Kỳ tích mới ở Biển Đông (Kỳ 2)

>> Kỳ tích mới ở Biển Đông (Kỳ 1)

Phóng sự của Nguyễn Như Phong

Từ trong lòng đất dưới đáy biển, với độ sâu hơn 4.000m, dòng khí gas được phun lên với áp suất cực kỳ cao 420-530 atmosphere và nhiệt độ khoảng 120-170 độ. Trên thế giới, những loại mỏ khí đốt có áp suất và nhiệt độ cao như thế này là khá hiếm và không phải công ty dầu khí nào cũng dám làm, bởi mức độ nguy hiểm và rủi ro quá cao.

Việc BP và ConocoPhillips rút khỏi dự án khiến kế hoạch khai thác khí của Tập đoàn bị ảnh hưởng. Theo tính toán, vào cuối năm 2013, nếu không có khí bổ sung sẽ dẫn đến khả năng các nhà máy điện chạy khí khu vực miền Đông Nam Bộ phải dùng dầu thay thế. Điều này làm cho giá điện sẽ phải đội lên cao. Các nhà máy này đã dùng nguồn khí từ một số mỏ nhưng cũng đã khai thác trên 10 năm nên sản lượng bị suy giảm. Và xa hơn nữa, việc thực hiện kế hoạch phát triển điện theo sơ đồ 6 có thể bị ảnh hưởng. Vì vậy, việc khai thác khí ở Hải Thạch - Mộc Tinh là nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia cho nhiều năm sau.

Với quyết tâm giữ vững chủ quyền biển đảo và đảm bảo an ninh năng lượng, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) đã báo cáo Chính phủ, Bộ Chính trị và mọi người đều cháy bỏng một quyết tâm là đất của ta, biển của ta thì ta phải giữ, phải khai thác tài nguyên phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế đất nước.

Tổng giám đốc Đỗ Văn Hậu hỏi chuyện một chuyên gia nước ngoài tham gia làm Dự án Biển Đông 01

Công ty Điều hành Dầu khí Biển Đông POC ra đời trong bối cảnh như vậy. Và ngay cái tên Dự án Biển Đông 01 cũng đã thể hiện quyết tâm giữ vững chủ quyền biển đảo của PVN. Tổng giám đốc Đỗ Văn Hậu - khi đó là Phó tổng giám đốc - được giao trọng trách chỉ đạo trực tiếp Biển Đông POC và Dự án Biển Đông 01.

Để tập trung cao độ sức mạnh nội lực và có điều kiện chỉ đạo trực tiếp, lãnh đạo Tập đoàn quyết định Biển Đông POC là công ty của Tập đoàn, mà không nằm trong các đơn vị thăm dò, khai thác chủ lực, danh tiếng như PVEP, Vietsovpetro…

Như vậy là với cách làm này, PVN đóng hai vai: vừa là người thực hiện dự án, vừa là người giám sát dự án.

Cách làm này ngay lập tức đã bị một số cơ quan hữu quan bày tỏ ý kiến không đồng tình. Nhưng rồi khi được giải thích một cách cặn kẽ, tường tận về sự phức tạp của dự án thì các cơ quan cũng nhất trí. Tập đoàn cũng đã mời một số công ty khai thác khí danh tiếng trên thế giới tham gia nhưng chẳng ai mặn mà, bởi họ thấy dự án này rủi ro quá lớn. Đặc biệt là vào thời điểm năm 2009, những thiết bị công nghệ để đảm bảo khai thác khí ở những nơi có điều kiện địa hình, địa chất đặc biệt như ở Hải Thạch - Mộc Tinh không sẵn.

Rất nhiều ý kiến đưa ra là nên liên doanh với các công ty lớn của nước ngoài làm.

Đúng là liên doanh với nước ngoài làm thì cũng có cái thuận là chia sẻ được rủi ro, giảm được sự chi phí đầu tư... Nhưng việc đàm phán cho ra đời một liên doanh thường rất lâu, có khi phải mất vài năm. Mà như vậy thì đến cuối năm 2017 chưa chắc đã có khí. Và dĩ nhiên, điều đó sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh năng lượng của đất nước. Cho nên phải tự làm. Còn trong quá trình triển khai, nếu có được đối tác phù hợp thì sẽ tính sau. Liên doanh với nước ngoài thì chắc chắn giá thành sẽ cực kỳ cao, hơn nữa, cũng rất không đơn giản bởi vì dù thế nào, họ cũng chỉ là người làm thuê… Cho nên, nếu gặp những khó khăn gì khác ngoài các vấn đề kỹ thuật thì họ sẽ bỏ ngay. Và có “Long Vương” mới biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu các chuyên gia cứ đột ngột bỏ về?

Tự tin nhưng không duy ý chí.

Dũng cảm nhưng không liều lĩnh.

Khẩn trương nhưng không vội vã.

Bám tiến độ nhưng đảm bảo an toàn là tối thượng.

Tập thể lãnh đạo PVN đã lao vào thực hiện Dự án Biển Đông 01 với tất cả nội lực, trí tuệ  ý chí của mình và theo phương châm hành xử đó.

Và đây là dự án lớn nhất của PVN do những người thợ dầu khí Việt Nam thiết kế, chế tạo, lắp đặt, vận hành.

Đây là sản phẩm thuần Việt, do người Việt làm chủ toàn bộ tất cả các khâu, còn chuyên gia nước ngoài chỉ là người được ta thuê làm từng phần công việc.

Từ vị trí là người đi làm thuê cho nước ngoài, rồi đến vị trí điều hành ngang nhau và đến Dự án Biển Đông 01 này, ta làm chủ - mà lại làm chủ một dự khó nhất, lớn nhất - thì mới thấy sự phát triển thần kỳ của ngành Dầu khí Việt Nam như thế nào.

***

Cho đến bây giờ, đã gần 4 năm trôi qua, nhưng Tổng giám đốc Nguyễn Quỳnh Lâm vẫn nhớ như in vào một ngày đầu tháng 2/2009, anh được Tổng giám đốc PVN Trần Ngọc Cảnh và anh Phùng Đình Thực, anh Đỗ Văn Hậu (khi đó là Phó tổng giám đốc) gọi lên để trao đổi về Dự án Biển Đông 01, đồng thời ngỏ ý muốn điều Lâm sang làm Tổng giám đốc Biển Đông POC.

Tình hình chung của dự án này thì Lâm chẳng lạ gì và anh cũng hiểu rất rõ cả “biển” khó khăn mà vì nó, những công ty sừng sỏ nhất thế giới như BP, Conoco Phillips cũng phải ra đi tay trắng. Nhưng trước quyết tâm của những người mà bấy lâu nay Lâm không chỉ coi các anh là lãnh đạo mà còn là những người Anh, người Thầy, Nguyễn Quỳnh Lâm đã nhận lời.

Tổng giám đốc Trần Ngọc Cảnh, anh Thực, anh Hậu thì chỉ cho Lâm có một quyền, ấy là được lựa chọn người cho dự án này. Có thể nói, đây là một quyết định rất táo bạo và thể hiện sự tin tưởng cao của lãnh đạo Tập đoàn đối với Lâm. Và cho đến bây giờ, khi mà dự án đã hoàn thành tới 99% công việc thì chưa có trường hợp nào Lâm đề xuất về nhân sự mà bị lãnh đạo từ chối.

Nguyễn Quỳnh Lâm được lãnh đạo Tập đoàn chọn lựa là bởi vì anh từng chỉ huy nhiều đơn vị mà công việc chính là thăm dò, khai thác và là thế hệ lãnh đạo trẻ  của các đơn vị thành viên.

Đội ngũ lãnh đạo trẻ này bên cạnh được đào tạo cơ bản tại các trường dầu khí danh tiếng thì họ có một ưu thế mà các thế hệ cha anh chưa có điều kiện, ấy là được tiếp xúc với những công nghệ tiên tiến nhất của thế giới trong khoan, thăm dò, khai thác; được làm việc với các chuyên gia giỏi ở các liên doanh; giỏi ngoại ngữ. Họ còn có may mắn nữa là được truyền dạy nghề từ các cán bộ dầu khí thế hệ trước. Nguyễn Quỳnh Lâm cũng như nhiều lãnh đạo của các đơn vị chủ lực PVEP, PV Drilling, PTSC… bây giờ đều trưởng thành từ cơ sở và trước khi làm chỉ huy thì họ đều biết làm việc như một người thợ từ quét sơn, cạo gỉ, biết cách vặn một con bulong cho đúng, biết khuân vác những ống khoan…

Giàn Trung tâm xử lý khí PQP đang chế tạo

Năm 2000, khi mới 34 tuổi, Lâm đã là Trưởng phòng Thăm dò của Tổng PVEP. Nếu nói PVEP là đơn vị chủ lực đảm nhiệm một trong năm lĩnh vực cốt lõi của PVN thì Phòng Thăm dò là phòng chủ lực của PVEP. 36 tuổi, anh được đề bạt làm Tổng giám đốc Công ty Điều hành chung Trường Sơn (Trường Sơn JOC). Khi 40 tuổi, anh được đề bạt là Giám đốc Công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí PVEP và sau đó là Trưởng ban Khai thác Dầu khí của Tập đoàn.

Mấy ngày sau cuộc gặp đó, Tổng giám đốc Trần Ngọc Cảnh bay vào TP Hồ Chí Minh để trao quyết định bổ nhiệm Nguyễn Quỳnh Lâm làm Tổng giám đốc Biển Đông POC.

Có 3 người nữa cũng được đưa về từ những ngày đầu tiên là Trần Việt Dũng, Phó ban Thương mại Thị trường Tập đoàn - làm Phó tổng phụ trách Thương mại và Hợp đồng; Trần Hồng Nam, Phó phòng Khai thác Thăm dò của Liên doanh Cửu Long JOC - làm Phó tổng phụ trách Kỹ thuật; và Phan Văn Thiện - Kế toán trưởng. Hồi ấy, ở Tập đoàn, người ta nói vui về nhóm 4 người này là nhóm “Tứ tử trình làng”.

Trần Hồng Nam là Tiến sĩ Dầu khí. Trước đó, anh là giảng viên khoa dầu khí của một trường đại học ở Australia. Đang là giáo viên, mọi chế độ lương bổng, đãi ngộ cao ngất ngưởng, vợ và con cũng ở với chồng, mọi thứ ổn định, bạn bè cũng muốn anh ở lại, nhưng Nam đã từ bỏ để trở về Việt Nam và vào PVEP, rồi được đưa sang Cửu Long JOC.

Ngay sau khi nhận quyết định, 4 người đến văn phòng BP nhận tài liệu về đọc, khai thác và lên phương án.

Phải mất hai tháng, đọc hàng chục ngàn trang tài liệu của BP để lại, Trần Hồng Nam mới thấy hết được bức tranh toàn cảnh khu mỏ mà BP đã vẽ ra là rất chân thực và những nỗi lo của BP trước đây là có lý. Về loại mỏ đặc biệt như thế này, khi Nam đi học và làm thầy giao, hầu như không có tài liệu gì phục vụ cho giảng dạy. Lục tìm các kho tư liệu của các tập đoàn dầu khí lớn trên thế giới cũng chẳng thu được gì đáng kể. Lý do không có tài liệu là rất đơn giản, vì mỏ này có nhiệt độ và áp suất quá cao, sự rủi ro khi khai thác là vô cùng lớn cho nên trên thế giới, nếu gặp loại mỏ này là họ để lại.

Nhận nhiệm vụ của lãnh đạo Tập đoàn giao cho, Nguyễn Quỳnh Lâm lo lắng đến mất ăn mất ngủ. Nhưng sau khi cân nhắc, anh thấy khả năng là hoàn toàn làm được, nhưng với điều kiện phải có thêm chuyên gia giỏi. Tổng giám đốc Trần Ngọc Cảnh biết rất rõ điều đó nên đã “quyết” luôn cho cơ chế thu hút chuyên gia riêng. Dự án khởi động được một thời gian ngắn thì Tổng giám đốc Trần Ngọc Cảnh được nghỉ theo chế độ và việc chỉ đạo giao Tổng giám đốc Phùng Đình Thực. Ông là người tạo động lực cho cả guồng máy đang chạy hết công suất bằng cách tháo gỡ tất cả những rào cản của những chế độ, chính sách đã tồn tại từ lâu nay và không còn phù hợp với thực tế của dự án. Trực tiếp chỉ đạo dự án là Phó tổng giám đốc Đỗ Văn Hậu, Phó tổng giám đốc PVN Nguyễn Quốc Thập chỉ đạo thực hiện các hợp đồng kinh doanh. Tổng giám đốc PVEP ngày ấy nay là Phó tổng giám đốc PVN Nguyễn Vũ Trường Sơn chỉ đạo về chuyên môn.

Nụ cười người thợ PTSC M&C

Lãnh đạo Tập đoàn cũng huy động vào đây những cán bộ, chuyên gia giỏi để giúp cho Ban Quản lý Dự án.

Chính vì vậy, chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn, đến tháng 6/2010 đã hoàn thành kế hoạch phát triển mỏ Hải Thạch - Mộc Tinh và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Ngày 21/6/2010: Lễ cắt tấm thép đầu tiên khởi công chế tạo các giàn đầu giếng tại công trường của Vietsovpetro và Tổng Công ty CP Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí - PTSC.

Ngày 12/7/2010, bắt đầu khởi công chế tạo giàn xử lý trung tâm tại cảng hạ lưu của PTSC.

Dồn dập trong một thời gian ngắn, các hợp đồng dịch vụ được triển khai đúng tiến độ và đạt hiệu quả kinh tế cao.

Các đơn vị như PV Drilling, PTSC, VPI, PV EIC, Petrosetco và “người Anh cả” của ngành Dầu khí Việt Nam là Vietsovpetro đã cung cấp các dịch vụ thiết kế tổng thể và chi tiết, dịch vụ đánh giá tác động của môi trường, cung ứng nhân lực, bảo hiểm và đăng kiểm...

Việc chế tạo giàn khoan Mộc Tinh được giao cho Vietsovpetro, còn Công ty Cổ phần Dịch vụ Dịch vụ Cơ khí Hàng hải (PTSC M&C) đảm nhiệm khối lượng công việc khổng lồ nhất là chế tạo giàn Hải Thạch và giàn xử lý trung tâm PQP-HT.

Nhận nhiệm vụ Tập đoàn giao cho, “người Anh cả” Vietsovpetro và PTSC M&C đã tập trung vào đây những chuyên gia giỏi nhất và những người thợ lành nghề nhất. Lãnh đạo các đơn vị này cũng đứng trước một thách thức chưa từng có - ấy là chế tạo giàn khoan ở độ sâu trên 140m nước.

Hàng chục năm qua, Vietsovpetro chế tạo giàn thường ở mức trên năm chục mét. Ở ngoài biển, cứ thêm một chục mét độ sâu là phải thay đổi hàng loạt vấn đề trong thiết kế và thiết bị. Một người đứng xuống biển, nước đến đầu gối thì khác, nhưng chỉ cần nước ngập đến thắt lưng là… đừng đùa! Không khéo chết đuối như chơi. Biển cả là thế đấy. Con người chưa bao giờ chế ngự được sóng biển, mà chỉ nghĩ kế chống chọi lại mà thôi.

PTSC M&C là một trong những tổng thầu EPCI (Engineering, Procurement; Construction and Installation - Installation là lắp đặt trên biển) hàng đầu của Việt Nam và của khu vực Đông Nam Á. Tập đoàn dầu khí lớn nhất Đông Nam Á là Petronas của Malaysia đã xếp PTSC M&C vào các công ty có trình độ chế tạo cơ khí đạt chuẩn quốc tế. PTSC M&C đã thực hiện 40 dự án lớn và hầu hết là trên biển, trong đó, đáng nể nhất là Dự án giàn Hải Sư Đen; giàn Thăng Long và Đông Đô của Thăng Long JOC; Dự án Sư Tử Đen Đông Bắc… rồi Dự án chế tạo Module máy nén khí cho mỏ Lan Tây của BP…

Lãnh đạo của PTSC và nhất là đơn vị chủ công PTSC M&C thì gần như bám trụ, ăn ngủ tại công trường chế tạo. Hình ảnh Giám đốc PTSC M&C Phan Thanh Tùng cùng các cộng sự quần quật suốt ngày đêm ngoài công trường đã in sâu trong trí nhớ của tất cả những ai đã tham gia Dự án Biển Đông 01.

Trong dự án này, phần việc giao cho PTSC M&C là nặng nhất, chiếm tới 3/4 khối lượng. Và mặc dù đã thi công nhiều công trình biển, từng làm nhiều giàn có khối lượng lên đến 2.000 tấn, hoặc như bộ chân đế cho mỏ Chim Sáo nặng 4.000 tấn, nhưng đối với giàn công nghệ xử lý khí thì đây là lần đầu tiên Việt Nam tự chế tạo. Trước đây, các giàn công nghệ đều do nước ngoài làm. Chính vì vậy, khi biết tin PVN tự chế tạo, lắp đặt giàn công nghệ, nhiều tập đoàn dầu khí lớn trên thế giới đã rất ngạc nhiên và thậm chí họ còn… thách đố.

Khi bắt tay vào làm, nhiều lãnh đạo PTSC M&C thấy choáng ngợp, bởi công trình này lớn quá, vĩ đại quá và là công trình chưa bao giờ các anh nghĩ chúng ta có thể làm được.

Để thực hiện dự án này, PTSC M&C đã đưa 50 kỹ sư sang Malaysia để cùng họ thiết kế. Đây là cách làm rất hay của lãnh đạo PTSC M&C, bởi vì các kỹ sư này, khi tham gia thiết kế từ đầu, lúc về họ lại chỉ huy thi công lắp đặt, như vậy anh em sẽ rất hiểu công việc. Ban Dự án Biển Đông 01 của PTSC M&C có 500 người, đảm nhiệm nhiều loại công việc khác nhau, nhưng tất cả đều có trình độ từ đại học trở lên.

Có những thời điểm mà trên công trường có tới 3.000 cán bộ, kỹ sư và công nhân lao động tay nghề cao làm việc suốt ngày đêm. Cũng phải nói thêm rằng, toàn bộ thiết kế chi tiết, mua sắm thiết bị và thi công chế tạo trên bờ do đội ngũ cán bộ, công nhân viên người Việt đảm nhiệm và trong khoảng thời gian là 30 tháng. Các chuyên gia và những người thợ tài ba của PTSC M&C đã có những giải pháp kỹ thuật hết sức tài tình trong việc gia cố mặt bằng sản xuất (nền bãi) để tăng sức chịu tải từ 4 tấn lên 53 tấn trên một mét vuông và đặt đường trượt hạ thủy chịu được tải trọng 1.720 tấn trên một mét chiều dài. Chỉ có nền bãi này, các cần cẩu có sức nâng 1.200 tấn mới nhấc được các khối thượng tấn nặng hàng ngàn tấn. Đây là một kỷ lục mà rất ít nhà thầu trên thế giới làm được.

(Xem tiếp kỳ sau)

N.N.P