Quá tự do nên hóa phản cảm?

Ca từ phản cảm

Hai ngày sau khi xuất hiện thông tin trước giới truyền thông, CD Thằng Mõ 1 của nhạc sỹ Ngọc Đại đã gây chú ý, không phải từ sự nổi bật về âm nhạc mà vì những ca từ gây sốc. Thoạt nghe thì, Thằng Mõ 1 có vẻ mang âm hưởng dân gian nhiều hơn, nhưng ca từ được chính tác giả giới thiệu lại mang đến mối hoài nghi về sự trong sáng của ngôn ngữ âm nhạc.

Được biết, Thằng Mõ 1 là sản phẩm đầu trong một tổ hợp gồm 36 ca khúc mà nhạc sỹ Ngọc Đại đã thai nghén từ lâu, nó còn có cái tên gợi tình khác là “Cái nường 8x”. CD này gồm 9 ca khúc, được nhạc sỹ Ngọc Đại phổ nhạc từ những bài thơ của nhà thơ Nguyễn Đình Chính.

Nhạc sỹ Ngọc Đại luôn có những thể nghiệm táo bạo với âm nhạc đương đại

Mặc dù nhạc sỹ Ngọc Đại chia sẻ rằng muốn dùng hình ảnh dân gian để chuyển tải thông điệp của mình đến công chúng. Đó chính là ý thức sống, tinh thần và thái độ sống của con người hôm nay nhìn về tương lai. Thế nhưng, những ca từ trong sản phẩm dường như lại đi ngược thông điệp này.

Quả không ngoa khi nói rằng những ca từ này mang tính phồn thực, nặng về nhục dục. Nếu đặt trong ngôn ngữ y khoa thì tất lẽ bình thường, nhưng để đem vào một tác phẩm nghệ thuật thì e rằng phản cảm. Không hiểu nhạc sỹ Ngọc Đại nghĩ gì khi chia sẻ trên một tờ báo mạng: “Những ca từ tôi viết rất đời thường, không chỉ bản thân tôi mà nhiều người khác nữa vẫn dùng trong đời sống. Ai cho là tục thì là do họ không chịu hiểu thôi”. Chia sẻ này đã khiến không ít đọc giả phản ứng gay gắt.

Thực tế thì, những câu chữ như “phóng tinh trùng đi”, “giao hợp đi”... ngay trong cuộc sống thường nhật cũng chỉ được nhắc đến như những lời bông đùa rẻ tiền. Còn trong nghệ thuật, nhất là âm nhạc, dù đặt trong bối cảnh nào thì nó vẫn không tạo được thiện cảm. Vẫn biết, nghệ thuật đương đại là phản ánh một cách chân thực cuộc sống, nhưng phản ánh một cách thô thiển như vậy thì rất dễ trở thành... phi nghệ thuật!

"Đứa con" không được "khai sinh"

Mặc dù theo như tác giả tiết lộ là đã tự phát hành cả tháng nay, nhưng đến nay “Thằng Mõ 1” vẫn chưa được đại bộ phận công chúng tường mặt. Nguyên do là bởi, với sản phẩm này ông tự thực hiện từ đầu đến cuối: Tự sáng tác, tự thu âm, tự hát và tự đem CD “Thằng mõ 1” đi bán. Ông chia sẻ rằng không làm thủ tục xin cấp phép, là bởi vì biết “xin cũng không được”. Vì thế, dù phát hành với con số 1.000 bản và đã được tác giả giao bán gần hết, thì đến nay trên mạng thông tin chính thống, công chúng vẫn chưa rõ mặt “Thằng Mõ 1” dài ngắn ra sao.

Khi một sản phẩm nghệ thuật ra đời, điều tối thiểu là nó phải được thẩm định và cấp phép lưu hành. Việc làm này phần nào bảo chứng rằng đó là một sản phẩm “sạch”. Không đi “khai sinh” cho đứa con tinh thần của mình phải chăng đã là một thế yếu của tác giả “Dệt tầm gai”?

 CD "Thằng Mõ 1" đang làm xôn xao dư luận với ca từ nhạy cảm

Vẫn biết, Ngọc Đại là một nghệ sỹ chịu “xả thân” cho nghệ thuật, ông không ngại dấn thân và chịu tìm tòi những cái mới. Bởi Ngọc Đại đã trở thành một hiện tượng trong đời sống âm nhạc đương đại Việt Nam. Có lẽ, khán giả vẫn chưa thể quên một một Ngọc Đại táo bạo đến quyết liệt đã có những sáng tác đưa Hà Trần lên hàng Diva nhạc Việt với Nhật thực, Dệt Tầm gai... Hoặc những buổi trình diễn đương đại đầy ma mị cùng cặp đôi Lâm - Linh. Đã một thời, Đại - Lâm - Linh là bộ ba thu hút dư luận khi có những tác phẩm trình diễn gây tranh cãi. Người ủng hộ cũng lắm mà người chê cũng nhiều. Tuy nhiên, Ngọc Đại lại là điển hình cho việc “tôi thích, thì tôi cứ làm”.

Tự làm và tự phát hành album cho những người quan tâm đến sản phẩm, Ngọc Đại đã làm cho những nhà quản lý văn hóa lúng túng với việc làm dường như chưa hề có tiền lệ này. Câu hỏi đặt ra là vậy ông có quy phạm quy chế hay không? Nếu xét về quy trình thì rõ ràng ông đã vi phạm nhưng vấn đề là ông tự sản xuất, không phát hành theo kênh thông thường thì xử lý ra sao?

Trả lời câu hỏi này, đại diện Thanh tra Bộ VHTT&DL cho biết vẫn có thể xử phạt Ngọc Đại theo NĐ75 về hành vi phát tán các tác phẩm có nội dung không lành mạnh nếu thật sự ca từ trong album là dung tục, nhảm nhí. Vậy "Khuyến mại tình dục", "Cái nường 8x" với những ca từ như "giao hợp đi", phóng tinh trùng đi"... có dung tục hay không thì còn chờ sự thẩm định của cơ quan chức năng.

Thiết nghĩ, nghệ sỹ hoạt động nghệ thuật là để phục vụ công chúng và mỗi tác phẩm giá trị là chuyển tải thông điệp đến người thưởng thức. Ở đây, với việc sử dụng quá nhiều những câu chữ phản cảm khiến dư luận phản ứng, hiệu ứng về thông điệp nghệ thuật đâu chưa thấy, chỉ thấy sự tò mò bởi những yếu tố sex gây sốc. Lỗi là do người làm nghệ thuật, những người được tin tưởng để truyền tải thông điệp văn hóa đến công chúng. Nên chăng, họ cần nhìn nhận rõ tâm thế của mình để sáng tạo nghệ thuật, bởi mỗi tác phẩm nghệ thuật đều có những ảnh hưởng đến xã hội.

Huy An