Sở Nội vụ Hải Phòng: Cơ quan chủ trì tham mưu chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp

Thực hiện chủ trương lớn của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng về sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, Sở Nội vụ Hải Phòng đã trình Ban Thường vụ Thành ủy phương án toàn diện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền cấp xã, bao gồm 50 xã, phường và đặc khu, theo mô hình chính quyền hai cấp từ ngày 01/7/2025. Với tư cách là cơ quan chuyên môn đa ngành, đa lĩnh vực thuộc UBND thành phố, Sở Nội vụ không chỉ thực hiện chức năng tham mưu mà còn chủ trì việc xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể, đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra đồng bộ, hiệu quả và phù hợp với đặc thù địa phương.

Phó Giám đốc Sở Nội vụ Hải Phòng Hoàng Văn Đức thông tin về việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp tại TP Hải Phòng.

Vai trò chủ trì của Sở Nội vụ trong cải cách chính quyền địa phương

Chức năng tham mưu chiến lược và định hướng phát triển: Sở Nội vụ thành phố Hải Phòng đã khẳng định vị thế là cơ quan chủ trì trong việc tham mưu sắp xếp tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền hai cấp thông qua việc xây dựng phương án toàn diện và khoa học. Là cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố, Sở Nội vụ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tổ chức bộ máy, vị trí việc làm, cơ cấu ngạch công chức và biên chế công chức trong các cơ quan, tổ chức hành chính nhà nước. Trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền từ ba cấp sang hai cấp, vai trò tham mưu của Sở Nội vụ trở nên đặc biệt quan trọng khi cơ quan này phải đảm bảo việc phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương một cách hợp lý và hiệu quả.

Quá trình tham mưu của Sở Nội vụ được thực hiện trên cơ sở các nghị quyết và kết luận quan trọng của Trung ương như Nghị quyết số 18-NQ/TW năm 2017, Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 và đặc biệt là Nghị quyết số 19-NQ/TU ngày 26/4/2025 của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố. Điều này cho thấy Sở Nội vụ không chỉ đơn thuần thực hiện nhiệm vụ được giao mà còn phải đảm bảo việc cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước thành các giải pháp thiết thực, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Việc xây dựng phương án sắp xếp, kiện toàn bộ máy chính quyền cấp xã theo mô hình hai cấp đòi hỏi Sở Nội vụ phải có tầm nhìn chiến lược, hiểu biết sâu sắc về đặc điểm kinh tế - xã hội của từng địa phương và khả năng dự báo những tác động của quá trình cải cách.

Điều phối và quản lý quá trình chuyển đổi

Trong vai trò chủ trì, Sở Nội vụ Hải Phòng đã được giao trách nhiệm tham mưu UBND thành phố ban hành hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc việc sắp xếp tổ chức bộ máy UBND cấp xã mới và đặc khu. Nhiệm vụ này thể hiện rõ vai trò điều phối tổng thể của Sở Nội vụ trong quá trình cải cách, khi cơ quan này phải đảm bảo sự thống nhất trong triển khai trên toàn thành phố. Đồng thời, Cơ quan này cũng chủ trì xây dựng và tham mưu UBND thành phố quy định tiêu chuẩn chức danh lãnh đạo, quản lý cấp phòng chuyên môn thuộc UBND cấp xã, bảo đảm phù hợp với đặc thù địa phương và không thấp hơn quy định khung của Chính phủ.

Trách nhiệm điều phối của Sở Nội vụ còn thể hiện ở việc hướng dẫn cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của công chức chuyên môn cấp xã trong lĩnh vực nội vụ và chủ trì phối hợp hướng dẫn xây dựng vị trí việc làm đối với các chức danh cán bộ, công chức cấp xã. Những nhiệm vụ này đòi hỏi Sở Nội vụ phải có khả năng phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan để đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả trong việc thực hiện. Việc tham mưu giao biên chế cho chính quyền cấp xã mới và đặc khu theo quy định cũng là một phần quan trọng trong vai trò chủ trì của Sở Nội vụ, đảm bảo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu hoạt động của bộ máy mới.

Chức năng tham mưu trong sắp xếp bộ máy cấp xã theo mô hình hai cấp

Thiết kế cơ cấu tổ chức mới: Sở Nội vụ Hải Phòng đã thể hiện vai trò tham mưu chuyên sâu trong việc thiết kế cơ cấu tổ chức cho mô hình chính quyền hai cấp. Theo phương án được đề xuất, từ ngày 01/7/2025, khi Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chính thức có hiệu lực, 50 xã, phường và đặc khu thuộc thành phố Hải Phòng sẽ đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền hai cấp. Trong thiết kế này, Hội đồng nhân dân cấp xã sẽ thành lập hai ban chuyên trách: Ban Pháp chế và Ban Kinh tế - Xã hội, với cơ cấu lãnh đạo bao gồm 01 Chủ tịch, 01 Phó Chủ tịch trong đó một người là chuyên trách.

Đặc biệt, Sở Nội vụ đã tham mưu về việc tổ chức Ủy ban nhân dân cấp xã với cơ cấu thống nhất theo hướng dẫn của Trung ương, gồm 1 Chủ tịch và 2 Phó Chủ tịch. Các phòng chuyên môn được thiết kế bao gồm: Văn phòng HĐND và UBND; Phòng Kinh tế (hoặc Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị đối với phường); Phòng Văn hóa - Xã hội. Ngoài ra, Trung tâm Phục vụ hành chính công sẽ là đơn vị trực thuộc UBND cấp xã, với cơ cấu gồm 01 Phó Chủ tịch UBND kiêm Giám đốc Trung tâm, 01 Phó Giám đốc chuyên trách và 5 công chức thực hiện nhiệm vụ. Thiết kế này cho thấy sự tính toán kỹ lưỡng của Sở Nội vụ trong việc đảm bảo tính hiệu quả và khả năng vận hành của bộ máy mới.

Xây dựng phương án triển khai đồng bộ: Trong quá trình tham mưu, Sở Nội vụ đã phân tích và đề xuất hai phương án tổ chức, cuối cùng lựa chọn Phương án 1: Tất cả 50 đơn vị cấp xã, phường, đặc khu đều tổ chức 3 phòng chuyên môn và Trung tâm Phục vụ hành chính công. Quyết định này thể hiện tầm nhìn tổng thể của Sở Nội vụ trong việc đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với định hướng tổ chức nhân sự của Thành ủy. Đồng thời, Sở Nội vụ cũng có sự linh hoạt trong tham mưu khi đề xuất rằng sau khi Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn chi tiết về tổ chức các cơ quan chuyên môn cấp xã, thành phố sẽ rà soát, điều chỉnh mô hình phù hợp với thực tế dân cư và điều kiện phát triển của từng địa phương.

Sở Nội vụ cũng đảm nhận vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn UBND các quận, huyện, thành phố Thủy Nguyên xây dựng Đề án thành lập các phòng chuyên môn. Đặc biệt, đối với các đặc khu tại huyện Cát Hải và huyện Bạch Long Vĩ, Sở Nội vụ yêu cầu xây dựng riêng Đề án cho mô hình tổ chức bộ máy, lấy ý kiến các cơ quan liên quan và hoàn thiện hồ sơ trình cấp thẩm quyền. Điều này cho thấy sự tỉ mỉ và chuyên nghiệp trong công tác tham mưu, đảm bảo từng địa phương có phương án phù hợp với đặc thù riêng.

Trung tâm Chính trị - Hành chính TP. Hải Phòng tại Khu đô thị mới Bắc sông Cấm

Kế hoạch triển khai và phối hợp liên ngành

Lộ trình thực hiện cụ thể: Sở Nội vụ Hải Phòng đã thể hiện vai trò chủ trì thông qua việc xây dựng lộ trình triển khai cụ thể và khoa học. Theo kế hoạch được đề ra, ngay sau khi Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có hiệu lực, UBND các đơn vị cấp xã sẽ trình HĐND cùng cấp xem xét, thông qua Nghị quyết về việc thành lập, sắp xếp các phòng chuyên môn theo phương án biên chế đã được phê duyệt. Việc xây dựng và hoàn thiện các đề án được yêu cầu hoàn thành trong tháng 6/2025, sẵn sàng triển khai ngay trong tháng 7/2025. Lộ trình này cho thấy tính chặt chẽ và khẩn trương trong công tác chuẩn bị, đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.

Khi Chính phủ ban hành Nghị định chính thức, Sở Nội vụ sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND thành phố Hải Phòng cập nhật, hướng dẫn địa phương điều chỉnh tổ chức bộ máy phù hợp với quy mô dân số, điều kiện kinh tế - xã hội và đặc điểm từng vùng miền. Điều này thể hiện sự linh hoạt và khả năng thích ứng trong công tác tham mưu, đảm bảo mô hình tổ chức luôn phù hợp với thực tế và yêu cầu phát triển.

Thách thức và cơ hội trong quá trình chuyển đổi

Những thách thức trong triển khai mô hình hai cấp: Quá trình chuyển đổi từ mô hình chính quyền ba cấp sang hai cấp đặt ra nhiều thách thức phức tạp mà Sở Nội vụ Hải Phòng phải đối mặt trong vai trò chủ trì tham mưu. Một trong những thách thức lớn nhất là việc đảm bảo sự liên tục trong hoạt động quản lý nhà nước khi có sự thay đổi lớn về cơ cấu tổ chức. Theo dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), việc chuyển đổi mô hình nhằm bảo đảm cho hoạt động của chính quyền địa phương diễn ra liên tục, thông suốt, không bị gián đoạn công việc, không để chồng chéo, trùng lặp. Điều này đòi hỏi Sở Nội vụ phải có kế hoạch chi tiết và khả năng điều phối linh hoạt để đảm bảo quá trình chuyển đổi không ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ người dân.

Thách thức khác là việc sắp xếp, bố trí nhân sự một cách hợp lý và hiệu quả. Với 50 xã, phường và đặc khu thuộc thành phố Hải Phòng chuyển sang mô hình mới, Sở Nội vụ phải đảm bảo việc phân công, bố trí cán bộ, công chức phù hợp với chức năng, nhiệm vụ mới. Đặc biệt, việc xây dựng tiêu chuẩn chức danh lãnh đạo, quản lý cấp phòng chuyên môn phải đảm bảo vừa phù hợp với đặc thù địa phương vừa không thấp hơn quy định khung của Chính phủ. Điều này đòi hỏi Sở Nội vụ phải có hiểu biết sâu sắc về năng lực và đặc điểm của từng địa phương để đưa ra quyết định phù hợp.

Cơ hội phát triển từ mô hình chính quyền hiệu quả

Mặc dù có nhiều thách thức, việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp cũng mở ra nhiều cơ hội quan trọng để Sở Nội vụ Hải Phòng thể hiện vai trò tham mưu chiến lược. Mô hình mới hướng tới xây dựng bộ máy chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Điều này tạo cơ hội cho Sở Nội vụ áp dụng những phương pháp quản lý hiện đại, tối ưu hóa quy trình công việc và nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Sở Nội vụ thành phố Hải Phòng đã khẳng định vị thế là cơ quan chủ trì, tham mưu then chốt trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền hai cấp. Thông qua việc xây dựng phương án toàn diện cho 50 xã, phường và đặc khu, Sở Nội vụ đã thể hiện năng lực tham mưu chiến lược và khả năng điều phối đa ngành hiệu quả. Vai trò chủ trì của Sở Nội vụ không chỉ thể hiện ở việc thiết kế cơ cấu tổ chức mới mà còn ở khả năng xây dựng lộ trình triển khai cụ thể, đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong toàn bộ quá trình chuyển đổi.

Quá trình triển khai mô hình chính quyền hai cấp tại Hải Phòng đang được thực hiện theo đúng tiến độ với sự chủ trì tích cực của Sở Nội vụ, hứa hẹn tạo nên một mô hình quản trị hiệu quả, phù hợp với yêu cầu phát triển của thành phố trong giai đoạn mới. Với kinh nghiệm tích lũy từ quá trình này, Sở Nội vụ Hải Phòng đang định vị mình như một đơn vị tiên phong trong cải cách hành chính, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hiện đại và hiệu quả. Thành công trong việc chủ trì tham mưu chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp sẽ là nền tảng vững chắc để Sở Nội vụ Hải Phòng tiếp tục đảm nhận vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của thành phố sau hợp nhất, đóng góp vào việc xây dựng Hải Phòng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương hiện đại và năng động.