cửa (đã khóa bằng khóa điện tử), họ lại quay về cửa trước phá tung cửa và vào khám nhà. Không tìm thấy bọc tiền được ném từ tầng trên xuống, họ phá cửa các nhà bên cạnh, vào khám thì tìm thấy tiền và mang đi. Sau đó, qua báo chí địa phương mọi người mới được biết, khi khám xét, lực lượng an ninh đã bố trí người đứng trên tầng 10 tòa nhà đối diện để quan sát hết mọi diễn biến ở khu nhà bị khám xét.

Cảnh sát đặc nhiệm Ukraina  khám xét người Việt ở Làng Sen, Odessa

Ông Vũ Đức Trường cũng cho biết đây không phải lần đầu khu Làng Sen bị khám xét, nhưng các lần trước là với lệnh giả và cảnh sát giả nên đều bị bà con ta vạch mặt. Nhưng lần này thì hoàn toàn khác, vụ khám xét được thực hiện bởi một lực lượng chính quy, có sự chứng kiến của báo giới và đại diện chính quyền địa phương. Theo ông Trường, điều đáng tiếc là một số bà con trong khu Làng Sen đã mất bình tĩnh khi sự việc xảy ra, hành xử thiếu kiềm chế, thậm chí có phần manh động. Ông cho biết, chính ông nghe thấy có người hô hào: “Đánh và bẻ chân một hai thằng cho tôi! Phải lấy lại tiền, không để chúng cướp!”. Dưới sân khu nhà đã xảy ra xô xát, ẩu đả giữa bà con ta với đặc nhiệm Afpha, kết quả có 4 người Việt bị thương. Theo ông, những hành động như thế chỉ làm cho tình hình thêm phức tạp.

Cũng cần ghi nhận sự quan tâm kịp thời từ phía Đại sứ quán Việt Nam đối với vụ việc. Ngoài việc thăm hỏi, lắng nghe và động viên tinh thần bà con, chiều ngày 29/1, đoàn cán bộ sứ quán có luật sư đi kèm đã có cuộc tiếp xúc với cơ quan an ninh sở tại. Đoàn công tác của ĐSQ được phát ngôn viên của cơ quan an ninh trả lời: “Chúng tôi rất có thiện cảm với người Việt Nam, nếu trong đợt này có người Việt Nam nào bị bắt thì muộn nhất là sau ba tiếng chúng tôi sẽ thả, còn những người mang hộ chiếu Ukraina thì chúng tôi sẽ giữ lại để tiến hành điều tra theo đúng pháp luật Ukraina”.

Cộng đồng người Việt và cả báo chí địa phương đều cho rằng việc khám nhà, thu giữ tiền của người nước ngoài (và cả công dân sở tại gốc nước ngoài) là trái pháp luật, nếu họ không phạm tội bị bắt quả tang. Tuy nhiên, các nạn nhân vụ này có được một yếu tố thuận lợi là báo chí nước sở tại đưa tin rất khách quan, không đồng tình với việc làm của nhà chức trách trong vụ này. Điều đó có lợi cho bà con ta. Dự kiến, với sự trợ giúp của luật sư giỏi, các nạn nhân sẽ đấu  tranh tại tòa và phần thắng là khả quan, vì số tiền bị thu giữ đều là tiền grib (đơn vị tiền tệ của Ukraina), và tất cả người Việt ở khu Làng Sen đều có giấy phép kinh doanh, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với nhà nước Ukraina.