Hiệu ứng của cuộc chiến giá dầu, giải pháp nào cho thế giới (Kỳ 1)

Nga mất 3 tỷ USD trong một tháng

Quy mô và thời gian giảm giá dầu mà chúng ta quan sát được là không rõ ràng. Vì vậy, hiện tại rất khó để dự đoán quy mô suy giảm các công ty dầu mỏ, ngân sách nhà nước Nga và tất cả những người tham gia vào nền kinh tế Nga, chưa kể đến tình hình thị trường ngoại hối.

Chỉ có một điều rõ ràng, trong trường hợp không có phép màu, nó sẽ tồi tệ hơn. Và trở lại bàn đàm phán với OPEC có lẽ sẽ không phải là phép màu.

Dầu tiếp tục giảm giá và các cuộc đàm phán về bán các lô dầu tháng 4/2020 đang diễn ra không mấy tốt đẹp cho các nhà xuất khẩu của Nga. Do đó, giá dầu Urals xuất khẩu chính của Nga đang giảm nhanh hơn các chỉ số chính của thị trường dầu mỏ. Đồng thời, trong quá trình đàm phán với các khách hàng tiềm năng, Saudi Aramco đã đánh bại các nhà xuất khẩu Nga một cách đau đớn bằng việc cung cấp dầu Arab Light cho hầu hết các nhà máy lọc dầu sử dụng dầu Urals.

Dầu thô Brent tương lai từ mức đỉnh (6/1) đã giảm hơn 60% xuống dưới 27 USD/thùng (9/3). Một phần giảm đáng kể xảy ra từ ngày 6 - 9/3. Khi đó, Nga và Saudi Arabia ban đầu chưa thể thống nhất mức giảm khai thác dầu thô bổ sung trên thị trường toàn cầu. Ngay sau đó, Saudi Arabia đã tuyên bố cuộc chiến giá dầu với Nga để chiếm thị phần. Phía Saudi Arabia liên tục tuyên bố về giảm giá mạnh và tăng nguồn cung. Giá dầu đã giảm rõ rệt nhất tại các thị trường xuất khẩu chính của dầu Urals là Địa Trung Hải và Tây - Bắc Âu.

Do đó, giá dầu Brent giảm từ 50 USD/thùng (5/3) xuống dưới 35 USD/thùng (9/3). Trong những ngày tiếp theo, thị trường tiếp tục suy giảm và cả những đợt giảm ngắn có liên quan đến những đề nghị cung cấp dầu giá rẻ của Saudi Aramco đến các nhà tinh chế dầu. Tuy nhiên, mức giảm lớn nhất lại là sự suy giảm nhu cầu nhiên liệu và dầu thô do sự bùng phát Covid-19. Vào giữa tuần trước, giá dầu thô Brent đã giảm xuống dưới 25 USD/thùng và kết thúc tuần ở mức dưới 27 USD/thùng.

Trong bối cảnh giá giảm, báo giá Brent tiếp tục ở mức thấp trong 3 tháng tiếp theo. Điều này phản ánh kỳ vọng giá dầu tiếp tục giảm của những người chơi trên thị trường.

Dầu Urals đang rẻ dần

Cạnh tranh giá cả, sự gia tăng nguồn cung của Saudi Aramco sẽ ảnh hưởng không chỉ đến thị trường chung toàn cầu mà còn trên các thị trường khu vực, nhất là Tây - Bắc Âu. Ví dụ, trong nhiều năm, giá dầu Brent cao hơn dầu WTI, tuy nhiên ở tình hình hiện tại, những người tham gia thị trường thấy rõ Saudi Arabia đang tấn công thị trường Tây - Bắc Âu, nơi tiêu thụ phần lớn là dầu Urals. Biên độ chênh lệch giữa giá dầu Brent và WTI đang bị thu hẹp.

Điều quan trọng đối với các nhà xuất khẩu dầu của Nga là dầu Urals ngày càng rẻ hơn so với Brent. Vào cuối tuần trước, những người tham gia thị trường đã bán các lô dầu Urals với khuyến mãi lên tới 4,2 USD/thùng (cao hơn mức khuyến mãi tháng 3 là 2 USD/thùng). Dầu Urals chiếm khoảng 70% lượng dầu thô sản xuất tại Nga. Đây là nguồn thu ngoại tệ lớn nhất của cả nước và đối với ngân sách nhà nước LB Nga. Nhìn thoáng qua thì phần đóng góp từ các khoản thu dầu mỏ không quá cao trong các khoản thu ngân sách Nga, song tác động của chúng đối với nền kinh tế phải nhân lên nhiều lần.

Bên cạnh đó, Saudi Aramco đưa dầu Arab Light đến những nơi được coi là sân sau của Nga. Những lời chào bán được Phần Lan, Belarus chấp nhận, chưa kể hàng chục khách hàng khác từ châu Âu, Ấn Độ đến Mỹ. Ngày 7/3, Saudi Aramco tuyên bố giá cho các lô dầu nhẹ cho các khách hàng Tây - Bắc Âu có mức khuyến mãi tới 10,25 USD/thùng. So với dầu Brent tại sàn ICE London, dầu Arab light tháng ba đã rẻ hơn tới 8 USD/thùng. Đồng thời, Saudi Aramco có trữ lượng dầu cả ở Địa Trung Hải (cảng Sidi-Kerir, Ai Cập) và ở Rotterdam, Hà Lan, cho phép họ nhanh chóng chuyển dầu cho các nhà tinh chế địa phương, dẫn đến cạnh tranh trực tiếp với các nhà cung cấp dầu Urals.

Từ sản xuất trung bình 9,6 triệu thùng/ngày, Saudi Aramco tuyên bố sẵn sàng tăng sản lượng lên 12,3 triệu thùng/ngày từ tháng 4/2020, Theo các hãng tin, có lẽ đây không chỉ là về sản xuất mà còn là việc Saudi Aramco sẵn sàng vận chuyển dầu từ các kho dự trữ chiến lược, để những người tham gia thị trường tin chắc rằng họ có thể gây hại cho các nhà xuất khẩu Nga trong thời gian ngắn nhất và buộc Nga phải quay trở lại đàm phán.

Có mọi lý do để tin rằng giá dầu Urals sẽ tiếp tục giảm so với dầu Brent, nếu không phải tháng 4 thì sẽ là tháng 5. Nguồn cung dầu thô của Saudi Arabia sẽ phụ thuộc và tình hình thị trường vận tải - giá cước vận tải cũng như sức hấp dẫn của dầu Arab Light tại các thị trường xa xôi và khả năng Saudi Aramco tận dụng số tàu chở dầu cần thiết, với điều kiện contago (bên có thời gian vận chuyển dài hơn sẽ rẻ hơn thị trường giao ngay).

Điều này có lợi cho những người tham gia thị trường vận tải để tăng cơ hội lưu trữ dầu ngoài khơi, góp phẩn đẩy giá vận tải dầu tăng khiến cho giá dầu Saudi kém hấp dẫn hơn vì đơn giản là không đủ tàu chở dầu để vận chuyển và lưu trữ dầu. Kết quả là Saudi Aramco có thể không tăng các lô hàng ra thị trường vào tháng 4 như đã thông báo.

TT Phạm (Theo Petroleum-economist)