Công nghiệp hàng không Trung Quốc “sống nhờ” động cơ Nga (Kỳ 2)

>> Công nghiệp hàng không Trung Quốc “sống nhờ” động cơ Nga (Kỳ 1)

Nga tính toán gì khi liên tục bán động cơ cho Trung  Quốc?

Tháng 7 năm 2010, cả 2 công ty chế tạo máy bay hàng đầu của Nga là Sukhoi và Mikoian đồng loạt kiến nghị với chính phủ Nga, phản đối hợp đồng bán động cơ RD-93 cho Trung Quốc. Tương tự như thế, việc Nga bán động cơ AL-31FN cho Trung Quốc cũng khiến nhiều người đặt câu hỏi là tại sao Nga vẫn cứ bán động cơ AL-31 FN cho Trung Quốc mặc dù biết rõ mười mươi là việc đó sẽ gây thiệt hại cho công nghiệp xuất khẩu máy bay Nga.

Thế nhưng Moscow vẫn tiếp tục bán động cơ cho Bắc Kinh bất chấp mọi cố gắng ngăn cản của các công ty sản xuất máy bay nội địa. Việc Nga vẫn tiếp tục bán động cơ máy bay cho Trung Quốc xuất phát từ 3 nguyên nhân chủ yếu. Thứ nhất là Nga biết rằng, ngoài vấn đề động cơ, các máy bay chiến đấu Trung Quốc còn lâu mới theo kịp trình độ công nghệ của Nga, việc có được động cơ tốt không có nghĩa là máy bay Trung Quốc đã sánh được với máy bay Nga.

Thứ 2 là, hiện mục tiêu hàng đầu của Nga là xuất khẩu Mig-31, Mig-35, Su-30, Su-34, những loại máy bay có thể đem lại nhiều lợi nhuận và giúp họ có thể sản xuất “ké” thêm máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4 cho lực lượng không quân của mình.Việc Trung Quốc xuất khẩu những máy bay thế hệ thấp có tác động rất ít đến công nghiệp xuất khẩu máy bay Nga và hoàn toàn không ảnh hưởng đến kế hoạch của họ.

Máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 J-31 của Trung Quốc đang thử nghiệm với động cơ RD-93 của Nga

Thứ 3 là, từ cuối thập niên 90 thế kỷ trước đến nay, quan hệ Nga - Trung trở lên lạnh nhạt, trong đó một phần cũng xuất phát từ vấn đề Trung Quốc liên tiếp sao chép các loại vũ khí của Nga. Việc bán cho Trung Quốc loại động cơ đã lạc hậu, vừa không ảnh hưởng gì lại vừa giúp cải thiện quan hệ với Trung Quốc, hơn nữa lại làm tăng mức độ phụ thuộc của công nghiệp sản xuất máy bay Trung Quốc vào động cơ Nga thì tội gì họ lại không bán?

Thực tế đã cho thấy, suốt từ cuối năm ngoái đến nay, Bắc Kinh đã liên tục ngỏ lời với Moscow mua 24 chiếc máy bay chiến đấu Su-35 với 2 mục đích, vừa có được 1 số máy bay thế hệ thứ 4++ làm nòng cốt, vừa “tham khảo” công nghệ động cơ 117S, 117C thuộc thế hệ AL-41F có lực đẩy cao hơn 16% so với AL-31FN. Tuy nhiên, Moscow vẫn dền dứ không chịu ký hợp đồng vì họ không muốn Bắc Kinh nắm được công nghệ sản xuất động cơ thế hệ thứ 3 và thứ 4 để bổ khuyết những điểm yếu của 3 thế hệ động cơ nội địa đang phát triển.

Chính sách “xiết mới, nới cũ” của Nga quả thực là một “mũi tên độc”. Chính nó đã làm Trung Quốc lạc lối trong định hướng phát triển và tụt hậu về công nghệ chế tạo động cơ. Việc nghiên cứu, phát triển động cơ máy bay quốc nội trên nền tảng công nghệ lỗi thời của Nga đã làm cả ngành công nghiệp chế tạo động cơ Trung Quốc bị “lạc bước”, luôn đi sau Nga, Mỹ tới vài chục năm khiến con đường phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 của họ vẫn còn quá nhiều chông gai.

Trung Quốc cũng rất thèm muốn động cơ AL-41F-1 (117C) 

Việc Trung Quốc mổ xẻ các loại động cơ thế hệ cũ hơn của Nga để chế tạo động cơ máy bay thế hệ thứ 5 của mình đã vạch trần thực trạng yếu kém của ngành công nghiệp chế tạo máy bay Trung Quốc là sự phụ thuộc vào công nghệ động cơ của Nga. Một khi ngành công nghiệp chế tạo động cơ của Nga “hắt hơi sổ mũi” hoặc có trục trặc về quan hệ ngoại giao là ngành công nghiệp hàng không Trung Quốc sẽ “lăn đùng ra ốm” trước.

Bắt tay hợp tác với Ukraina cũng không thoát khỏi cái bóng của Nga

Hiểu được điều đó nên trong thời gian vừa qua, Trung Quốc đã quay sang bắt tay với đối tác duy nhất trong lĩnh vực mua sắm và chế tạo động cơ máy bay là Ukraina, bao gồm cả động cơ máy bay chiến đấu và máy bay vận tải (Trung Quốc có hợp tác với Israel nhưng là trên lĩnh vực thiết bị điện tử hàng không). Tháng 11 năm nay, công ty chế tạo động cơ Motor Sich của Ukraina đã tiết lộ thông tin họ sẽ bán cho Trung Quốc hàng trăm động cơ máy bay nhưng không cho biết đó là loại động cơ gì và số lượng là bao nhiêu.

Công ty chế tạo động cơ hàng đầu này của Ukraina có quan hệ tương đối tốt đẹp với Trung Quốc qua thương vụ cung cấp động cơ tuốc bin phản lực cánh quạt đẩy AI-222-25 giúp máy bay huấn luyện cao cấp L-15 của Trung Quốc vươn tới vận tốc siêu âm. Motor Sich là cũng là nhà sản xuất động cơ hạng nặng D-18T và phiên bản nâng cấp D-18TM giành cho máy bay vận tải và máy bay tiếp dầu mà Trung Quốc đang thèm khát.

Trung Quốc đã mua 239 động cơ phản lực hạng nặng D-30KP-2 của Nga

Trước đây, do dự án chế tạo động cơ hạng nặng WS-20 tiến triển rất chậm, Trung Quốc đã ký 2 hợp đồng mua 239 động cơ máy bay hạng nặng thế hệ cũ D-30KP-2 của Nga. Từ năm 2009 - 2011, Nga đã bàn giao hợp đồng cung cấp cho Trung Quốc 55 chiếc động cơ loại này. Cuối năm 2011, Trung Quốc lại ký tiếp với Nga một hợp đồng mua thêm 184 chiếc động cơ D-30KP-2, thời hạn hoàn tất hợp đồng hợp đồng này là trước năm 2015.

Tạp chí quốc phòng nổi tiếng của Canada Kanwa Defence Review cho biết, Trung Quốc sẽ sử dụng 120 động cơ trong số này để thay thế cho các động cơ cũ (mỗi chiếc 4 động cơ) lắp ráp trên 30 chiếc máy bay vận tải hạng nặng IL-76. Đại bộ phận trong 119 chiếc còn lại sẽ được sử dụng để lắp đặt trên máy bay ném bom phiên bản nâng cấp H-6K và phần nhỏ được sử dụng trong các nguyên mẫu thử nghiệm máy bay vận tải Y-20 của Trung Quốc.

Các chuyên gia quân sự cho rằng, thỏa thuận đạt được tháng 11 vừa qua có thể bao gồm các dự án Ukraina bán động cơ máy bay hạng nặng D-18T cho Trung Quốc để thay thế cho loại D-30KP-2 của Nga sản xuất theo công nghệ của những thập niên 70 thế kỷ trước và cung cấp động cơ AI-222-25 cho các lô máy bay huấn luyện siêu âm L-15 xuất khẩu của nước này.

Động cơ phản lực siêu âm AI-222-25 dùng trên máy bay huấn luyện cao cấp L-15 Trung Quốc cũng có xuất xứ từ Nga

Đồng thời, Trung Quốc cũng đã đề nghị Ukraina giúp họ hoán cải máy bay vận tải hạng nặng IL-76 thành máy bay tiếp dầu IL-78 theo mô hình của Nga để bù đắp lỗ hổng rất lớn về khả năng tiếp dầu trên không. Ngoài ra, là trong thỏa thuận trên với Motor Sich cũng không loại trừ khả năng Bắc Kinh sẽ nhờ Kiev hỗ trợ công nghệ để chế tạo động cơ phản lực cho các máy bay chiến đấu của nước này.

Tuy nhiên, ít ai biết được loại động cơ AI-222-25 chính là biến thể dùng cho máy bay phản lực huấn luyện mới nhất của Nga là Yak-130, thuộc thế hệ động cơ AL-31F, được nhà chế tạo NPO Saturn - Nga chuyển giao công nghệ cho Ukraina. Loại động cơ này có lực đẩy 12000kg, gần bằng AL-31FN và vượt hơn so với RD-33MK của hãng Klimov - Nga hiện đang lắp đặt trên các dòng máy bay MiG và động cơ WS-10 “Thái Hàng” của Trung Quốc.

Ai cũng hiểu là Ukraina có trình độ chế tạo máy bay thấp hơn Nga rất nhiều, những công nghệ hàng không mà họ có được chủ yếu là sự phát triển những cơ sở chế tạo hàng không từ thời Liên Xô cũ đặt trên đất Ukraina. Vì vậy, có thể khẳng định là Kiev chỉ có thể hỗ trợ một phần về công nghệ, chủ yếu là động cơ hạng nặng trên các máy bay vận tải và hàng không dân dụng chứ không thể giúp Bắc Kinh thoát khỏi sự phụ thuộc vào động cơ máy bay chiến đấu của Moscow.

Máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 J-20 của Trung Quốc đang thử nghiệm với 1 động cơ quốc nội WS-10 và 1 động cơ AL-31FN của Nga

Một minh chứng là ngày 31-10 vừa qua, phái đoàn quân sự cao cấp của Trung Quốc do Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hứa Kỳ Lượng đã tới nhà máy sản xuất động cơ của Saturn để bàn bạc về việc nhờ Nga hỗ trợ sản xuất động cơ cho máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 là J-20. Các chuyên gia Nga cho rằng máy bay chiến đấu của Trung Quốc nhiều khả năng sẽ được Nga trang bị động cơ hiện đại hơn là AL-31F-M1 có lực đẩy 13.500kg, chuyên dụng cho Su-27SM, Su-27SM2, Su-33 và Su-34.

Thực ra, sự phát triển quá nóng của ngành công nghiệp hàng không Trung Quốc cũng do sức ép của cái danh hão là “hơn Nga, ngang Mỹ”, nên các chỉ tiêu kỹ thuật động cơ đều đòi hỏi rất cao trong khi thực lực công nghệ nước nhà chưa theo kịp, nền tảng công nghệ động cơ chắp vá. Theo các chuyên gia công nghệ Nga, người Trung Quốc nên biết mình là ai, đừng đẩy sự phát triển của công nghiệp hàng không vượt quá tầm của ngành chế tạo động cơ. Nếu cứ mãi đuổi theo cái danh hão đó thì họ sẽ phải trả giá.