Tình báo Mỹ cay đắng trước chương trình hạt nhân của Israel (Phần 2)

06:32 | 19/03/2019

1,384 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
(PetroTimes) - Dự án hạt nhân là một bí mật lớn nhất, được che giấu lâu nhất của Israel. Đây cũng là một bí mật của Pháp và Na Uy. Các nước này đều không muốn Mỹ biết vì kể từ năm 1946, Mỹ đã phản đối phổ biến vũ khí hạt nhân mạnh mẽ. Nếu biết về dự án Dimona, Mỹ có thể sẽ gây sức ép để Pháp và Israel ngừng dự án hay ít nhất phải để dự án được quốc tế giám sát.

Năm 1958, ông Peres đã vạch ra một kế hoạch tổng thể cho dự án: Pháp sẽ là nhà cung cấp nước ngoài của lò phản ứng và công nghệ liên quan. Na Uy sẽ cung cấp nước nặng và kế hoạch dự phòng. Và Mỹ sẽ được Israel "dúi" cho vai trò là nước ngụy trang cho toàn bộ dự án dưới chương trình "Nguyên tử Hòa bình" của chính Tổng thống Eisenhower.

tinh bao my cay dang truoc chuong trinh hat nhan cua israel phan 2
Khu vực xây dựng lò phản ứng hạt nhân của Israel ở sa mạc Negev

Với cách đó, Israel có thể giấu Mỹ về dự án Dimona. Như vậy, Mỹ đã vô tình ngụy trang cho dự án hạt nhân của Israel thông qua chương trình tài trợ cho Israel xây dựng một lò phản ứng nước nhẹ công suất 1MW ở Nachal Soreq.

Dự án hạt nhân là một bí mật lớn nhất, được che giấu lâu nhất của Israel. Đây cũng là một bí mật của Pháp và Na Uy. Các nước này đều không muốn Mỹ biết vì kể từ năm 1946, Mỹ đã phản đối phổ biến vũ khí hạt nhân mạnh mẽ. Nếu biết về dự án Dimona, Mỹ có thể sẽ gây sức ép để Pháp và Israel ngừng dự án hay ít nhất phải để dự án được quốc tế giám sát.

Thực ra, Mỹ đã biết được những dấu hiệu về dự án Dimona từ trước và lẽ ra có thể ngăn chặn. Năm 1958, một nhà ngoại giao Mỹ ở Tel Aviv biết rằng, Israel đang tiến hành một dự án lò phản ứng hạt nhân nhưng không ai tìm hiểu thông tin đến nơi đến chốn.

Năm 1959, Richard Kerry, nhân viên Đại sứ quán Mỹ ở Oslo biết Na Uy đang bán cho Israel 20 tấn nước nặng - một thành phần chủ yếu của lò phản ứng Dimona.

Vì Anh đang có thừa nước nặng do Công ty NORATOM của Na Uy cung cấp nên Anh đã bí mật chuyển số nước nặng dư thừa trực tiếp cho Israel. Do đó Công ty NORATOM không cần xin phép Chính phủ Na Uy.

Ông Kerry đã báo cáo thông tin này cho Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Mỹ và Bộ Ngoại giao. Thông tin này sau đó chỉ dừng tại cấp Bộ, không hiểu sao không được báo cáo lên cấp trên. Ngoại trưởng Mỹ Christian Herter cũng không mảy may nghi vấn về việc Israel sẽ làm gì với nước nặng và một lò phản ứng mới.

tinh bao my cay dang truoc chuong trinh hat nhan cua israel phan 2
Hình ảnh vệ tinh của nhà máy Natanz làm giàu uranium của Israel

Đến nay, không ai rõ tại sao 2 thông tin nói trên lại bị "quên lãng". Hẳn có người nào đó trong tình báo Mỹ hoặc Bộ Ngoại giao “thông cảm” và cố ý che giấu cho Israel. Vậy chính quyền của ông Eisenhower biết về dự án Dimona như thế nào?

Thế khó của người Mỹ

Báo cáo đầu tiên về việc Israel đang bí mật xây một lò phản ứng hạt nhân lớn với sự hỗ trợ của Pháp tới tai Đại sứ quán Mỹ ở Tel Aviv qua một nguồn tin Mỹ. Cuối tháng 7-1960, ông David Anderson, một nhân viên của công ty chịu trách nhiệm lắp đặt lò phản ứng hạt nhân vì mục đích hòa bình ở Nachal Soreg, đã báo với Đại sứ quán Mỹ rằng, người Pháp đang xây một lò phản ứng năng lượng nguyên tử công suất 60 MW ở khu vực Beersheba. Anderson được biết dự án này đã được tiến hành khoảng 2 năm và sẽ hoàn thành trong 2 năm nữa.

Khi tình báo Mỹ được Đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv thông báo thông tin trên, họ mất khá nhiều thời gian để xử lý thông tin. Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã lập danh sách một loạt câu hỏi về quan hệ hợp tác Pháp - Israel liên quan tới các tổ chức tham gia dự án, thông số kỹ thuật lò phản ứng, kế hoạch sử dụng nhiên liệu…

CIA đã gửi bộ câu hỏi cho Bộ Ngoại giao Mỹ để yêu cầu cung cấp câu trả lời. Bộ này sau đó gửi chúng tới Đại sứ quán Mỹ ở Israel, Đại sứ quán Mỹ ở Paris và phái đoàn Mỹ tại Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Không ai dành ưu tiên cao cho xử lý yêu cầu của CIA.

Tất cả nỗ lực của các bên trong tìm câu trả lời cho câu hỏi của CIA đều không thành công. Câu trả lời cuối cùng lại đến từ một nguồn tin khác, đó là giáo sư Henry Gomberg thuộc Khoa Kỹ thuật hạt nhân của Đại học Michigan.

Khi đang trên đường bay từ Israel về thành phố Ann Arbor ở Michigan, ông đã dừng tại Paris. Do là một cố vấn về vấn đề đào tạo hạt nhân của Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel nên ông Gomberg đã biết được thông tin bí mật về dự án hạt nhân của Israel. Ý thức được tầm quan trọng của thông tin, giáo sư Gomberg ngay lập tức muốn chia sẻ với Chính phủ Mỹ.

Ngày 1-12-1960, ông Gomberg tới Washington để dự một cuộc họp chung giữa Ủy ban Năng lượng Nguyên tử và Bộ Ngoại giao. Ông Gomberg khẳng định dự án Dimona rất giống với lò phản ứng Marcoule của Pháp - vốn là một phần của chương trình vũ khí của nước này. Ông cũng cho biết công việc của một số kỹ thuật viên Israel liên quan tới plutonium - dấu hiệu cho thấy Israel muốn có vũ khí hạt nhân.

(còn tiếp)

Hòa Thu

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc