Năng suất lao động ngành chế biến chế tạo của Việt Nam chỉ bằng 1/3 Indonesia

Hướng đến mục tiêu tăng chế biến chế tạo, giảm khai khoáng

Quý I năm 2019: Công nghiệp chế biến, chế tạo thu hút FDI lớn nhất

Vì sao chế biến, chế tạo dẫn dắt tăng trưởng công nghiệp?

Đây là thông tin được công bố trong Hội thảo “Báo cáo Năng suất và khả năng cạnh tranh của các Doanh nghiệp Việt Nam” do Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phối hợp cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức sáng nay (26/4) tại Hà Nội.

Nhận định chung về năng suất của nền kinh tế Việt Nam hiện nay, các chuyên gia cho rằng ở mức thấp, tính đổi mới sáng tạo và khả năng cạnh tranh chưa cao, và các doanh nghiệp Việt Nam chưa tạo được lợi thế so sánh cần thiết.

Ông Vũ Đại Thắng, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, xếp hạng chỉ số cạnh tranh công nghiệp của Việt Nam cải thiện từ gần 100 vào năm 1990 lên gần 40 (gần với xếp hạng của Ấn Độ và Indonesia) vào năm 2015. Và mấy năm trở lại đây luôn được cải thiện nhất là chỉ tiêu tỷ lệ giá trị gia tăng trên giá trị đầu ra hoặc doanh thu, Việt Nam vượt trội hẳn so với Ấn Độ và Bangladesh.

Năng suất lao động ngành chế biến chế tạo của Việt Nam chỉ bằng 1/3 của Indonesia

Tuy nhiên, với các chỉ số hiệu suất công nghiệp chế biến, chế tạo khác, đặc biệt là năng suất lao động, Việt Nam lại tụt phía sau các nước so sánh. Thậm chí có khoảng cách rất lớn giữa Việt Nam và các nước thu nhập trung bình trong khu vực như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia. So với các nước công nghiệp như Nhật Bản và Hàn Quốc, khoảng cách này còn lớn nữa.

“Trong khi cao hơn Bangladesh, năng suất lao động ngành chế biến chế tạo của Việt Nam vẫn chỉ bằng khoảng 1/4 Trung Quốc và Malaysia, bằng 1/3 Indonesia và Philippines, bằng 1/2 Ấn Độ và Thái Lan, và chỉ khoảng 7% của Nhật Bản và Hàn Quốc”, ông Thắng cho biết.

Cũng theo ông Thắng, dựa trên phân tích toàn diện về ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và năng suất, khả năng cạnh tranh của các tiểu ngành trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, để cải thiện hơn nữa và phát triển ngành công nghiệp chế biến chế tạo, Báo cáo khuyến nghị Việt Nam nên ưu tiên nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân trong nước trong giai đoạn phát triển tiếp theo như một phần không thể thiếu trong các cải cách về đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và chính sách thu hút và sử dụng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Tại hội thảo, GS.TS Đặng Nguyên Anh, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, cho biết: “Với thu nhập bình quân đầu người dự kiến đạt 3.000 đô la Mỹ vào năm 2020 thì theo phương pháp luận của Diễn đàn kinh tế thế giới, Việt Nam đã qua giai đoạn có tăng trưởng chủ yếu dựa vào gia tăng các yếu tố đầu vào mà bắt đầu chuyển sang giai đoạn tăng trưởng chủ yếu dựa vào hiệu quả và năng suất. Các động lực tăng trưởng đã giúp Việt Nam đạt được kết quả cao trong giai đoạn kể từ khi đổi mới đến nay như tài nguyên khoáng sản, lao động giá rẻ... đang tiến dần đến trần giới hạn. Vì vậy, Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng dựa nhiều hơn vào tăng năng suất, đổi mới sáng tạo và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp”.

Cũng theo Báo cáo, Việt Nam cần chuyển trọng tâm thu hút FDI từ số lượng sang chất lượng và gia tăng liên kết giữa các doanh nghiệp tư nhân trong nước và doanh nghiệp FDI, đồng thời phát triển hệ sinh thái, chuyển dịch lên các mức cao hơn trong các chuỗi giá trị địa phương và toàn cầu.

Nói về vấn đề này, bà Caitlin Wiesen, Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh, nâng cao năng suất của doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến chế tạo và đổi mới sáng tạo là then chốt để Việt Nam có thể tránh được bẫy thu nhập trung bình và tiến tới đạt được tăng trưởng bao trùm. Chính phủ cần tạo điều kiện thuận lợi cho thử nghiệm và áp dụng cách làm mới đối với các doanh nghiệp tư nhân để có thể xác định các nút thắt cổ chai kìm hãm sự phát triển của mỗi tiểu ngành và có các hành động cụ thể nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi này.

Theo bà Wiesen, cần có nền tảng kết nối Chính phủ, các doanh nghiệp FDI và trong nước theo cách tiếp cận các bên cùng có lợi, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp trong nước đầu tư vào xây dựng năng lực sản xuất và doanh nghiệp FDI sử dụng nhiều hạng mục và dịch vụ do địa phương cung cấp.