Vinh danh nghệ sĩ thế nào là đủ?

1. Hoài Lâm - Quán quân của cuộc thi “Gương mặt thân quen” đang trở thành tâm điểm “hot” nhất trên các trang mạng xã hội, diễn đàn, các trang báo… Chỉ trong khoảng một tháng ngắn ngủi, Hoài Lâm là một trong những ca sĩ được giới trẻ tìm kiếm và theo dõi nhiều nhất hiện nay. Từ sau phần thi “nhái” giọng ca Sơn Tùng MTP với “Em của ngày hôm qua”, Hoài Lâm lên như diều gặp gió. Sau thành công của đêm thi này, Hoài Lâm lại gây ấn tượng với màn nhập vai cố nghệ nhân hát xẩm Hà Thị Cầu và hóa thân thành cố nghệ sĩ Thanh Nga Thanh Sang trong bài “Tiếng trống Mê Linh”.

Hoài Lâm đăng quang Quán quân Gương mặt thân quen

Tuy chỉ nổi lên ở một chương trình truyền hình thực tế, nhưng Hoài Lâm được bơm thành ngôi sao rực sáng ở thời điểm hiện tại. Những lời có cánh của truyền thông: thiên tài, xuất thần, tài năng xuất chúng... sẽ khiến nhiều người ngộ nhận về tài năng của chàng ca sĩ này. Hoài Lâm có thể bắt chước, cải trang thành nhiều giọng ca tên tuổi không có nghĩa Hoài Lâm cũng là tên tuổi lớn. Quá trình rèn luyện để trở thành một tài năng trong làng nhạc hoàn toàn khác với sự giả dạng giống với họ. Dù Hoài Lâm có tài cải trang, giả giọng giống bản sao tới mấy thì các trang báo mạng cũng không nên tung hô tới mức thái quá như vậy.

Một ca sĩ có tài, có tâm hồn và niềm say mê ca hát họ sẽ có cơ hội tỏa sáng dù sớm hay muộn. Tuy nhiên cái tài của họ đôi khi chỉ là ở trong một phạm vi nhỏ, ở một thời điểm nhất định, đó có thể là cơ hội hiếm có trong cuộc đời hoặc một là thời điểm may mắn dành cho họ. Như Uyên Linh - Quán quân Thần tượng  Âm nhạc 2010 là một ví dụ. Trong cuộc thi “Thần tượng Âm nhạc” 2010, càng vào sâu các vòng trong Uyên Linh càng tỏa sáng, thể hiện sức hút, bản lĩnh, phong độ và khả năng mê hoặc người nghe. Giám khảo của “Thần tượng Âm nhạc” năm ấy có lẽ không thể có nhiều mỹ từ hơn nữa để khen cô gái này. Truyền thông khi ấy cũng “tát nước theo mưa”, đưa Uyên Linh lên một tầm cao và tạo sức nóng mà khó có một ca sĩ nào khi ấy có thể sánh bằng. Tuy nhiên chỉ rất nhanh sau cuộc thi ấy, Uyên Linh “lặn mất hút” và khá lâu sau đó mới ra đời sản phẩm âm nhạc. Quán quân “Thần tượng Âm nhạc” năm nào với cơn sốt khó hạ nhiệt đã nhanh chóng chìm vào quên lãng. Đơn giản bởi ngoài việc được mời tham gia các sân khấu ca nhạc, hát nhạc phim… Uyên Linh không còn hit nào thật sự nổi để có thể “nóng” như thời gian cô tham dự “Thần tượng Âm nhạc” được. Và một sản phẩm của truyền thông lại nhanh chóng nguội tắt cũng bắt nguồn bởi sự lăng xê thái quá.

2. Không chỉ ca sĩ mới nổi. Truyền thông còn đang tung hô nhiều ca sĩ hải ngoại về nước biểu diễn. Và với sự tung hô của truyền thông, giá của các ca sĩ cũng lên chót vót. Những đêm nhạc của Bằng Kiều, Khánh Ly, Chế Linh… những hàng ghế Vip luôn ở mức 4-5 triệu/vé, thậm chí show Bằng Kiều tới 10 triệu/vé, còn nếu qua giá chợ đêm thì mức vé còn cao hơn nữa.

Có câu “đánh kẻ chạy đi không ai đánh người chạy lại”, nhưng những hình ảnh không đẹp của nhiều sao hải ngoại khi rời bỏ quê hương đất nước chắc cũng khó lãng quên trong một sớm một chiều: hát những bài hát có hơi hướng phản động, có những hành động không đẹp với đất nước khi định cư tại nước ngoài.

Năm 2002, Bằng Kiều định cư hẳn ở Mỹ. Sau đó, năm 2003, trong một chuyến về Việt Nam, báo chí trong nước dẫn lời Bằng Kiều: “Tôi tích cực xua đuổi nhạc hải ngoại ra khỏi Việt Nam và tôi không muốn xuất hiện tại chương trình ca nhạc của các trung tâm ở hải ngoại”. Trong khi đó, trả lời báo chí ở nước ngoài, giọng điệu của chàng ca sĩ này lại khác hẳn: “Trong lần về nước gần đây, tôi đã từ chối tham gia một số chương trình lớn để chứng minh cho sự hướng tới mảnh đất tự do của mình. Mong cộng đồng người hải ngoại hãy chấp nhận tôi như một thành viên mới”. Và tháng 2-2004, Cục Nghệ thuật Biểu diễn đã tước quyền biểu diễn của Bằng Kiều. Ngay sau đó, anh bị tước quyền công dân Việt Nam.

Poster quảng cáo chương trình biểu diễn của Khánh Ly khi về nước

Ca sĩ Khánh Ly cũng vướng tai tiếng khi trước đây bà từng tham gia vào không ít các đêm nhạc “phản chiến”. Bà đã từng đưa ra lý do: “Dưới sức ép của các phe nhóm phản động, tôi phải hát cho các chương trình của họ”. Tuy nhiên Khánh Ly vẫn bị cấm về nước biểu diễn. Mãi đến tháng 5-2014, Khánh Ly mới chính thức về nước biểu diễn sau 60 năm xa quê hương. Và khi trở về, truyền thông nước nhà lại tung hô Khánh Ly như một cái bóng lớn của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Bỏ lại tất cả những lỗi lầm trong quá khứ của giọng hát ma mị từng hát thành công nhạc Trịnh Công Sơn. Và cái tên Khánh Ly vẫn có vẻ được ưu ái hơn những giọng ca khác. Tuy nhiên, với trường hợp của khá nhiều ca sĩ hải ngoại, trong đó điển hình là Bằng Kiều và Khánh Ly, truyền thông cần chừng mực, dù họ thật sự là những tài năng.

Truyền thông luôn đóng vai trò quan trọng để làm sáng lên tên tuổi một nghệ sĩ. Có những trường hợp khác nhau, ở những khía cạnh khác nhau, định hướng và tiếng nói từ truyền thông là vô cùng lớn. Thậm chí, trong một số trờng hợp truyền thông còn có tiếng nói quyết định để làm “sống lại” hay “giết chết” một con người. Vì thế, hơn bất cứ lúc nào truyền thông cần có cái nhìn tỉnh táo, thực tế, chừng mực để tôn vinh thì vừa phải, hạ bệ thì không quá đà.

Cần thẩm định, đánh giá và vinh danh nghệ sĩ đúng với thực tế. Những người trẻ, không nên dùng quá nhiều những lời có cánh, để họ ngủ quên trên chiến thắng, mà ngược lại phải nói đúng, nói thật, để “dạy bảo”, đào tạo họ phát triển trong tương lai. Truyền thông đừng nên ru ngủ giới ca sĩ bằng những lời khi mà nền âm nhạc nước nhà mấy năm qua vẫn dậm chân tại chỗ. Ca sĩ trong nước không thể ghi danh khi ra khỏi biên giới.

Thế nào là vừa, là đủ, là đúng mực là câu hỏi cần được cơ quan quản lý và truyền thông xem lại và điều chỉnh để công chúng sẽ được tiếp nhận những tài năng thực sự, những người có cả tâm và tài. Đừng để xảy ra thêm câu chuyện “nói thật mất lòng” như câu chuyện của nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 với Đàm Vĩnh Hưng cách đây không lâu…

Linh Chi