Những sự kiện quốc tế nổi bật năm 2017

Mỹ có tân tổng thống

Ngày 20/1/2017, ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ. Mặc dù có đủ phiếu bầu từ cử tri để giành chiến thắng, nhưng kết quả này của ông đã bị các đối thủ phản bác. Ngay sau cuộc bầu cử, một ủy ban điều tra về cái gọi là sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đã được hình thành. Kết quả của cuộc điều tra này có thể dẫn đến việc xem xét lại kết quả. Tuy nhiên cho đến nay, chưa có bằng chứng nào rõ ràng.

Trong gần một năm qua, ông Trump liên tục đưa ra các quyết định không chỉ gây lo ngại cho các đồng minh truyền thống của Mỹ, mà còn làm cả thế giới sững sờ. Đó là sắc lệnh chống nhập cư, thông báo rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận Paris về khí hậu và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)… Gần đây, ông Trump còn dọa lật lại thỏa thuận hạt nhân đã được chính quyền Obama và các cường quốc khó khăn lắm mới ký được với với Iran. Cuối cùng, mới đây nhất là quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, làm cho “thùng thuốc súng Trung Đông” trở nên nóng rực và Mỹ thì bị đồng thanh lên án trước Liên Hiệp Quốc.

Tân Tổng thống Pháp chặn đứng phong trào dân túy

Vào ngày 7/5/2017, Emmanuel Macron đã giành chiến thắng vòng hai cuộc bầu cử tổng thống và trở thành vị Tổng thống trẻ nhất trong lịch sử nước Pháp.

Là người ủng hộ châu Âu, chiến thắng của Macron có ý nghĩa to lớn, loại bỏ nguy cơ Pháp rời EU trong bối cảnh chủ nghĩa dân túy đang lên ngôi tại Mỹ và Anh. Ông Macron muốn củng cố quan hệ với cả Mỹ và Nga, nhưng bắt đầu bằng việc tăng cường hội nhập châu Âu. Tổng thống Pháp chỉ trích việc đồng minh Mỹ rút khỏi Hiệp định Paris về khí hậu.

Paris dường như muốn cải thiện quan hệ với Moskva. Vào tháng 5-2017, ông Vladimir Putin đã được mời đến cung điện Versailles nhân dịp kỷ niệm 300 năm chuyến viếng thăm của Pierre Đại đế đến Pháp. Hai vị nguyên thủ quốc gia đã gặp nhau lần nữa tại Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hamburg. Chuyến thăm của ông Macron tới Nga được dự kiến ​​vào năm 2018.

Cuộc tổng tuyển cử Anh và tiến trình đàm phán về Brexit

Vào ngày 8/6, người Anh đã đi bỏ phiếu bầu lại nghị viện. Cuộc bầu cử trước thời hạn này được Thủ tướng Theresa May khởi xướng với mong muốn củng cố vị trí của mình nhưng không mang lại kết quả mong đợi.

Đảng Bảo thủ giành được 42% phiếu bầu. Đảng Lao động, đối thủ chính của đảng Bảo thủ, đã giành được 40% số phiếu, với 262 ghế trong nghị viện, cao hơn 30 ghế so với nhiệm kỳ trước đó. Đảng của May mất 13 ghế và mất luôn thế đa số nghị viện.

Cuộc bỏ phiếu này đã làm suy yếu không chỉ cho vị thế chính trị trong nước của bà Theresa May mà còn cả cho vị thế của nước Anh trong đàm phán với Brussels về các điều kiện của Brexit.

Ngày 29/3/2017, Thủ tướng May gửi thư tới Hội đồng châu Âu, chính thức kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon, khởi động tiến trình dự kiến dài 2 năm Anh quốc rời khỏi EU sau hơn 40 năm chung sống. Cho tới ngày 8/12, Ủy ban châu Âu (EC) đã phát đi thông báo cho biết EU và chính phủ Anh đã đạt được thỏa thuận vòng một về Brexit. Ba vấn đề đã được hai bên thống nhất, đó là quyền của các công dân châu Âu sinh sống tại Anh và quyền của công dân Anh sinh sống tại các nước châu Âu; vấn đề biên giới giữa Cộng hòa Ireland và lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh; nghĩa vụ tài chính mà phía Anh phải thực thi. Sau thỏa thuận này, EC tuyên bố đã sẵn sàng bước vào đàm phán Hiệp định thương mại mới với nước Anh giai đoạn hậu Brexit.

Cuộc bầu cử quốc hội Đức và những hệ lụy

Ở một quốc gia lớn khác của châu Âu, Đức cũng đã trải qua các cuộc bầu cử trong năm 2017. Liên đoàn Dân chủ Thiên chúa giáo Đức (CDU), đảng của bà Angela Merkel, thủ tướng từ năm 2005, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội ngày 24/9 với 32,9% số phiếu bầu. Tuy nhiên, bà Merkel không thể coi chiến thắng này là áp đảo. Đảng CDU không giành được đa số tuyệt đối (355/709 ghế) và cũng không thể thành lập được liên minh cầm quyền do các cuộc đàm phán sau đó thất bại. Cho đến hết năm 2017, nước Đức vẫn chưa thành lập được chính phủ cầm quyền mới.

Thất bại này của bà Merkel cho thấy một sự chia rẽ quan trọng trong xã hội Đức về các vấn đề như cuộc khủng hoảng di dân, tương lai của EU và chính sách kinh tế-xã hội.

Cuộc trưng cầu dân ý gây chia rẽ ở Tây Ban Nha

Năm 2017, người Catalan ở Tây Ban Nha đã đòi độc lập qua một cuộc trưng cầu dân ý. Chính quyền Madrid không thừa nhận kết quả. Cuộc trưng cầu dân ý tiếp nối bằng những cuộc đụng độ giữa cảnh sát và người dân đòi tự trị.

Sau cuộc trưng cầu dân ý, Chính phủ Tây Ban Nha đã khởi động thủ tục đình chỉ quyền tự trị của Catalan, giải tán hội động lập pháp Catalonia. Vào ngày 30/10, người đứng đầu chính phủ Catalan và người khởi xướng chính cuộc trưng cầu dân ý Carles Puigdemont, bị đe dọa 30 năm tù giam, đã rời khỏi Tây Ban Nha sang Bỉ.

Cuộc trưng cầu dân ý ở Catalan đã một lần nữa đưa ra câu hỏi về sự toàn vẹn lãnh thổ không chỉ ở Tây Ban Nha mà còn với cả các khu vực ở châu Âu khác: từ Scotland và Bắc Ailen đến Lombardy và Veneto.

Cuộc đảo chính ở Zimbabwe

2017 là năm cuối cùng của triều đại Tổng thống Robert Mugabe. Vào ngày 14 và 15/11, quân đội Zimbabwe đã phát động cuộc đảo chính sau khi Phó Tổng thống Emmerson Mnangagwa từ chức, được cho là bị vợ của ông Robert Mugabe tiến hành thanh trừng chính trị.

Vào ngày 19/11, đảng cầm quyền, ZANU-PF, đã kêu gọi Tổng thống từ chức. Ba ngày sau đó, Robert Mugabe đã từ chức để đổi lấy quyền miễn trừ tư pháp và một khoản trợ cấp suốt đời là 150.000 USD mỗi tháng.

Nước Nga chiến thắng IS

Cuộc tranh cử tổng thống năm 2018 đối với ông Putin chỉ còn là chuyện thủ tục khi mà các cuộc thăm dò dư luận đều nghiêng về phía ông Putin. Theo nhà chính trị học Pastoukhov, ông Putin đang ở trong thời kỳ thuận lợi tối đa về chính trị sau khi đã thành công trong việc đặt nước Nga trở lại bàn cờ thế giới. Vào những ngày cuối năm 2017, Nga tuyên bố nhiệm vụ đánh bại phiến quân IS trên lãnh thổ Syria đã hoàn thành. Tổng thống Putin sau đó ra lệnh rút phần lớn quân chủ lực khỏi Syria.