Nổi trôi phận đò bên phố Hội

Ngày ngày họ quẩn quanh nơi mép nước, bám con đò, mái chèo mưu sinh. Với họ, mỗi ngày trên con đò nhỏ để kiếm miếng cơm manh áo cho cuộc sống hiện tại, lo tương lai cho các con và tích cóp chút vốn khi về già là tất cả những gì họ mơ ước…

Mặn mòi con nước

Mới khoảng 5 giờ chiều, nhưng khu vực bên bến Bạch Đằng (đường Bạch Đằng, TP Hội An) vẫn còn khá nhộn nhịp. Nhiều khách du lịch phương xa cả Tây lẫn Ta đi lại tấp nập trên bờ kè và bậc tam cấp dẫn xuống lòng sông. Sóng dợn nhấp nhô, những chiếc đò nhỏ nhô lên, hụp xuống, khiến bà lái đò phải gò lưng, căng hai tay đạp mái chèo trong làn gió ngược nhích đi từng đoạn.

Vừa cập bến, đưa tay quệt ngang vệt mồ hôi nhễ nhại trên mặt, bà lái đò Nguyễn Thị Nhánh khoe: “Hôm nay khách đi về nhiều nên cũng kiếm được kha khá, chứ cả tuần rồi vắng khách, ngày nào cũng phải bù tiền ăn!”. Bà Nhánh năm nay đã 69 tuổi, quê ở Kim Bồng, Hội An đã làm nghề đưa đò hơn 30 năm nay.

Bà kể, ngày còn nhỏ, bà thường theo người làng chèo đò qua lại hai bến Cẩm Kim và phố Cổ nên khá quen thuộc con nước. Không ai có thể nhớ nổi cái nghề chèo đò đưa khách sang sông ở khu vực bến Bạch Đằng này hình thành từ bao giờ. Chỉ biết việc dầm mưa, dãi nắng năm này qua tháng nọ khiến những phụ nữ sống bằng nghề đưa đò ai nấy cũng già trước tuổi. Làn da đen sạm vì nắng, họ đội trên đầu những chiếc nón lá cũ mèm, khoác những tấm áo đã sờn từ lâu lắm. Những hình ảnh ấy đã hết sức quen thuộc với mọi người nơi đây.

Một ông lão chèo đò phố Hội

Chị Trần Thị Nhường cũng đã trải qua gần 20 năm sống với nghề đưa đò, nay đã bước sang tuổi tứ tuần, ngồi bần thần trên đò đợi khách tâm sự: "Tôi nhà nghèo, ruộng vườn cũng chẳng được bao nhiêu lại không vốn liếng nên tôi vay tiền mua một chiếc thuyền làm "cần câu cơm”. Trước đây cũng làm nghề biển nhưng giờ không còn sức nữa mà gánh nặng áo cơm ngày càng chồng chất, không biết phải xoay sở thế nào nên cũng ra đây nhập vào đội quân chèo đò này!”. Nghề chèo đò chỉ giúp gia đình chị Nhường sống lay lắt qua ngày. Tuy nghề không nặng nhọc nhưng rất vất vả mỗi khi vào mùa giông bão. Nhiều lúc gặp dòng nước ngược thì đưa khách đi một vòng lớn là tôi ngồi thở dốc. Vậy đó mà vui, vui vì được tiếp xúc với nhiều người, biết được nhiều chuyện nơi đây nơi đó!”.

Những chiếc đò nhỏ của các chị cũng chẳng thể so được với những chiếc du thuyền hào nhoáng, được đầu tư kỹ càng của các công ty du lịch ở Hội An này. Thế nên thu nhập của các chị cũng bấp bênh như con nước sông Hoài vậy. Có ngày chạy được vài chuyến, có được trăm ngàn, trừ tiền thuế bến, cũng chỉ dư ra chưa tới năm chục ngàn. Đấy là ngày có khách, còn những ngày mưa bão, những ngày ế khách thì chịu. Tính ra thu nhập cả tháng cũng chẳng được bao nhiêu. Mà khách xuống thuyền của các chị cũng chỉ là khách lẻ, thích được cái cảm giác đi chầm chậm trên sông. Các chị cũng tập tành làm hướng dẫn, khách nào thích thì cho thêm đôi ba chục tiền công, gọi là...

Chèo đò đưa khách trên sông là công việc mưu sinh hằng ngày của chị Trần Thị Ánh

Hầu hết những người phụ nữ làm nghề chèo đò đưa khách bên bến Bạch Đằng này đều cố gắng bám trụ, vì cuộc mưu sinh nào chẳng nhiều vất vả. Bảo làm việc khác được không, các chị đều ngần ngại trả lời: “Còn việc chi nữa hả chú! Giờ không còn sức, không có vốn thì biết làm chi. Thôi thì cứ theo với chiếc đò này vậy, được thì tốt, không được thì cũng có chi mô! Ngày ngày ra đây ngồi với mấy chị em, thế cũng đủ rồi!”. Thì ra thế, vẫn biết mỗi chiếc ghe là cả một bát cơm lênh đênh trên dòng Hoài giang, nhưng vẫn thấy ngậm ngùi cho các chị...

Do bến Bạch Đằng là bến sông du lịch sinh thái thường xuyên để đón tiếp du khách nước ngoài tham quan các điểm du lịch tại Hội An, nên phần lớn những phụ nữ đưa đò ít nhiều cũng tranh thủ "học” nói ít tiếng nước ngoài để thuận tiện trong việc đưa đón khách. Nhắc chuyện này, chị Nhường cười: "Ở đây tụi tôi nói toàn tiếng "lóng”, nếu du khách không hiểu thì mình ra dấu. Họ gật đầu coi như là "OK”. Còn những câu chào hỏi hay giao dịch quen thuộc để biết du khách muốn đi đâu và để ngã giá thì chị em tôi đã thuộc làu! Không chỉ những người trẻ như chúng tôi, mà cả các cụ già chèo đò này cũng nói được tiếng nước ngoài hay lắm!”.

Bà Nguyễn Thị Nhánh vừa chèo đò, vừa tranh thủ bán tò he cho khách

Hỏi về chuyện chèo đò mùa nước lụt, chị Trần Thị Ánh (52 tuổi) cho biết: “Bây chừ du khách đi thuyền, chèo đò, chụp ảnh quay phim, kể cả lội nước, dầm mình trong mưa một cách rất khoái chí và thích thú đến hồn nhiên. Trên khuôn mặt người nào cũng lộ vẻ tươi cười, hân hoan khi được ngồi trên chiếc đò chèo qua những ngõ ngách vắng bóng người, những con đường sông uốn lượn khắp phố. Với khách Tây, những điều mới lạ luôn là mối quan tâm của họ khi đi du lịch như thế!”.

Thật thế, tôi cũng đã mấy mùa ở đây khi mà Hội An trở thành “con phố như dòng sông uốn quanh”, rất nhiều du khách khoái chí khi đi thuyền, chèo đò, chụp ảnh quay phim, kể cả lội nước, dầm mình trong mưa để trải nghiệm một cảm giác lạ lẫm hơn. Chính vì nhu cầu đó, nhiều năm trở lại đây người dân phố cổ vốn đã quen sống với mưa lũ, cứ đến mùa mưa là ai cũng chuẩn bị đầy đủ mọi thứ để đối phó nên hạn chế được những tang thương mất mát. Mùa lụt ở Hội An cũng là cơ hội kiếm sống của các ngư dân nghèo. Già trẻ trai gái đều có thể tham gia chèo đò cho du khách. Và dĩ nhiên trên những chiếc đò nhỏ đều được trang bị áo phao đầy đủ…

Tiếng thở của dòng sông

Nhìn những người phụ nữ cặm cụi chở khách trên sông, hay ngồi đợi khách bên bến Bạch Đằng, tôi hiểu rằng với mỗi con người, cuộc mưu sinh nào cũng đầy khốn khó. Vì có quy định của thành phố nên giá cả mỗi khách lên đò cũng chỉ dao động từ 20 hoặc 25 ngàn một khách cho một chuyến đi.

“Khách Tây hay ta cũng vậy cả t hôi, “chặt chém” họ mần chi mà mang tiếng. Ở đây tụi tôi tính giá theo quy định và được tính theo giờ (20 nghìn đồng/giờ/người). Du khách sẽ được người chèo ghe chèo theo ý mình hoặc có thể tự tay cầm dầm để xuôi mái!” - bà Nguyễn Thị Nhánh cho biết.

Bữa cơm đạm bạc, vội vã của những người phụ nữ chèo đò

Theo nhiều người chèo đò bên bến Bạch Đằng cho biết thì nghề chèo đò xuất hiện trên sông từ rất lâu và hưng thịnh nhất là lúc xuồng máy chưa phổ biến. Từ khi có xuồng máy thì nghề chèo đò cũng giảm, việc mưu sinh bằng nghề chèo đò cũng có phần khắc nghiệt hơn. Tiếp xúc với những người phụ nữ làm nghề chèo đò, chúng tôi cảm nhận được ở họ đều có một điểm chung là nghèo. Đó là hoàn cảnh chung của hầu hết hàng trăm phụ nữ làm nghề đưa đò trên dòng Hoài giang này. Vòng tròn quanh quẩn với mái chèo, con nước để mưu sinh nên nhiều người cho rằng "nghề này hẩm hiu, bạc bẽo lắm” bởi những lúc mưa gió, ế ẩm, nhiều người phải bấm bụng chạy vay tiền để xoay xở cho cuộc sống. Còn những lúc gặp khách du lịch muốn đi thì dù trời mưa, gió cũng phải chèo.

Với thâm niên 10 năm sống với phận đưa đò, bà Nì (70 tuổi) cho biết: "Làm nghề này phải chịu khó, chịu khổ, dù nắng hay mưa cũng đều phải ngồi ngoài trời để đón khách!”. Dù thu nhập không nhiều, lại cực, nhưng dù sao thì bao năm nay, nhờ cái nghề đưa đò mà nhiều gia đình cũng đã sống được qua ngày đoạn tháng, con cái cũng được đến trường cùng chúng bạn.

Trên một khúc sông rộng, bên sự phồn hoa của phố xá vẫn có những con người ngày ngày lặng lẽ mưu sinh bằng những công việc đơn giản nhất. Cuộc mưu sinh nào chẳng nhiều vất vả. Nhưng với họ, mưu sinh dẫu có vất vả đến bao nhiêu thì niềm tin vào một ngày mai tươi sáng hơn vẫn luôn hiện hữu. Mong sao những ước mơ giản dị của họ thành hiện thực để họ thêm yêu cuộc đời này hơn…

Hữu Cường