Ngành đường sắt buông lỏng công tác quản lý, bán vé tàu

Hàng loạt sai phạm trong công tác bán và quản lý vé

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết, hiện tại, Đường sắt Việt Nam đang bán vé bằng điện toán và thủ công. Vì vậy, một số quy định về bán và quản lý bán vé của Đường sắt Việt Nam không còn phù hợp với thực tế. Đặc biệt, một số quy định đã làm hạn chế hệ thống bán vé qua mạng và hạn chế độ linh hoạt trong công tác bán vé….

Hiện nay, việc bán vé tại ga là chủ yếu nhưng các ga đều không công khai các thông tin về số lượng vé còn lại theo quy định. Việc tổ chức bán vé chưa linh hoạt, chưa có hình thức bán vé bán vé qua mạng, thanh toán qua thẻ, sử dụng vé điện tử. Vẫn còn phổ biến hình thức bán vé bằng thủ công. Điển hình, Công ty khách Hà Nội còn 114 ga/194 ga bán kiểu viết tay. Việc bán vé cho hành khách theo ghế phụ chưa được luật hoá...

Công tác quản lý, bán vé tàu còn nhiều hạn chế, sai sót.

“Vé tàu chỉ bán trong nước, không bán ở nước ngoài. Việc đưa lên mạng cũng chỉ là để đặt chỗ và khách hàng vẫn phải ra ga, đại lý nhận vé. Hệ thống bán vé bằng hình thức điện toán và website chưa thành một hệ thống nhất nên khó công khai lượng chỗ, vé. Ngành đường sắt chưa có trang thiết bị phù hợp để tổ công tác trên tàu có thể truy cập thông tin, kiểm soát, nắm bắt tình hình khách đi tàu và cũng chưa xử lý tự động các nghiệp vụ cơ bản của công tác điều hành bán vé, xử lý giá, tự động cung cấp thông tin đến hành khách khi có sự thay đổi bằng email, SMS...” – Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông nhận định.

Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông nói thêm: “Chi phí làm cơ sở xác định giá vé chưa tính đúng, tính đủ đặc biệt một số chi phí lớn như tiền lương và chi phí khấu hao. Hình thức bán vé điện toán trực tuyến hiện nay chưa thực sự hướng tới chất lượng phục vụ việc mua vé của hành khách”.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ GTVT, các đại lý bán vé của ngành đường sắt phân bổ và tập trung không đồng đều đã làm hạn chế tác dụng mạng lưới đại lý. Hệ thống mạng đại lý chưa phân bổ theo nhu cầu khu dân cư và chưa chú ý đến các tỉnh ở xa đường sắt, có nhiều đại lý doanh thu quá ít nhưng vẫn để tồn tại. Ví dụ như tại khu vực miền Nam, có 36 đại lý bán vé nhưng tập trung ở TP Hồ Chí Minh nhiều (22/36 Đại lý) trong khi đó ở một số khu vực, các tỉnh miền Tây Nam Bộ, Tây Nguyên, Vũng Tàu, Bình Dương, Đồng Nai, dân cư đông đặc biệt ở các khu công nghiệp có nhu cầu đi lại bằng tàu hỏa cao thì chưa có đại lý nào.

Đoàn thanh tra cũng tiến hành kiểm tra 2 đại lý bán vé tại khu vực miền Nam (Đại lý Bến Thành và Vietravel) đã phát hiện một số sai phạm trong bán vé, như: Không niêm yết đầy đủ giá vé cho các tuyến; không tổ chức bán vé qua điện thoại; không đóng dấu đại lý tại các liên vé lưu. Tại đại lý Bến Thành, trong Giấy phép kinh doanh không có đăng ký ngành nghề kinh doanh đại lý bán vé tàu hỏa. Còn đại lý Vietravel, nhân viên bán vé chưa có chứng chỉ hành nghề.

“Ngoài ra, chất lượng toa xe còn thấp, đặc biệt là các toa tàu tuyến địa phương, chất lượng phục vụ hành khách chưa đạt yêu cầu về vệ sinh môi trường, chăn ga, gối đệm, ánh sáng..." – Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông khẳng định.

 Đối với hình thức cho thuê toa xe trọn gói, theo thống kê của Bộ Giao thông Vận tải, năm 2013 có 24 doanh nghiệp tham gia vận chuyển hành khách theo hình thức trên. Tuy nhiên, Công ty khách Hà Nội và Sài Gòn để các doanh nghiệp này tự công bố giá dịch vụ gia tăng (nằm ngoài giá vé đường sắt). Một số công ty sau khi ký hợp đồng đầu tư cải tạo toa xe đã nhượng lại quyền khai thác cho các đơn vị khác. Các đơn vị thuê toa xe tự xây dựng giá của dịch vụ gia tăng, cao hơn chi phí dịch vụ gia tăng. Bán vé với giá bao nhiêu vẫn chưa được kiểm soát do các đơn vị này tự bán và việc phát hành hóa đơn VAT để hợp thức công tác quyết toán thuế. Các doanh nghiệp khi lập hóa đơn VAT cho khách lẻ đều gom nhiều khách vào một hóa đơn và hầu hết không có chữ ký của hành khách.

Theo kết luận thanh tra, tại tuyến Hà Nội – Lào Cai, đoàn thanh tra đã phát hiện nhiều tồn tại dẫn đến việc khan vé ảo, thất thoát kinh phí cũng như chất lượng phục vụ hành khách kém. “Tuyến Hà Nội – Lào Cai có nhu cầu đi lại rất cao nhưng tổ chức chưa linh hoạt, việc xã hội hóa không có quy định. Số toa đường sắt khai thác ít, cho xã hội hoá và thuê trọn gói nhiều, chưa xem xét thực đến nhu cầu đi lẻ và đi tập thể. Ngoài ra, việc công bố giá vé dịch vụ gia tăng còn để các doanh nghiệp thuê toa trọn gói công bố và không bán vé ở ga mà bán ở trụ sở công ty không được đăng ký, không công khai lượng vé còn lại theo quy định…”

Việc sử dụng giấy đi tàu việc riêng không đúng quy định của Công ty khách Hà Nội làm mất nguồn thu của ngành đường sắt Việt Nam trong 2 năm (2011 và 2012) là 1,604 tỉ đồng.

Ngành đường sắt phải chịu trách nhiệm

Trước những tồn tại mà đoàn thanh tra phát hiện, Bộ Giao thông Vận tải khẳng định, trách nhiệm về những thiếu sót này thuộc về Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Công ty khách Hà Nội và Công ty khách Sài Gòn.

Bộ GTVT quy trách nhiệm về những sai phạm trong công tác quản lý, bán vé cho ngành đường sắt.

Để khắc phục những hạn chế này, Bộ GTVT yêu cầu Tổng công ty Đường sắt Việt Nam khẩn trương rà soát để sửa đổi, ban hành và đề nghị Bộ ban hành các văn bản  quy định về bán vé và quản lý bán vé cho phù hợp. Thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ hành khách đi tàu, đảm bảo sạch sẽ, an toàn, văn minh…

Riêng tuyến Hà Nội-Lào Cai do Công ty khách Hà Nội quản lý, ngành đường sắt phải bố trí tỷ lệ số toa xe giường nằm cho thuê trọn gói trên tổng số toa xe giường nằm của tuyến phù hợp, đảm bảo hài hòa công tác kinh doanh và phục vụ khách đi lẻ nhằm phục vụ tốt các đối tượng khách đi lẻ cho phù hợp với nhu cầu hành khách hiện nay. Không sử dụng kho vé bằng hình thức giấy đi tàu việc riêng gây thất thoát kinh phí.

Ngoài ra, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam kiểm điểm, rút kinh nghiệm, khắc phục những tồn tại trên đồng thời có chỉ đạo Công ty khách Hà Nội và Sài Gòn rút kinh nghiệm việc chưa thông báo công khai các thông tin về số lượng vé còn lại theo từng loại chỗ, loại tàu theo quy định, để các doanh nghiệp thuê xe trọn gói công bố giá vé dịch vụ gia tăng và tổ chức bán...

Thiên Minh