Nga-Mỹ cùng giành sân sau của nhau

Tổng thống Nicolas Maduro tiếp Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tại Caracas ngày 7/2

Tại Cuba, chặng dừng chân đầu tiên của chuyến công du, Ngoại trưởng Lavrov đã có cuộc hội đàm với người đồng cấp Cuba Bruno Rodriguez Parrilla, với chủ đề tăng cường hợp tác chính trị và kinh tế giữa hai nước. Theo Bộ Ngoại giao Nga, hai nhà lãnh đạo đã thảo luận một số vấn đề quốc tế và khu vực, đồng thời nhất trí mở rộng hợp tác song phương về mọi mặt, thắt chặt quan hệ đối tác chiến lược giữa Moscow và La Habana. Hiện nay, Nga đang hỗ trợ Cuba mạnh mẽ trong kế hoạch phát triển theo tầm nhìn tới năm 2030, trong đó tập trung cải thiện mạng lưới đường sắt. Trao đổi thương mại hai bên trong năm 2019 cũng đã vượt 500 triệu USD.

Bên cạnh sự ủng hộ về kinh tế, việc tái khẳng định mối quan hệ truyền thống giữa hai nước cũng là động thái có ý nghĩa trong bối cảnh Mỹ đang đẩy mạnh các biện pháp trừng phạt chống lại đảo quốc Caribbean. Sau Cuba, người đứng đầu ngành Ngoại giao Nga đã đến Mexico, nước đứng đầu Khối cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribbean, khu vực mà Nga muốn thúc đẩy hợp tác. Mục tiêu của các cuộc thảo luận với lãnh đạo quốc gia Bắc Mỹ tập trung vào hợp tác quân sự, một trong những lĩnh vực mà hai nước đã thiết lập mối quan hệ gần gũi lâu nay. Hiện lực lượng an ninh Mexico đang sử dụng đội trực thăng hùng hậu do Nga sản xuất. Ngoại trưởng Lavrov cho biết, sau lần Mexico mua 50 trực thăng của Nga trước đó, một thỏa thuận cung cấp mới sẽ được xúc tiến sau khi nước này xem xét các đề xuất của công ty xuất khẩu vũ khí quốc gia Nga Rosoboronexport.

Điểm đến cuối cùng trong chuyến công du châu Mỹ lần này của Ngoại trưởng Nga là thủ đô Caracas của Venezuela và cũng được xem là chặng dừng chân quan trọng trong bối cảnh Nga và Mỹ đang đối đầu ảnh hưởng về vấn đề Venezuela. Hai ngày trước khi ông Lavrov đặt chân xuống Caracas, Bộ Tài chính Hoa Kỳ ngày 5/2 thông báo tạm giữ các máy bay của hãng hàng không quốc gia Venezuela Conviasa. Điều này có nghĩa là các máy bay của Conviasa không thể cất cánh nếu không có sự ủy quyền của OFAC - Cơ quan quản lý các lệnh trừng phạt của Bộ Tài chính Mỹ. Trong thông điệp Liên bang đọc trước quốc hội Mỹ ngày 4/2, Tổng thống Trump tuyên bố "Mỹ đang dẫn dắt một liên minh ngoại giao gồm 59 quốc gia chống lại Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro". Ngày 5/2, khi tiếp lãnh đạo đối lập Venezuela Juan Guaido tại Nhà Trắng, ông Trump đã tiếp tục công khai ủng hộ người này và cam kết sẽ hành động nhiều hơn để gia tăng áp lực lên Tổng thống Nicolas Maduro. Phát biểu tại Phòng Bầu Dục ở Nhà Trắng, ông Trump khẳng định với ông Guaido rằng, Chính phủ Mỹ sẽ có những "hành động mới" đến Venezuela trong vài tháng tới nhưng không nói rõ cụ thể là gì. Được biết Mỹ đang cân nhắc có động thái mạnh hơn là trừng phạt công ty dầu mỏ Nhà nước Nga - Rosneft để hạn chế triệt để khả năng kinh doanh của ngành dầu mỏ Venezuela. Ông Juan Guaido cho biết, ông rời cuộc họp với Tổng thống Trump trong tâm trạng "lạc quan" và nghĩ rằng điều này sẽ giúp ông "lấy lại động lực" khi chiến đấu với chính quyền Nicolas Maduro. Đáp trả hành động này, ngày 6/2, cảnh sát Venezuela đã bắt giam 6 cựu lãnh đạo công ty Mỹ Citgo đang bị quản thúc tại gia sau khi Trump gặp thủ lĩnh đối lập Juan Guaido. 6 người bị bắt giam gồm cựu chủ tịch Citgo Jose Pereira và các cựu phó chủ tịch Jose Luis Zambrano, Alirio Jose Zambrano, Jorge Toledo, Tomeu Vadell. Citgo có trụ sở tại Houston, Mỹ, là công ty con của công ty dầu khí quốc gia Venezuela (PDVSA). 6 lãnh đạo của công ty bị bắt hồi tháng 11/2017 sau khi được triệu tập dự cuộc họp tại văn phòng Caracas của PDVSA. Những người này bị buộc tội tham ô, rửa tiền và âm mưu rửa tiền. Ông Guaido nắm quyền quản lý công ty Citgo, tài sản nước ngoài giá trị nhất của Caracas, hồi đầu năm nay sau khi Washington công nhận ông là tổng thống hợp pháp của Venezuela. Tổng thống Maduro vẫn kiểm soát phần lớn chức năng nhà nước và hoạt động của PDVSA, dù công ty này đang chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Phát biểu lúc đang ở thăm Mexico ngày 6/2, Ngoại trưởng Lavrov cho rằng, nỗ lực của Mỹ nhằm hạ bệ Tổng thống Venezuela Maduro là không "hữu ích". Theo Ngoại trưởng Nga, các mối đe dọa của Mỹ đối với Venezuela chỉ phản tác dụng và không ai có thể giải quyết các vấn đề của Venezuela ngoài người dân nước này. Theo Bộ Ngoại giao Nga, tại Venezuela, ông Lavrov đã gặp ông Maduro cũng như Phó Tổng thống Deley Rodriguez và Ngoại trưởng Jorge Arreaza để thảo luận về các quan hệ hợp tác rộng rãi về năng lượng, hầm mỏ, giao thông, nông nghiệp và quốc phòng. Phát biểu trong cuộc gặp với Tổng thống Maduro, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã lên tiếng chỉ trích những lệnh trừng phạt mà Mỹ đang nhằm vào Venezuela. Theo ông Sergei Lavrov, các lệnh trừng phạt của Mỹ là không thể chấp nhận được và đã đi ngược lại Hiến chương Liên Hợp Quốc. Nhân dịp này, Ngoại trưởng Nga tuyên bố, Moscow sẵn sàng hỗ trợ Caracas.

Venezuela đã phải hứng chịu loạt biện pháp trừng phạt và sự cô lập ngoại giao của Mỹ kể từ khi quốc gia Nam Mỹ này rơi vào cuộc khủng hoảng chính trị từ đầu năm ngoái, sau khi thủ lĩnh phe đối lập Juan Guaido, được Mỹ hậu thuẫn, tự phong là “Tổng thống lâm thời” của nước này. Tổng thống đương nhiệm Maduro cho rằng đây là một âm mưu đảo chính do Mỹ và các thế lực thù địch bên ngoài đứng sau. Chính phủ Venezuela đã cực lực phản đối sự ủng hộ của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dành cho phe đối lập Venezuela với những khoản tài chính khổng lồ được sử dụng nhằm gây bất ổn tình hình đất nước. Ngoài ra, Chính phủ Venezuela cũng lên án các biện pháp trừng phạt trong 2 năm qua đã khiến nước này không thể thực hiện các giao dịch quốc tế để mua hàng hóa và nguyên liệu cần thiết phục vụ đời sống của người dân. Trong bối cảnh này, sự hỗ trợ từ Nga có thể là cơ sở để ông Maduro quyết định thúc đẩy sản xuất dầu và khôi phục tăng trưởng kinh tế khi Venezuela rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tế nhiều năm nay và cuộc di cư ồ ạt của người dân nước này.

Chuyến đi thăm 3 nước Mỹ Latinh của Ngoại trưởng Nga được thực hiện tiếp theo sau chuyến công du của Ngoại trưởng giao Mỹ Mike Pompeo tới thăm 4 nước Liên Xô cũ: Ukraine, Belarus, Kazakhstan và Uzbekistan, một khu vực “sân sau của Nga”. Phát biểu trong chuyến thăm Belarus ngày 1/2, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói: "Chúng tôi tự tin vào khả năng cùng nhau đạt tiến bộ trong tất cả các khía cạnh quan hệ". Ông Pompeo nói rằng Hoa Kỳ đã sẵn sàng "cung cấp toàn bộ lượng dầu cần thiết với giá cạnh tranh" cho Belarus. Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh Minsk và Moscow đang xảy ra xung đột về hợp đồng cung cấp năng lượng và Belarus đang tìm kiếm các nhà cung cấp mới để giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga. "Chúng tôi là nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới và tất cả những gì bạn phải làm là gọi cho chúng tôi", ông Pompeo nói. Về phần mình, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko hướng tới ông Pompeo nói: "Thật tốt khi các ngài chấp nhận đến Minsk sau những hiểu lầm khác nhau giữa Belarus và Hoa Kỳ".

Chuyến thăm 3 nước Mỹ Latinh giáp Mỹ của ông Lavrov được xem là hành động đáp trả tương ứng với hành động trên của Ngoại trưởng Pompeo.

Lợi nhiều, rủi ro lớn: Đối đầu Mỹ - Iran tác động đến Nga và Trung Quốc

Nga-Mỹ thất bại trong đàm phán cứu vãn Hiệp ước INF

Quan điểm của Việt Nam về cuộc gặp Nga-Mỹ và căng thẳng thương mại Trung-Mỹ