“Chúng tôi hành động vì trẻ em Việt Nam”

PV: Thưa bà, tại sao UNICEF chọn thông điệp “Tin vào số 0” trong chiến dịch hành động vì trẻ em VN lần này?

Bà Lotta Sylwander: Hiện nay ở VN mỗi ngày vẫn còn hơn 100 trẻ em tử vong vì các nguyên nhân có thể phòng tránh được như viêm phổi và tiêu chảy, mỗi giờ có một trẻ em tử vong vì tai nạn thương tích như đuối nước hoặc tai nạn giao thông, chưa kể hiện có 3 triệu trẻ em VN chưa được tiếp cận với nước sạch và hơn 2 triệu trẻ em dưới 5 tuổi chịu ảnh hưởng lâu dài về thể chất và trí tuệ do suy dinh dưỡng. Theo UNICEF, chỉ một trẻ em chết oan thôi thì cũng đã là quá nhiều.

Do đó, “Tin vào số 0” được khởi xướng tại VN vào năm 2013 là một chiến dịch quốc tế do UNICEF phát động trên niềm tin sẽ không có trẻ em nào phải tử vong vì những nguyên nhân có thể phòng tránh được và mọi trẻ em cần được phát triển trong môi trường lành mạnh, được giáo dục toàn diện cho tương lai tươi sáng. Càng nhiều người tin vào con số không thì sẽ càng có nhiều hành động được thực hiện. UNICEF tin rằng với sự hỗ trợ của cộng đồng cùng những tiến bộ về y học và công nghệ ngày nay, chúng ta có thể cùng nhau tiến gần tới ngày mà KHÔNG CÓ trẻ em nào tử vong vì những nguyên nhân có thể phòng tránh được ở VN.

Bà Lotta Sylwander - Trưởng đại diện của UNICEF tại Việt Nam (Ảnh: Thiên Thanh)

PV: Nhưng có rất nhiều người hoài nghi, để đạt được con “số 0” là điều dường như không tưởng?

Bà Lotta Sylwander: Chúng tôi có cơ sở để tin vào con số 0, vì UNICEF đã hỗ trợ VN trong 50 năm qua và chính thức có mặt tại VN đã 30 năm nay. UNICEF tập trung vào công việc cứu trợ và cải thiện cuộc sống của trẻ em - cung cấp nước sạch, dinh dưỡng, y tế, giáo dục, phòng chống HIV/AIDS và bảo vệ trẻ em (trẻ 0-18 tuổi). Những thành tựu mà UNICEF đạt được tại VN với sự trợ giúp của các đối tác (các cơ quan Chính phủ, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức tôn giáo) là xóa được bệnh bại liệt vào năm 2000, xóa bệnh sởi và bệnh uốn ván ở trẻ sơ sinh vào năm 2005, tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ em đạt 99%, số ca trẻ em thiếu vitamin A hiện rất hiếm gặp, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em xuống còn 1/3, giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi xuống còn 1/3 kể từ những năm 1960. Dựa trên những kết quả đó, chúng tôi cho rằng, “Tin vào con số 0” sẽ trở thành hiện thực chứ không phải là một giấc mơ lãng mạn.

PV: Bà có thể chia sẻ về những thành tựu của UNICEF tại VN trong vài năm gần đây?

Bà Lotta Sylwander: Trong những năm gần đây UNICEF rất tự hào với đóng góp của mình cùng Chính phủ VN, để có những tiến bộ quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Bằng chứng là năm 2012, trong Bộ luật Lao động (sửa đổi) Quốc hội chính thức thông qua luật tăng thời gian nghỉ thai sản của phụ nữ từ 4 tháng lên 6 tháng và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-5-2013 để tăng thêm thời gian nuôi con bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời của trẻ cũng như giúp các bà mẹ phục hồi sức khỏe sau sinh. Vì lâu nay, một con số đáng báo động, VN là quốc gia có tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ thấp nhất ở châu Á. Nếu không nuôi con bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, thể chất, trí tuệ của trẻ về sau. Chính phủ VN thông qua Luật Quảng cáo, trong đó có điều khoản cấm quảng cáo các sản phẩm thay thế sữa mẹ dùng cho trẻ em dưới 24 tháng tuổi. Đó là bước tiến đáng mừng.

PV: Bên cạnh đó, vấn đề giáo dục dành cho trẻ kém may mắn, trẻ em người dân tộc thiểu số cũng được UNICEF quan tâm. Bà có thể nói rõ hơn cách UNICEF đã làm và làm có hiệu quả?

Bà Lotta Sylwander: Trong nhóm trẻ thiệt thòi, dễ bị tổn thương phải kể đến nhóm trẻ thuộc các tộc người thiểu số ở VN. Vì không được học tiếng mẹ đẻ mà phải học tiếng Việt từ nhỏ nên đa số các em học không theo kịp chương trình như các học sinh người Việt. Chính sự thiệt thòi này đã tác động không nhỏ đến quá trình phát triển về thể chất lẫn tinh thần của các em. Do đó, Bộ GD&ĐT VN triển khai chương trình giáo dục song ngữ cho các em học sinh dân tộc thiểu số trên cơ sở hợp tác với UNICEF Việt Nam. Trong đó tập trung 3 nhóm dân tộc là H’Mông, Khmer và Jrai. Các em được dạy ngôn ngữ mẹ đẻ từ bậc học mầm non, đến năm học lớp 3 thì được học tiếng Việt phổ thông bên cạnh tiếng mẹ đẻ. Do đó, đến cấp II các em đã thông thạo cả tiếng mẹ đẻ và tiếng Việt. Thành tựu thật mỹ mãn khi các em đều tự tin, thỏa mái trong việc bảo vệ bản sắc văn hóa tộc người mình mà kết quả học tập cuối cấp tại các kỳ thi đều đạt kết quả cao hơn mức trung bình quốc gia.

Từ năm học 2010-2011, tỉnh Lào Cai đã bắt đầu nhân rộng chương trình giáo dục song ngữ và nhiều học sinh dân tộc thiểu số trong tỉnh đã được học bằng tiếng mẹ đẻ, tạo cơ hội cho các em phát triển hết tiềm năng của mình và giúp bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc. UNICEF đã hỗ trợ kỹ thuật và tài chính trong việc xây dựng giáo trình giảng dạy, tập huấn giáo viên, vận động chính sách và thực hiện các nghiên cứu theo dõi kết quả học tập. Chương trình cũng nhận được sự hỗ trợ và tham gia nhiệt tình của lãnh đạo địa phương, cha mẹ và cộng đồng. Lãnh đạo địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc học song ngữ và hỗ trợ tài chính để sửa sang trường lớp cho học sinh.

PV: Trước đây, các nguồn viện trợ cho UNICEF tại VN đều do các quốc gia phát triển và các tổ chức phi chính phủ đảm nhận. Hiện nay, khi VN đã trở thành nước có mức thu nhập trung bình thì liệu nguồn tài trợ này bị ảnh hưởng như thế nào thưa bà?

Bà Lotta Sylwander: Trở thành một quốc gia có mức thu nhập trung bình vào năm 2010 là niềm tự hào của người dân VN, cho thấy rằng VN đã có thể tự mình sẵn sàng đảm nhiệm vai trò đầu tư cho trẻ em. Với sự đầu tư to lớn và bền vững dành cho trẻ em, VN có thể thúc đẩy những tiềm năng vô hạn của quốc gia, ngay cả với từng trẻ em. Tuy nhiên, khi VN đạt được những thành tựu kinh tế ấn tượng cũng là lúc sự trợ giúp của các tổ chức quốc tế dành cho VN đang giảm và ngày càng giảm. Vì thế, UNICEF tại VN mong rằng, các doanh nghiệp VN, các mạnh thường quân hãy đồng hành cùng những nỗ lực lâu dài của UNICEF nhằm giảm tỷ lệ tử vong về số không. Vì UNICEF là một tổ chức phụ thuộc hoàn toàn vào các nguồn đóng góp tự nguyện nhằm mang lại lợi ích cho trẻ em VN, đặc biệt là trẻ em bị thiệt thòi và yếu thế nhất, kể cả trẻ em vùng dân tộc thiểu số, trẻ em nghèo ở khu vực đô thị và trẻ em khuyết tật.

PV: Với nguồn tài trợ ngày càng bị thu hẹp thì sắp tới, chương trình hành động của UNICEF chủ yếu thực hiện ở các tỉnh thành nào, thưa bà?

Bà Lotta Sylwander: Tại VN hiện nay, UNICEF hoạt động đặc biệt tại 8 tỉnh nơi mà trẻ em cần sự hỗ trợ nhiều nhất như Lào Cai, Điện Biên, Gia Lai, Kon Tum, Ninh Thuận, An Giang, Đồng Tháp và TP HCM. Riêng TP HCM là nơi năng động và phát triển nhất VN nhưng trẻ em nghèo, lang thang, cơ nhỡ… ở thành phố này cũng là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi và dễ bị tổn thương với nhiều tệ nạn xã hội đi kèm nên các em vẫn cần sự trợ giúp thường xuyên từ UNICEF.

PV: Cảm ơn bà về cuộc trò chuyện này.

Thiên Thanh (thực hiện)