"Đề mở" nhưng "đáp án đóng"?!

>> Thấy gì từ một kỳ thi tốt nghiệp an toàn, nghiêm túc?

Đề Văn thi tốt nghiệp Trung học phổ thông (THPT) năm 2013 đã yêu cầu học sinh bày tỏ suy nghĩ về hành động dũng cảm cứu người của học sinh Nguyễn Văn Nam (Nghệ An). Đề Văn đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của dư luận do bám sát cuộc sống, có tính nhân văn cao. 

Cụ thể, Bộ hướng dẫn chấm, nêu vấn đề nghị luận: Giới thiệu hiện tượng Nguyễn Văn Nam (0,5 điểm); Phân tích: Cảm phục trước hành động quên mình cứu người của Nguyễn Văn Nam. Đây là tấm gương sáng cho thanh niên cả nước học tập (0,5 điểm). Hành động này thể hiện tấm lòng nhân ái của một nhân cách đặc biệt; một phẩm chất đạo đức cao đẹp đã được tu dưỡng, học tập, rèn luyện từ môi trường giáo dục tốt của gia đình, nhà trường và truyền thống quê hương… (0,5 điểm). Bình luận: Việc làm của Nguyễn Văn Nam là một nghĩa cử cao đẹp, dũng cảm phi thường, song không phải là cá biệt. Hành động này còn giàu ý nghĩa tích cực trong bối cảnh cuộc sống hiện tại (0,5 điểm). Phê phán lối sống ích kỉ, vô cảm, đề cao ý thức nuôi dưỡng điều thiện và tính thiện (0,5 điểm). Liên hệ bản thân: học tập theo tấm gương Nguyễn Văn Nam,… (0,5 điểm).

Đề thi môn Ngữ văn được nhiều thí sinh và giáo viên hưởng ứng.

Điều đáng chú ý, Bộ lưu ý các giám khảo, nếu thí sinh có những suy nghĩ, kiến giải riêng mà vẫn hợp lý thì vẫn được chấp nhận. Nếu thí sinh "có kỹ năng làm bài tốt nhưng chỉ đi sâu bàn luận vào một vài khía cạnh cơ bản thì vẫn đạt điểm tối đa" và “Không cho điểm những bài làm có suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực”. Hướng dẫn này đã gây nhiều tranh cãi trong cộng đồng.

Tuy nhiên, tại cuộc họp báo ngày 4/6, ngay khi kết thúc kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2013, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển khẳng định: Với đề thi mở thì đáp án cũng sẽ mở. Quan điểm của Bộ GD-ĐT là không áp đặt suy nghĩ cho lớp trẻ. Vấn đề quan trọng đưa ra những suy nghĩ, quan điểm và có lập luận một cách chặt chẽ, thuyết phục. 

Nhiều ý kiến ủng hộ quan điểm của Bộ GD-ĐT khi cho rằng, không cho điểm những bài viết có suy nghĩ tiêu cực là đúng. Bởi vệc giáo dục – bản chất của nó nhằm hướng con người tới những giá trị tốt đẹp của xã hội chứ không phải cổ súy cả những thứ xấu hay những điều tiêu cực.

Nếu nhận thấy tấm gương tốt hy sinh thân mình cứu người mà không rung động đó là vô cảm, và nếu thấy một bài thi có suy nghĩ vô cảm và lệch lạc mà cho điểm cao đó là dung dưỡng những tâm hồn vô cảm lệch lạc, nhất là trong bối cảnh xã hội hiện nay đang ít nhiều có những cá nhân vô cảm. 

Việc đưa hình ảnh quên mình cứu người của em Nguyễn Văn Nam vào bài thi Ngữ văn năm nay đã phần nào bồi đắp thêm tình yêu thương và lòng hướng thiện của học sinh. Thêm một tấm gương nữa cho các em học sinh soi lại mình khi xã hội còn ngổn ngang những điều không đẹp như câu nghị luận xã hội của đề thi năm trước: “Thói đạo đức giả là biểu hiện của sự suy đồi đạo đức”.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, nhiều người lại cho rằng hướng dẫn chấm của Bộ là áp đặt, vì đã là đề mở thì nếu học sinh có suy nghĩ khác và có lý luận bảo vệ được ý kiến đó vẫn phải cho điểm. Nhiều khi những ý gọi là "tiêu cực" lại cảnh tỉnh được các bậc phụ huynh nói riêng và xã hội nói chung về giáo dục kỹ năng sống và kỹ năng xử lý tình huống. Đó là chưa kể, đã cho học sinh tự do viết lên chính kiến thì nên chấp nhận việc có những chính kiến phản bác, như vậy có thể nắm bắt được suy nghĩ của đại bộ phận trẻ, qua đó có những định hướng giáo dục tốt hơn về sau này!

Vì vậy, lời phát biểu của Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển về “đề thi mở, không có đáp án đóng” và hướng dẫn chấm thi tốt nghiệp Bộ GD-ĐT đưa ra “tiền hậu bất nhât”, gây khó khăn cho giáo viên và học sinh. 

Khánh An