Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 18: Tín hiệu khởi sắc

Yêu cầu nghiệt ngã

Những tên tuổi từng để lại dấu ấn riêng, góp phần tạo nên diện mạo cho điện ảnh VN từ thập niên 90 của thế kỷ XX cho đến những năm đầu thế kỷ XXI với nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế như Nguyễn Thanh Vân, Lê Hoàng, Lưu Trọng Ninh, Đỗ Minh Tuấn… đều đã ở nửa cuối con đường sự nghiệp khi người trẻ nhất trong số họ đã ở vào tuổi ngũ tuần và đều đã qua thời điểm sáng tạo sung sức nhất. Có thể nói, thời điểm một năm trở lại đây đã chứng kiến cuộc chuyển giao thế hệ tất yếu của các đạo diễn điện ảnh VN khi nhiều đạo diễn tên tuổi của điện ảnh Việt đã không thể đảo ngược được quy luật của thời gian, sức sáng tạo dần bị bào mòn và không còn những sự mới mẻ. Hầu như không có đột phá trong sự nghiệp, có người trong số họ còn làm ra những bộ phim bị xếp vào hàng “thảm họa điện ảnh”. Có người thành công phim điện ảnh nhưng thất bại phim truyền hình và ngược lại, có người lại quay sang làm phim truyền hình như một cách để giải quyết vấn đề mưu sinh.

Cảnh trong phim "Cát nóng"

Sự nghiệp của đạo diễn Lê Hoàng được nhắc đến nhiều nhất như là một điển hình cho sự nghiệt ngã của thời gian. Từng là một đạo diễn điện ảnh có phong cách khó trộn lẫn, Lê Hoàng để lại dấu ấn của mình bằng phim nghệ thuật “Lưỡi dao”, “Ai xuôi vạn lý”… và khiến thị trường phim dậy sóng với bộ phim “Gái nhảy” từng là cú hích tạo ra phong trào làm phim thương mại của điện ảnh Việt đầu năm 2000 để rồi góp phần giúp thị trường chiếu bóng khởi sắc. Sau hàng loạt những bộ phim thương mại, hoặc ăn theo sự thành công của “Gái nhảy” hoặc chủ yếu thành công nhờ hiệu ứng đám đông, kể từ sau cú “ngã ngựa” của phim “Thủ tướng”, sự nghiệp làm phim của Lê Hoàng bắt đầu có dấu hiệu “đi xuống”. Sự thất bại của “Cát nóng” chỉ là “giọt nước tràn ly” khi mà hai dự án phim trước đó của anh là phim truyền hình “Những thiên thần áo trắng” và phim điện ảnh “Tối nay 8 giờ” đều không nhận được phản hồi tốt từ dư luận. Có tờ báo đã nhận xét rằng đạo diễn này không có lỗi, lỗi là ở các nhà đầu tư đã không nhận ra sự nghiệt ngã của thời gian đã bào mòn sáng tạo ra sao.

“Tre già măng mọc”

Hai năm trở lại đây, cùng với dự án “Chúng ta làm phim” của Trung tâm TPD, nhiều sân chơi cho các đạo diễn trẻ được mùa nở rộ với nhiều cuộc thi phim ngắn và đặc biệt là tiệc phim trực tuyến Yxine FF đã góp phần tạo nên một không khí điện ảnh trong giới trẻ với những đam mê được ươm mầm, nuôi dưỡng và chia sẻ. Chính từ những sân chơi này, một thế hệ đạo diễn trẻ đã ra đời.

Những cái tên như Nguyễn Hoàng Điệp, Nguyễn Hữu Tuấn, Nguyễn Hà Phong, Cù Kim Chi, Nguyễn Vũ Minh Đức, Đỗ Quốc Trung, Đặng Việt Đức... bắt đầu được nhắc đến như là những niềm hy vọng về một thế hệ những đạo diễn, nhà sản xuất đầy triển vọng của điện ảnh Việt Nam tương lai. Hầu hết trong số họ đều trưởng thành từ những “cái nôi” như dự án “Chúng ta làm phim” và được biết đến từ những giải thưởng như Yxine FF, Dự án làm phim 48h, LHP Ong vàng hay giải Cánh diều... Đạo diễn Nguyễn Mạnh Hà, người vừa thành công với chương trình thực tế “Thử thách cùng bước nhảy” cũng đang ấp ủ một dự án phim truyện cùng những người bạn của mình.

Ấn tượng nhất trong số họ là Nguyễn Hữu Tuấn với bộ phim “Dành cho tháng 6”: tự bỏ tiền, tự viết kịch bản, làm đạo diễn, viết lời ca khúc phim và tìm đầu ra cho bộ phim truyện đầu tay của mình. Nguyễn Hoàng Điệp cũng đang thực hiện bộ phim điện ảnh đầu tay “Đập cánh giữa không trung” của mình bằng con đường độc lập, với số tiền có được từ những quỹ hỗ trợ điện ảnh. Điệp đang là niềm hy vọng về một tiếng nói đậm chất “nữ quyền” của điện ảnh Việt đương đại.

Tiệc phim trực tuyến Yxine FF đã trở thành một hoạt động thường niên nhận được nhiều sự quan tâm của giới làm phim trẻ và trở thành một sân chơi điện ảnh trẻ rất có uy tín. Đây cũng là “bệ phóng” cho nhiều đạo diễn trẻ tiếp tục nuôi dưỡng niềm đam mê của mình khi từ đây, họ tìm được cơ hội để ra mắt bằng phim ngắn và bắt tay vào làm bộ phim dài đầu tiên trong sự nghiệp. Đó là những cái tên như đạo diễn Trần Dũng Thanh Huy (từng được giải Cánh diều vàng dành cho phim ngắn “16:30” và đang triển khai phim dài “17:30”), Nguyễn Vũ Minh Đức, Đỗ Quốc Trung, Nguyễn Vinh Phúc, Phạm Thu Hằng & Trần Thanh Hiên (phim tài liệu)… Yxine FF còn phát hiện và tôn vinh gương mặt đạo diễn - diễn viên Mỹ gốc Việt Leon Le với phim ngắn “Bình Minh” khai thác xúc động đề tài đồng tính. Đây là bộ phim ngắn thứ hai của đạo diễn này trong chùm ba phim ngắn anh thực hiện với kinh phí thấp, là chiếc vé cần thiết để Leon Le tiếp tục thực hiện phim dài về đề tài cải lương.

Không thể không nhắc tới dự án phim ngắn “89.600km++…” của Công ty Blue Productions khi dự án này cũng là nơi phát hiện và nuôi dưỡng nhiều gương mặt triển vọng trong giới làm phim trẻ. Chính từ dự án này, nhà sản xuất Hồng Ánh đã cho ra mắt một cái tên mới mẻ: Nguyễn Khắc Huy - người được phát hiện từ dự án phim ngắn “89.600km++…” và đã may mắn tìm được cơ hội làm bộ phim truyện điện ảnh “Đường đua” có kinh phí lên tới 12 tỉ đồng từng gây chú ý của dư luận thời gian qua. 

Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ hai cũng có một hoạt động rất được hoan nghênh dành cho những nhà làm phim trẻ là trại sáng HANIFF 2012. Tham dự cùng các nhà làm phim trẻ từ khắp nơi trên thế giới, hai nhà làm phim Việt Nam là  Nguyễn Vũ Minh Đức đã nhận giải lớp thị trường dự án và đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp với giải Tài năng trẻ xuất sắc nhất dành cho phim ngắn “Hai, bốn, sáu”. Ngay sau đó, Nguyễn Vũ Minh Đức đã tìm được cơ hội làm phim đầu tay với dự án phim “Zombie biết yêu” sẽ được khởi chiếu vào mùa phim giáng sinh 2013.

Một làn sóng mới các đạo diễn trẻ Việt kiều cũng hứa hẹn mang đến cho màn ảnh Việt những tác phẩm mới mẻ và góp những cái nhìn đa sắc vào bức tranh điện ảnh trẻ. Có thể nhắc tới những cái tên như Cường Ngô với “Ngọc viễn đông”, Lê Văn Kiệt với “Ngôi nhà trong hẻm”, Đức Minh với “Chạm”, trong đó ấn tượng nhất là bộ phim “Chạm”. Bộ phim này đã gây ấn tượng tại nhiều LHP quốc tế và giành nhiều giải thưởng như các giải “Diễn viên chính xuất sắc nhất”, “Câu chuyện phim hay nhất” và “Quay phim tốt nhất” tại Liên hoan Phim quốc tế Boston 2011, giải Khán giả bình chọn tại Liên hoan phim quốc tế Việt Nam 2011 và Liên hoan Phim Atlanta Asian 2011.

Các nhà làm phim trẻ người Việt đều có cơ hội để đóng góp một dấu ấn cá nhân. Họ cũng chính là những nhà làm phim tương lai sẽ góp phần tạo nên diện mạo của nền điện ảnh Việt Nam đương đại, thay thế cho lớp đạo diễn đàn anh đã hoàn thành sứ mệnh của mình.

Diên Vỹ