Thực hư chuyện chủ cây xăng đồng loạt đòi... giải nghệ

Chuyện này là có thật!

Cây xăng của anh T trên huyện miền núi Cẩm Thủy (Thanh Hóa) rơi vào tình trạng vật vờ, “thu bù chi là may” đã hơn 3 tháng nay. Tuy nhiên, theo lời khẳng định của ông chủ, nếu không vay ngân hàng để nâng cấp mở rộng cơ sở hồi cuối năm ngoái, doanh nghiệp này hoàn toàn có thể cầm cự được với mức chiết khấu hoa hồng là 300 đồng/lít. “Với những cây xăng ở vùng quê, có thị trường nhỏ và không thường xuyên như ở đây, phải đầu tư bằng vốn tự có mới có lời”, anh T khẳng định. Cũng theo anh T, từ sau tết Nguyên đán vừa rồi, tiền hoa hồng từ doanh nghiệp đầu mối thuộc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đã tăng từ 175 đồng lên 290 đồng/lít sau khi giá xăng được điều chỉnh tăng thêm 1.100 đồng/lít ngày 13-8 vừa qua, nhưng vẫn chưa đủ giúp doanh nghiệp hết khó khăn. Bình luận về hiện tượng nhiều chủ cây xăng dầu đòi... giải nghệ, anh T phán đoán, có thể vì các cửa hàng trên được đầu tư vào thời điểm giá xây dựng tăng đột biến, lãi suất ngân hàng cao, tiền điện tăng, cộng thêm kinh nghiệm quản trị kém, để thất thoát xăng… mới ra nông nỗi như vậy.

Nhiều chủ cây xăng rao bán cửa hàng vì không hài lòng với cơ chế chiết khấu hoa hồng

Liên lạc với ông Hà Anh Tuấn, chủ một cây xăng ở thị trấn Kim Sơn (huyện Kim Sơn, Ninh Bình) - người đã kinh doanh xăng dầu hơn 20 năm nay thì được “vấn an”: Doanh nghiệp xăng dầu chưa và sẽ không bao giờ chết. “Đồng ý là thị trường có lúc lên lúc xuống, nhưng tôi khẳng định là buôn bán xăng dầu chưa bao giờ lỗ”. Ông Tuấn cũng tiết lộ thêm, có lần ngồi với vài doanh nghiệp cùng kinh doanh xăng dầu ở địa phương khác họ cũng phàn nàn nhiều lần bị hao hụt khi mua xăng từ đầu mối, nào là khi đầu mối trừ đi vài trăm lít hao hụt theo cho phép của Nhà nước, nào là xe bồn ăn xén vài trăm lít. “Nói chung, nếu nói bán xăng không có lời, thì chỉ đúng trong thời điểm hiện tại”, ông Tuấn chia sẻ. Khi chúng tôi đưa ra giả thiết mức chiết khấu thấp là do “chính sách thâu tóm thị trường của các công ty đầu mối”, chủ doanh nghiệp lăn lộn với xăng dầu lâu năm này gật gù: “Tình hình tiếp tục xấu, nếu các công ty đầu mối mua lại các cây xăng, lúc đó mới có cơ sở khẳng định công ty đầu mối ôm tham vọng vừa điều tiết, vừa điều chỉnh giá xăng theo hướng độc quyền”.

Trong bức xúc, một chủ doanh nghiệp xăng dầu trên địa bàn quận Cầu Giấy (Hà Nội) lại cho rằng, việc để cho mức chiết khấu xăng dầu nằm trong vòng bí mật nhiều chục năm nay cũng có lỗi từ phía chính doanh nghiệp khi hùa theo công ty đầu mối bưng bít thông tin. “Khi chân ướt chân ráo nhảy ra làm đại lý cho các công ty đầu mối, tâm lý sốt ruột, nóng vội đã giết chết nhiều chủ doanh nghiệp. Mức hoa hồng là do hai bên thỏa thuận, phụ thuộc vào địa hình, mật độ dân cư và mức đầu tư ban đầu. Thực tế đánh đồng mức hoa hồng chung của thị trường đã giết chết những doanh nghiệp xăng dầu ở thành phố lớn - nơi đầu tư ban đầu rất lớn và thường là cạnh tranh khốc liệt”, chủ doanh nghiệp này phân tích.

Như vậy, có thể nhận thấy rõ, các công ty đầu mối cũng rất muốn tăng sản lượng bán để quay vòng vốn. Căn cứ vào đó, nhà đầu tư hoàn toàn có thể lựa chọn nhà cung cấp nào có hoa hồng cao, các ưu đãi thương mại tốt thì ký hợp đồng, không nên quá chú trọng vào đầu mối lớn hay nhỏ, đôi lúc chỉ vì thương hiệu mà đại lý đã chọn sai công ty đầu mối. Hơn nữa việc chủ động bán hàng cũng rất quan trọng đối với một doanh nghiệp. Đại lý nên chủ động tìm kiếm thêm khách hàng để tiêu thụ chứ không nên ngồi thụ động chờ khách hàng qua đường đến đổ tại cây xăng của mình. Tức là muốn có lợi nhuận cao với một mức hoa hồng cố định thì không còn cách nào khác là tăng lượng hàng bán ra... Giá xăng giảm cùng lúc với phí hoa hồng giảm khiến các cây xăng này lỗ nhiều tháng nay, chủ đại lý gặp không ít khó khăn khi tháng này còn gánh thêm giá điện kinh doanh tăng giá và chi phí đội lên. Nhiều người nghĩ vậy sao không  chuyển nghề khác? Nhưng mấy ai hiểu đâu phải ngừng kinh doanh là ngừng được. Quy định không cho phép cây xăng tự ý ngừng kinh doanh, đó là điều tối quan trọng và là cơ sở để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu vin vào tạm đóng cửa với lý do “mất điện”, “sửa chữa”, “nâng cấp”…

Doanh nghiệp đầu mối nói gì?

Liên lạc với Petrolimex, đại diện Tập đoàn này khẳng định, chắc chắn các cây xăng vẫn đang lãi 500-700 đồng/lít đối với các loại xăng và lãi xấp xỉ 1.000 đồng cho mỗi lít dầu. Vị này cũng cho rằng, phí hoa hồng là câu chuyện cạnh tranh, không thể làm gì hơn trong bối cảnh giá thế giới, giá trong nước lên xuống như vậy nên không có cách nào khác, không thể cho cao hơn được. Lãnh đạo doanh nghiệp đầu mối này cho biết, việc lỗ hay lãi còn tùy vào cây xăng, vào việc bán được nhiều hay ít, nếu trạm xăng bán chỉ được 1.000 lít mỗi ngày thì khả năng lỗ cao, ngược lại bán đến 4.000-5.000 lít một ngày thì tất nhiên có lãi. Cũng theo ông, việc doanh nghiệp than vãn công ty đầu mối đưa ra hoa hồng quá thấp là không có cơ sở, vì nếu “ép” như vậy đại lý hoàn toàn có thể lựa chọn nguồn hàng khác.

Một đầu mối xăng dầu lớn khác là Tổng Công ty Dầu Việt Nam - đơn vị thành viên của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam lại cho biết, thay vì im lặng, đơn vị này đang gấp rút xây dựng lộ trình áp cơ chế chiết khấu hoa hồng sao cho lợi ích được chia đều, hài hòa giữa các bên. Được biết, nhiều doanh nghiệp trong Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đang tính đến phương án bảo hộ trong 3 ngày, tức sau khi lấy hàng 3 ngày, nếu giá xăng giảm thì doanh nghiệp đầu mối sẽ bù lại khoản chênh lệnh.

Đại diện tổng công ty cho hay, trừ chi phí vận chuyển, thì mức chiết khấu khoảng 350 đồng/lít trở lên là đại lý có thể “sống” được. “Tùy từng thời điểm mà mức hoa hồng sẽ được điều chỉnh, còn đại lý nói lúc nào cũng lỗ là không hợp lý. Trong kinh doanh có những lúc họ gặp khó khăn và cũng có lúc lãi nên phải xem xét kỹ, coi chi phí thế nào, doanh thu của họ ra sao trong một thời gian thì mới có thể nói rằng lỗ quá chịu không nổi. Còn trên quan điểm là người cung cấp hàng, PV Oil luôn lắng nghe mọi khúc mắc từ khách hàng và có hướng giải quyết nhanh nhất”, đại diện PV Oil nêu rõ quan điểm. Cũng như vấn đề kiểm soát chất lượng, doanh nghiệp đầu mối chỉ kiểm soát nguồn hàng và chất lượng hàng thông qua hợp đồng với các tổng đại lý, việc các đại lý bán hoặc ngừng bán hàng là việc nội bộ của các đại lý/tổng đại lý, doanh nghiệp đầu mối không có quyền can thiệp, ngoại trừ các cửa hàng do doanh nghiệp đầu mối là chủ sở hữu.

Còn nhớ cuối năm 2011, sau khi thanh tra, Bộ Tài chính phát hiện rằng, Petrolimex để xảy ra lỗ là một số doanh nghiệp trực thuộc Tập đoàn này đã chia hoa hồng cho đại lý cao hơn định mức. Tuy nhiên, đại lý than khoản chi này xuống quá thấp, có thời điểm lỗ lớn họ phải ngừng nhập hàng. Tháng 2 năm nay, câu chuyện này lại được lặp lại khi giá xăng thế giới lên nhanh, trong khi trong nước vẫn chưa tăng, đại lý bị giảm hoa hồng và chỉ nhận mức nhỏ giọt. Như vậy, câu chuyện “chia sẻ lợi ích” vẫn mấu chốt trong “hiện tượng” một số chủ cây xăng vội vàng tuyên bố thôi kinh doanh mặt hàng nhạy cảm này.

Tùng Lê