Ukraine bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống

Ngày 25/2, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ William Burns tới Kiev để hỗ trợ ban lãnh đạo mới của Ukraine, cũng như kêu gọi cải cách kinh tế và chính trị nhanh chóng. Ông William Burns là phái viên cấp cao nhất của Mỹ thăm Ukraine kể từ khi Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Victoria Nuland gặp những người biểu tình chống chính phủ ở Kiev. Chuyến công du của Thứ trưởng Ngoại giao William Burns diễn ra đúng thời điểm Ukraine bắt đầu đề cử ứng viên tranh cử tổng thống.

Điều đáng nói là tuy ông William Burns tới Kiev để hỗ trợ ban lãnh đạo mới của Ukraine, nhưng trước đó (24/2), Washington vẫn tuy chưa hoàn toàn công nhận Tổng thống tạm quyền Oleksandr Turchynov là nhà lãnh đạo hợp pháp, nhưng vẫn kêu gọi thành lập chính phủ kỹ trị ở Kiev để đẩy nhanh cuộc bầu cử sớm. Người phát ngôn Nhà Trắng Jay Carney cho rằng, Tổng thống Viktor Yanukovych "hiện không chủ động lãnh đạo đất nước" và Washington không thể xác nhận ông ta đang ở đâu.

Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych.

Cũng trong ngày 24/2, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev đã bày tỏ nghi ngờ về tính hợp pháp của ban lãnh đạo hiện nay ở Ukraine sau khi Tổng thống Vikto Yanukovych bị phế truất, đồng thời cho rằng việc một số quốc gia phương Tây công nhận ban lãnh đạo này là “sai lầm”. Ông Dmitry Medvedev cũng nhấn mạnh, hiện không có ai để Moskva liên hệ ở Kiev bởi chính phủ Ukraine không tồn tại. Ngoài ra, Nga còn nghi ngờ về tính hợp pháp của các cơ quan quyền lực tại Ukraine vì đó là một cuộc đảo chính quân sự. Thậm chí Thủ tướng Nga còn tuyên bố, chưa sẵn sàng làm việc với Tổng thống tạm quyền Oleksander Turchynov. Mỹ từng lo ngại Nga tiến hành “cuộc chiến 5 ngày” ở Ukraine giống như với Gruzia trước đây.

Ngày 24/2, Ngoại trưởng Anh William Hague cho biết, sẽ sớm thăm Ukraine vì Kiev đang cần sự giúp đỡ về tài chính quốc tế để vực dậy nền kinh tế đang ốm yếu. Tối 24/2, ông William Hague tới Washington để thảo luận với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) về Ukraine. Cũng trong ngày 24/2, người phát ngôn của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Martin Nesirky cho biết, ông Ban Ki-moon đã kêu gọi duy trì "đoàn kết và toàn vẹn lãnh thổ" của Ukraine, đồng thời cử cố vấn cấp cao Robert Serry tới Kiev để gặp Chủ tịch Quốc hội kiêm Tổng thống tạm quyền Oleksander Turchynov.

Cùng ngày 24/2, Tổng thống tạm quyền Oleksander Turchynov đã gặp Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của EU, bà Catherine Ashton để thảo luận cách thức thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị ở Ukraine. Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cho biết, hội nghị các nhà tài trợ quốc tế cho Ukraine đang được thảo luận và Liên minh châu Âu (EU) có thể viện trợ 20 tỷ USD cho Kiev. 

Giới phân tích nhận định, cho dù Ukraine phải lệ thuộc vào dầu mỏ và khí tự nhiên của Nga, cho dù 85% dầu mỏ và khí tự nhiên bán cho phương Tây từ Nga qua ngả Ukraine thì Moskva cũng phải tính lại nước cờ kinh tế sau khi Kiev ngả theo EU. Khi trả lời phỏng vấn tờ kinh tế Đức Handelsblatt hôm 24/2, Bộ trưởng Phát triển kinh tế Nga Alexei Ulyukayev đã cảnh báo Ukraine rằng, Moskva sẽ tăng thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng của Ukraine nếu Kiev ký thỏa thuận hợp tác với EU. Nga cũng đã thông báo chưa giải ngân khoản viện trợ dành cho Ukraine theo thỏa thuận trị giá 15 tỷ USD mà ông Viktor Yanukovych đã ký với Tổng thống Putin. Trong khi đó, nợ công của Ukraine trong năm 2013 đã tăng lên 13% so với năm 2012 ở mức 73,1 tỷ USD, chiếm hơn 30% GDP. Theo kế hoạch, đến cuối quý 2-2014, Ukraine sẽ phải trả nợ IMF 3 tỷ USD.

Lãnh tụ đối lập Vitaly Klitschko (trái) chào đón những người biểu tình chống chính phủ bên ngoài Tòa nhà Quốc hội Ukraina ở Kiev, 22/2/2014.

Giới chuyên môn đang quan tâm tới tuyên bố hôm 24/2 của Bộ Ngoại giao Nga khi chỉ rõ: Thỏa thuận hôm 21/2, với sự cho phép ngầm của những nhà bảo trợ nước ngoài, đang bị lợi dụng như một vỏ bọc để thúc đẩy viễn cảnh cưỡng ép thay đổi quyền lực tại Ukraine. Một lộ trình đã được vạch ra để sử dụng các biện pháp độc tài và đôi khi là khủng bố nhằm đàn áp người bất đồng chính kiến tại nhiều khu vực. Do đó, các quan ngại của số nghị sĩ tại Crimea, miền Đông và miền Nam Ukraine, những khu vực nói tiếng Nga và có truyền thống thân Moskva, cần được xem xét. Điều này đồng nghĩa với việc, giới chức lâm thời Kiev đang tiến hành đàn áp tại khu vực nói tiếng Nga ở Ukraine. Bộ Ngoại giao Nga cũng chỉ trích phương Tây ủng hộ cuộc bầu cử sớm ở Ukraine, đồng thời cho rằng những cải cách hiến pháp của Ukraine nên được đưa ra trưng cầu dân ý.

Trong một diễn biến liên quan, ngay sau khi rộ lên tin đồn Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych đang tìm cách trốn sang Nga bằng đường biển ở Balaklava, gần Sevastopol, Cơ quan an ninh Ukraine (SBU) đã bác tin đồn này. Đồng thời cho biết, ông Viktor Yanukovych chưa bị bắt giữ và nơi ở hiện tại của Tổng thống bị phế truất chưa xác định được.

Theo thông báo của Bộ Nội vụ Ukraine, Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych hiện đang đứng đầu danh sách truy nã với cáo buộc "giết người hàng loạt" vì cho phép cảnh sát nổ súng vào người biểu tình chống chính phủ và lần cuối cùng được nhìn thấy tại Balaclava trong Crimea, gần căn cứ hải quân Sevastopol của Nga.

Đông Ngàn - Từ Sơn