Không lẽ lại là “vô chính phủ”?

 Đặc biệt, báo cáo chỉ rõ, mới chỉ có 3 bộ và 13 ủy ban nhân dân tỉnh gửi báo cáo kết quả thực hiện năm 2015, mặc dù Chính phủ yêu cầu định kỳ hằng quý tổng hợp báo cáo, đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết 19.

Trung tâm Hành chính công Quảng Ninh phục vụ tốt các yêu cầu của người dân

Đáng lưu ý, trong 6 chỉ tiêu mà nghị quyết của Chính phủ đưa ra chỉ một vài chỉ tiêu đạt yêu cầu. Đó là chỉ tiêu về khởi sự kinh doanh có tiến bộ, còn 5 thủ tục trong thời gian 10-15 ngày thay vì 10 thủ tục và 34 ngày như trước đây; chỉ số bảo vệ nhà đầu tư thiểu số, tiếp cận điện năng... Tuy nhiên, chỉ số quan trọng hàng đầu là thời gian nộp thuế và bảo hiểm xã hội đều không đạt yêu cầu. Theo tổng hợp của Bộ KH&ĐT, thời gian thực hiện các thủ tục bảo hiểm xã hội tuy có cắt giảm nhưng “chưa đạt mục tiêu của nghị quyết”. Nếu cắt giảm thêm được 36 giờ từ nay đến cuối năm 2016 như dự kiến thì mới đạt mục tiêu.

Trong khi đó, chỉ số giao dịch thương mại qua biên giới không những không tăng mà liên tục giảm thứ hạng trong 2 năm gần đây do những bất cập về quản lý chuyên ngành. Hầu hết các bộ, ngành chưa chú trọng cải cách quy định và thủ tục hành chính về quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Quản lý chuyên ngành hiện đang là khâu phiền hà bị doanh nghiệp “tô” nhiều nhất. Mới đây Bí thư Thành ủy TP HCM sau khi nghe doanh nghiệp phàn nàn về việc phải cắt cuộn thép lấy một mẩu gửi đi kiểm nghiệm khiến doanh nghiệp phải chờ đợi kéo dài đã chất vấn gay gắt Cục Hải quan thành phố về việc này. Và cũng ngay trong kỳ họp thứ 11 của Quốc hội đang diễn ra, đại biểu Phong Lan (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh) đã nêu việc một doanh nghiệp phải mất 6 tháng chờ đợi thủ tục chỉ vì vướng chữ “bắp” thay vì viết chữ “ngô” khiến doanh nghiệp lại phải chờ thêm 6 tháng nữa. Đây có thể coi là thí dụ đặc sắc về quản lý chuyên “ngành” đã biến thành quản lý chuyên “hành”.

Đặc biệt, thủ tục cấp phép xây dựng còn kéo dài 52 ngày từ 114 ngày lên 166 ngày mới có thể xin xong giấy phép, chỉ số đăng ký sở hữu tài sản còn tăng thêm thủ tục khiến điểm số về chất lượng thủ tục hành chính đất đai ở mức trung bình thấp...

Vụ một nhân viên hợp đồng ở cơ quan đăng ký đất đai ở quận Bình Tân, TP HCM đòi chung chi 5.000USD để được cấp giấy phép xây dựng là giọt nước tràn ly về phiền hà, hạch sách, tốn kém khi xin cấp phép xây dựng. Tổng hợp của Bộ KH&ĐT còn cho biết, nhiều bộ không những không đơn giản hóa các thủ tục hành chính mà vẫn tiếp tục soạn thảo, ban hành các thông tư có nội dung quy định về điều kiện kinh doanh trái quy định. Nhiều bộ chưa rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh trái thẩm quyền, không phù hợp, không cần thiết, thậm chí “nhiều điều kiện đầu tư kinh doanh vẫn được ban hành trái thẩm quyền hoặc hết hiệu lực nhưng vẫn đang được áp dụng... Đây chính là biến tướng của giấy phép con. Chẳng hạn Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ra Thông tư về đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, Bộ Tài chính có thông tư quy định về hành nghề chứng khoán...

Các chuyên gia cho rằng, đây chính là tình trạng “bất tuân thượng lệnh” - “trên bảo, dưới không nghe” vẫn diễn ra phổ biến nhưng lại khó xử lý trách nhiệm với cơ chế hiện nay. Các nhà xã hội học nhận xét, ngay các giấy phép con đã bị bãi bỏ nhưng nhiều cơ quan vẫn cố giữ vì nó liên quan đến lợi ích cục bộ, hậu quả là doanh nghiệp và người dân tiếp tục chịu đựng.

Mổ xẻ nguyên nhân Nghị quyết 19 chậm đi vào cuộc sống, các chuyên gia cho rằng ở đây có yếu tố thời điểm ban hành vào cuối nhiệm kỳ nên có tình trạng nấn ná để người hậu nhiệm thực hiện. Chẳng thế mà Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã không giấu giếm khi trả lời các đại biểu về “tâm lý hoàng hôn nhiệm kỳ”.

Vì vậy, cần có đánh giá và xem xét trách nhiệm cụ thể, thậm chí có thể đưa vấn đề này ra để làm tài liệu cho Quốc hội đánh giá chấm điểm các bộ, ngành và hội đồng nhân dân các địa phương chấm điểm các sở, ban, ngành trong việc thực hiện Nghị quyết 19 gây ảnh hưởng đến quyền lực và lợi ích cục bộ của cơ quan quản lý. Rào cản không những không bị dỡ bỏ mà còn có xu hướng muốn dựng thêm.

Lý do gì một nghị quyết quan trọng của Chính phủ lần đầu đưa ra để quốc tế xếp hạng, đánh giá mà các thành viên Chính phủ, chính quyền các tỉnh không thực hiện dù chỉ là một việc đơn giản nhất cũng không làm? Có chuyên gia mạnh miệng: Không lẽ lại là “vô chính phủ”. Nếu không chấn chỉnh thì sau giai đoạn bàn giao chuyển tiếp,  tình hình vẫn dậm chân tại chỗ. Sang tháng 7 Quốc hội khóa XIV mới họp kỳ thứ nhất khi các tư lệnh mới còn nghiên cứu quán triệt cho thấy có khả năng Nghị quyết 19 tiếp tục chậm đi vào cuộc sống.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tỏ rõ sự chưa hài lòng khi mới có 16 bộ, ngành, địa phương có báo cáo thực hiện hoạch triển khai Nghị quyết 19 CP.

Thủ tướng nghiêm khắc yêu cầu phải làm rõ quá trình triển khai Nghị quyết 19 có thuận lợi khó khăn gì để tập trung chỉ đạo, khắc phục, tháo gỡ vướng mắc cho doang nhiệp.

Theo Thủ tướng, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung chỉ đạo để cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, mà đầu tiên là phải rà soát, loại bỏ quy định không phù hợp, đưa ngay công nghệ thông tin vào quản lý, đề cao trách nhiệm của các cấp các ngành, nhất là người đứng đầu, có kế hoạch, lộ trình cụ thể. “Trong hoạt động điều hành vấn đề gì còn hạn chế yếu kém cần tập trung làm rõ, không nói chung chung mà phải khắc phục cho được”.

Từ thực tế triển khai Nghị quyết 19, đã đến lúc Chính phủ nhắc nhở các bộ, các tỉnh, thành phố phải hoàn chỉnh chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 19. Người đứng đầu các bộ, các địa phương phải bám sát mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết số 19 để cụ thể hóa vào chương trình hành động của ngành, địa phương; đảm bảo việc triển khai đạt được kết quả thiết thực, hiệu quả. Trước mắt cần nghiên cứu, tìm hiểu rõ những đổi mới cơ bản của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư; chấm dứt ngay việc soạn thảo và ban hành trái thẩm quyền các “giấy phép con” điều kiện kinh doanh. Đồng thời, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ phối hợp chặt chẽ với Bộ KH&ĐT tập hợp, phân loại tất cả các điều kiện kinh doanh trong ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước; nghiêm túc bãi bỏ hoặc đình chỉ áp dụng các quy định về điều kiện kinh doanh không còn hợp pháp.

Chấn chỉnh việc thực hiện Nghị quyết 19 CP là thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng ngay trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ mới!