Thông quan bằng "cửa quan"

Đầu năm nay, nhiều hàng hóa bị ùn tắc ở các cảng do hải quan gây phiền hà, vòi vĩnh. Thế mà bây giờ, 213 container chứa hàng ở cảng Cát Lái (TP HCM) bị biến mất lại cũng do cán bộ, nhân viên hải quan ở đây gây ra. Điều này càng khẳng định: số phận của các lô hàng thông quan được hay không và “thông” đi đâu đều do các “quan” ngành hải quan quyết định.

Bao thuốc lá nhỏ nhắn nhưng không thể lọt qua cửa hải quan để nhập lậu. Nhưng thùng container thì to như ngôi nhà mà dễ dàng qua cửa hải quan rồi đi đâu không biết. Không phải một mà 213 container. Rất vô lý và hài hước!

Lô hàng xe máy khối lượng lớn nhập lậu tại cảng Cát Lái được lực lượng chức năng phát hiện

Tất nhiên không chỉ mấy anh hải quan làm nên điều kỳ lạ ấy mà còn các đối tượng khác, trong đó có doanh nghiệp. Doanh nghiệp khổ sở vì hải quan nhiều quá rồi nên cũng có người đã xoay ra móc ngoặc với hải quan để làm ăn phi pháp.

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và tham nhũng (C46) - Bộ Công an vừa khởi tố vụ án “buôn lậu” để phối hợp cùng Tổng cục Hải quan điều tra, làm rõ vụ 213 container chứa hàng... biến mất khó hiểu tại Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 (còn gọi là Hải quan cảng Cát Lái).

Tổng cục Hải quan xác định, có những dấu hiệu vi phạm của cán bộ Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 (tức Hải quan Cát Lái). Thậm chí có dấu hiệu cán bộ hải quan tiếp tay cho hoạt động buôn lậu quy mô lớn. Cuối tháng 3-2017, đoàn kiểm tra đã xác định hàng loạt cán bộ, công chức hải quan làm thủ tục cho các lô hàng quá cảnh trên không đúng quy định hoặc được giao thực hiện các bước nghiệp vụ theo quy trình trong thời gian các lô hàng quá cảnh ra khỏi cảng nhưng không có hồ sơ.

Để xảy ra các sai phạm nói trên, theo đoàn kiểm tra nhận định, là do hải quan không làm đúng quy định về thủ tục hàng hóa quá cảnh; quản lý, tổ chức phân công, phân nhiệm và phối hợp trong quản lý hàng quá cảnh khai tờ khai vận chuyển độc lập chưa chặt chẽ để bị lợi dụng.

Theo một cán bộ hải quan của Cục Hải quan TP HCM nhận định: “Đây là phương thức thủ đoạn khá tinh vi của buôn lậu. Cụ thể, từ năm 2016 đến nay, cơ quan chức năng phát hiện hàng chục vụ buôn lậu bằng thủ đoạn nói trên”.

Số container này liên quan đến 56 doanh nghiệp nhưng còn phải xác minh 56 doanh nghiệp còn hoạt động hay không; xác minh hãng tàu, cơ quan kinh doanh cảng… liên quan đến 213 container.

Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Cục Hải quan TP HCM và Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 rà soát những công chức đã thực hiện thông quan 213 container trên, đồng thời yêu cầu các cán bộ, công chức đã chuyển đi chi cục khác phải về thực hiện truy tìm những tờ khai đã được phân công nhưng chưa thực hiện lệnh BOA (theo dõi thông tin xác nhận hàng hóa quá cảnh đã làm thủ tục hải quan ở cửa khẩu nơi đi).

Giữa năm 2015, Tổng cục Hải quan đã phát hiện có 213 container của 56 doanh nghiệp vận chuyển quá cảnh qua cảng Cát Lái - TP HCM (cửa khẩu nơi đi) để trung chuyển bằng đường bộ, sau đó xuất đi Campuchia (cửa khẩu nơi đến); tuy nhiên, số container trên đã được doanh nghiệp vận chuyển khỏi cảng Cát Lái nhưng không được đưa đến cửa khẩu xuất theo quy định.

Qua kiểm tra, Tổng cục Hải quan xác định nguyên nhân xuất phát từ một số công chức thừa hành tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 - Cục Hải quan TP HCM chưa thực hiện đúng quy trình nghiệp vụ (cập nhật thông tin, theo dõi tình trạng vận chuyển hàng hóa; truy tìm hàng khi đã quá thời hạn đăng ký mà chưa có thông tin xác nhận hàng đã đến đích...).

Bên cạnh đó, các đối tượng đã lợi dụng các yếu tố thuận lợi trong khâu cấp phép đăng ký kinh doanh và quản lý sau cấp phép để hoạt động buôn lậu (qua xác minh của cơ quan hải quan thì 56 doanh nghiệp có 213 container nêu trên đều đã không còn hoạt động hoặc không có trụ sở tại địa chỉ đã đăng ký). Hiện tại, Tổng cục Hải quan đang phối hợp với cơ quan cảnh sát điều tra, các đơn vị thuộc Tổng cục An ninh - Bộ Công an và Công an TP HCM khám xét, điều tra các container và doanh nghiệp vi phạm.