Mất cảnh quan là đắc tội

Nguyễn Hiếu (NLM số 209)

Dường như ở địa phương nào có cảnh quan từng là niềm tự hào cho dân địa phương, là sự khao khát được đến, được chiêm ngưỡng của người thiên hạ thì hầu như các cảnh quan đó đang lên tiếng kêu cứu một cách vô vọng.

Không nói đâu xa. Hồ Tây của thủ đô Hà Nội chẳng những là thắng cảnh cấp quốc tế. Một báu vật mà thiên nhiên trao tặng cho thủ đô nghìn năm từ ngàn xưa với những tên đầy thơ mộng, liêu trai như hồ Dâm Đàm, đầm Xác Cáo, hồ Kim Ngưu, hồ Lãng Bạc, Đoài Hồ… cùng cánh chim sâm cầm quý giá. Hồ còn là lá phổi cho Hà Nội.

Nhưng đáng buồn thay gần hai chục năm nay dường như cứ theo chu kỳ một hai năm thì dư luận báo chí lại nổi lên, dư luận can gián các nhà quản lý Hà Nội hãy vì sự tươi đẹp của cảnh quan thủ đô, sự điều hòa của khí hậu Hà Nội mà cố giữ vẻ đẹp thiên nhiên cũng như diện tích của thắng cảnh này. Nhưng bất chấp mọi lời can gián của báo giới, của các nhà khoa học Hồ Tây cứ dần dần bị thu hẹp, lấn chiếm tổ chức và vô tổ chức bởi những dự án khu đô thị nọ, thủy cung kia rồi bến cầu tàu.

Cách đây hơn 20 năm tầm mắt còn choáng ngợp bởi sự mênh mông, xanh mướt của Hồ Tây thì nay xung quanh hồ là những tổ hợp nhà cao tầng bê tông thay dần cho những hàng liễu rủ. Khiến mặt hồ bị co thắt lại như ao tù. Trên mặt hồ người ta thoải mái cấp giấy phép cho những nhà nổi phục vụ ăn uống để ngày ngày đổ thẳng xuống hồ hàng trăm tấn đồ thải.

Nghe nói một vị chức sắc còn vừa có ý định cho đóng cọc xuống lòng Hồ Tây để mở tuyến đường sắt nội thị. Nếu kế hoạch này thực thi thì chẳng những tử huyệt của quốc gia bị xâm phạm mà Hồ Tây thêm một lần bị xẻ thịt, băm nát.

Nhà hàng nổi vây kín bờ Hồ Tây

Sau năm 1975, ai có dịp đến với Đà Lạt - thành phố kỳ ảo do Louis Pasteur phát hiện gần hai thế kỷ nay đều được đắm mình trong tiếng gió thông êm nhẹ. Trầm tư trước những biệt thự cổ xây theo phong cách phương tây, chiêm ngưỡng những thắng cảnh nơi hồ Xuân Hương, Thung lũng Tình yêu, đồi Mộng Mơ, thác Cam Ly…

Nhưng lần trở lại Đà Lạt gần đây nhất, du khách không khỏi thất vọng trước sự biến dạng và cả biến mất của những biệt thự. Rừng thông mênh mông ở các địa điểm nổi danh bị đốn chặt, thu hẹp bởi những công trình thô cứng bị bê tông hóa. Đồi cỏ mịn màng, xanh mướt của Thung lũng Tình yêu, đồi Mộng Mơ bị chia nát bởi những con đường xi măng, những bãi giữ xe…

Ngay thác Cam Ly cùng bị bê tông, gạch hóa dần. Một sân khấu nhạc nước hơn 2.000 chỗ ngồi xây lấy được bất chấp cảnh quan thiên nhiên đã sớm chết yểu, để lại hàng nghìn khối bê tông, sắt thép cùng một nhà hàng 300 chỗ dành cho thực khách… Nghe nói Khu du lịch Cam Ly lại đang bỏ tiền để trồng lại cây và hoa để che đi sự bừa bộn của những công trình bê tông đang dần hoang phế này.

Đảo Phú Quốc với bãi biển cát vàng tuyệt đẹp mang tên Dinh Cậu cũng đang bị phá nát bởi sự xây dựng xô bồ thiếu quy hoạch và sự tôn trọng thiên nhiên. Những dãy khách sạn cao tầng đua nhau mọc lên, các resort với những hàng rào bằng bê tông, bằng đá cao xấp xỉ 2m chạy dài hàng trăm hàng nghìn mét, rồi những nhà nghỉ, quán ăn của dân đua nhau xây ra xen giữa cả những khu mộ, rồi những dự án treo chẳng những triệt đường xuống biển của khách du lịch mà từng ngày làm mất đi vẻ đẹp hồn nhiên, đáng quý của thiên nhiên dành cho hòn đảo nổi tiếng này.

Sự bê tông hóa ở bãi biển Mũi Né (Bình Thuận) một trong những bãi biển nên thơ nhất Việt Nam cũng đang từng bước lấn dần vẻ đẹp phong phú của thiên nhiên. Bất chấp luật cấm về địa điểm xây cát và số tầng công trình các khách sạn phạm luật vẫn liên tiếp mọc ra “để phạt tồn tại”. Người ta thi nhau chặt bớt dừa và rừng cây để xây khách sạn và nhà trọ… khiến bãi biển Mũi Né giờ đây chỉ còn lại sự thô cứng của những công trình xây cất bừa bãi, làm mất đi không ít thắng cảnh thiên nhiên, trong đó sự biến mất vĩnh viễn Suối Hồng - vịnh Hạ Long cát thu nhỏ.

Phía nam là vậy còn phía bắc cũng chẳng hơn gì. Sa Pa - thành phố trong sương thì đang bị thương mại hóa quá mức, hiện đại hóa xô bồ nóc các tòa nhà lô xô bình i-nốc. Vịnh Hạ Long - kỳ quan thế giới không kể mặt nước đang ngày bị ô nhiễm bởi các cơ sở công nghiệp đổ thẳng ra biển hàng nghìn tấn nước thải chưa qua xử lý.

Những rừng cây nước mặn mất dần vì sự lấn biển thiếu quy hoạch và sự tôn trọng thiên nhiên. Các hang động kỳ diệu cũng đang được khai thác xô bồ thiếu nghiên cứu. Người ta mang đèn màu trang trí, tổ chức biểu diễn văn nghệ trong các hang Thiên Cung, Đầu Gỗ, Sửng Sốt… đã gây tác hại không nhỏ cho môi trường, nhất là sinh thái của nhũ đá…

Con người phá, cộng thêm thiên nhiên phá với sự thờ ơ, vô cảm của con người, hàng loạt thắng cảnh thiên nhiên nước ta trong vài chục năm lại đây liên tục xuống cấp, thậm chí biến mất.

“Lạng Sơn có phố Kỳ Lừa/ Có nàng Tô Thị nó vừa nung vôi” giờ được thay thế bằng tảng xi măng thô thiển. Hòn Phụ Tử - kỳ quan của vùng biển Hà Tiên không được bảo vệ nên thành hòn mồ côi vì “hòn Phụ” đã chết đuối, vĩnh viễn rời xa chúng ta hơn 7 năm rồi. Tới đây đảo Gà Chọi danh tiếng giữa Vịnh Hạ Long nếu không có kế hoạch gia công, tu sửa thì sẽ lại lâm vào tình trạng đau sót như hòn Phụ Tử…

Không cần nhìn đâu xa, ngay ở Lào, Campuchia và Trung Quốc láng giềng sẽ thấy người ta giữ gìn thắng cảnh như thế nào. Làm gì có chuyện vắt kiệt vẻ đẹp tiềm ẩn. Còn ở ta ai cũng thoải mái xâm phạm kiểu ngồi lên đầu rùa trong Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Con cháu chúng ta, thế hệ mai sau sẽ nghĩ gì vì sự thiếu văn hóa, thiếu tôn trọng vẻ đẹp của non sông cẩm tú của những người đang sống hôm nay. Không biết đã có bao nhiêu thắng cảnh bị xâm hại, bị biến tướng, thậm chí đang có nguy cơ biến mất khỏi bản đồ danh lam thắng cảnh Việt Nam, câu trả lời không có địa chỉ cụ thể, bởi lắm sãi không ai đóng cửa chùa!

Đến bao giờ mới có chính sách, quyết định nghiêm cẩn để từng bước chặn đứng sự ra đi của những cảnh quan trên đất nước ta? Cảnh quan không thể nào phục dựng, tái tạo. Để mất cảnh quan là đắc tội với tổ tiên!  

 N.H