Thỏa thuận đình chiến Mỹ và châu Âu có nguy cơ “chết yểu”

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean - Claude Juncker hội đàm tại Nhà Trắng ngày 26/7

Ngày 26/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump có cuộc hội đàm kín kéo dài 2 tiếng đồng hồ với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker tại Nhà Trắng. Tại cuộc họp báo sau đó, hai nhà lãnh đạo tuyên bố đã đạt thỏa thuận sẽ cùng làm việc để giảm mức thuế về không đối với nhiều sản phẩm trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp và năng lượng.

Gói các biện pháp trên không được tiết lộ cụ thể là gì và báo chí tham dự cuộc họp cũng không được đặt câu hỏi. Tuy nhiên, ông Jean-Claude Juncker tỏ ra hài lòng khi tuyên bố: "Hôm nay tôi đến đây nhằm mục đích tìm được một thỏa thuận và chúng tôi đã tìm được thỏa thuận đó. Chúng tôi đã xác định được một số những lĩnh vực để cùng làm việc chung. Chúng tôi đã đề cập đến biện pháp xóa bỏ thuế nhập khẩu đánh vào hàng công nghiệp. Mục đích chính của chuyến đi này nhằm đề nghị giảm xuống số không thuế nhập khẩu đánh vào những mặt hàng ấy".

Về phần mình, Tổng thống Mỹ hứa sẽ xét lại quyết định tăng thuế đánh vào nhôm thép của châu Âu, quyết định đầu tiên khai mào cuộc chiến thương mại. Thông báo nói trên của Washington và Bruxelles cho thấy quyết tâm của cả đôi bên rốt cuộc cũng muốn xích lại gần nhau, sau những căng thẳng chưa từng có từ nhiều tuần qua.

Một quyết định khác mang tính biểu tượng quan trọng không kém đó là Liên minh châu Âu thông báo sẽ nhanh chóng mua đậu nành của Mỹ. Lĩnh vực này đang bị suy yếu vì cuộc đọ sức thương mại Mỹ-Trung. Ngoài ra, EU cũng thông báo sẽ mua thêm khí thiên nhiên hóa lỏng của Mỹ mặc dù nhiên liệu của Mỹ bán sang EU đắt hơn nhiều so với của Nga.

Thông báo của lãnh đạo Mỹ và EU là rất ngoạn mục, nhưng không liên quan đến ngành công nghiệp xe hơi. Về điểm này, viễn cảnh đôi bên đưa ra những giải pháp cụ thể còn xa vời. Sau quyết định tăng thuế thép và nhôm, nhân danh bảo vệ “an ninh quốc gia”, Washington đang chuẩn bị tấn công vào hàng xuất khẩu xe hơi của châu Âu. Nếu chính quyền Trump tiến hành cuộc tấn công quy mô lớn này, đối tượng thiệt hại trước hết là Đức, nhà xuất khẩu ô tô hàng đầu. Bị đẩy đến chân tường, Bruxelles buộc phải phản ứng cho dù chắc chắn sẽ bùng phát “một cuộc chiến thương mại thực sự” với đồng minh lịch sử. Hôm 2/7, Ủy ban châu Âu chính thức công bố thông điệp được gửi đến trước đó cho bộ Thương mại Mỹ, lên án Hoa Kỳ “vi phạm luật pháp quốc tế”. Quy mô trả đũa dự kiến lần này, với gần 300 tỉ đôla là gấp bội so với quyết định trả đũa hồi cuối tháng 6, nhắm vào 2,6 tỉ euro hàng Mỹ.

Cuộc gặp giữa Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean Claude Juncker với Tổng thống Mỹ tại Washington ngày 25/7 chỉ đạt được thỏa thuận là trong khi hai bên tìm kiếm giải pháp thì mỗi bên sẽ không đưa ra các biện pháp trả đũa mới. Như vậy có thể thấy gói trừng phạt 300 tỉ đôla của EU với hàng nhập khẩu của Mỹ có thể được tạm hoãn và đòn tấn công vào hàng xuất khẩu xe hơi của châu Âu cũng vì thế cũng tạm ngưng. Nhưng điều đó không có nghĩa là vũ khí của các bên được xóa hẳn. Hiện tại, quan điểm của hai bên là hoàn toàn đối nghịch. Đối với Bruxelles, các nhà sản xuất xe hơi châu Âu đã đóng góp vào việc tạo nên 120.000 việc làm tại Mỹ, đặc biệt tại nhiều tiểu bang miền nam, nơi đông đảo cử tri ủng hộ ông Trump. Ngược lại, Tổng thống Mỹ thẳng thừng lên án EU làm hại nước Mỹ không kém gì Trung Quốc. Trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Mỹ CBS News, Tổng thống Donald Trump đã không ngần ngại xếp Nga, EU và Trung Quốc vào diện “kẻ thù” của nước Mỹ. Ông nói: “Tôi nghĩ chúng ta có rất nhiều kẻ thù. Liên minh châu Âu là kẻ thù, vì những gì họ làm với nước Mỹ trong thương mại. Có thể bạn không nghĩ tới điều đó nhưng họ là thù địch”.

Mặc dù vậy, giới chức châu Âu hoan nghênh kết quả cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Juncker, khẳng định điều này chứng tỏ được sức mạnh của một EU đoàn kết. Trên mạng xã hội Twitter, Bộ trưởng Kinh tế Đức Peter Altmaier đánh giá kế hoạch của Mỹ-EU là một bước đột phá giúp tránh được nguy cơ chiến tranh thương mại và bảo vệ hàng triệu việc làm. Bộ trưởng Đức cho biết sẵn sàng đầu tư vào cơ sở hạ tầng để nhập khẩu khí đốt của Mỹ với điều kiện là giá nhiên liệu của Mỹ phải cạnh tranh.

Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire khẳng định Pháp hoan nghênh các cuộc thảo luận thương mại của EU với Washington, song yêu cầu "làm rõ" mọi chuyện trước khi bắt đầu thảo luận. Về phần mình, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói rằng Pháp ông không "có lợi" khi đàm phán "một hiệp định thương mại rộng lớn" giữa EU và Hoa Kỳ.

"Bối cảnh không cho phép" đàm phán như vậy, ông nói thêm tại một cuộc họp báo ở Madrid. Tổng thống Pháp nói rằng ông chờ đợi "tín hiệu nhượng bộ của Mỹ với thuế đánh lên thép và nhôm của EU", coi đó là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ cuộc thảo luận nào tiếp theo.

Tờ Wall Street Journal dẫn lời một số nhà phân tích chỉ trích sự thiếu chi tiết về thỏa thuận có thể dẫn đến “sụp đổ”. “Trong khi cả hai bên nói rằng sẽ tiến hành đàm phán về những tranh chấp thương mại, nhưng lại không có thời gian biểu để kết thúc các cuộc đàm phán, có nghĩa là thỏa thuận tạm thời này có thể sẽ kéo dài mãi như là cam kết cuối cùng, hoặc cũng có thể sụp đổ bất cứ lúc nào nếu một bên cáo buộc bên kia vi phạm", Wall Street Journal viết. Khó khăn của EU là 28 nước thành viên khó lòng đồng ý về một quan điểm chung đối với Mỹ, trong đó Pháp và Đức thường có những quan điểm khác nhau về thương mại.