G7 chia rẽ nội bộ vì Nga

Lãnh đạo nhóm G7 họp tại Pháp

Hai trong số các chủ đề nóng nhất tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 45 của Nhóm các quốc gia phát triển (G7) diễn ra từ ngày 24 đến 26/8 tại Biarritz, Pháp, là cháy rừng Amazon, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Nhưng đề xuất Nga trở lại G7 của Mỹ lại nổi bật lên tại hội nghị lần này.

Vấn đề Amazon hâm nóng nghị trường G7 ngay trong ngày đầu tiên giống như những đám cháy đang bùng phát ở lá phổi xanh của thế giới. Khi hội nghị G7 diễn ra, vụ cháy rừng Amazon đã lan ra trên một diện tích rất rộng và vượt quá khả năng khống chế của bất cứ quốc gia Nam Mỹ nào. Việc G7 nắm bắt chủ đề này nằm trong tính toán của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Ông Macron đã đưa vấn đề này ra bàn với các lãnh đạo G7 ngay trong những cuộc gặp đầu tiên. Đối với ông Macron, đây là cơ hội tuyệt vời để thể hiện vai trò của nước Pháp cũng như của cá nhân ông như là nhà lãnh đạo tiên phong trong cuộc chiến bảo vệ môi trường toàn cầu. Đây là mục tiêu mà ông Macron đã theo đuổi trong suốt 2 năm qua, thể hiện qua việc Pháp từng đứng ra tổ chức Hội nghị thượng đỉnh khí hậu “Một hành tinh” vào cuối năm 2017 hay việc Pháp luôn tích cực vận động cho Thỏa thuận Paris 2015 về khí hậu.

Nhưng chính việc đưa vấn đề “nhạy cảm” với nước Mỹ ra thảo luận đầu tiên như vậy không được Washington nhiệt tình tham gia do ông Trump, có mặt tại hội nghị, trước đó đã đơn phương rút nước Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris 2015 cũng như thực thi các chính sách không thân thiện về môi trường. Mặc dù không phản đối ra mặt nhưng rõ ràng ai cũng có thể hiểu được hiệu quả phiên thảo luận về việc bảo vệ rừng Amazon. Báo chỉ Mỹ chỉ trích Pháp cố tình chọn các chủ đề chính thức như chống biến đổi khí hậu, bình đẳng giới, hợp tác với châu Phi… để “làm khó” Mỹ, thay vì bàn về các chủ đề quan trọng hơn như kinh tế toàn cầu hay an ninh quốc tế.

Chủ đề nóng thứ hai là cuộc chiến thương mại giữa hai cường quốc nhất nhì thế giới hiện nay, Mỹ-Trung. Vấn đề này gây chia rẽ mạnh nhất trong G7. Hầu như tất cả nước G7, trừ Mỹ, đều bày tỏ lo ngại rằng căng thẳng thương mại Mỹ-Trung sẽ tác động xấu đến kinh tế thế giới, thậm chí có thể đẩy kinh tế thế giới vào suy thoái. Thực tế thì điều này đã và đang diễn ra. Ngày 25/8, Đức, nền kinh tế số 1 châu Âu, công bố kết quả tăng trưởng âm trong quý II/2019, với sản lượng sản xuất công nghiệp suy giảm mạnh và đang đứng trước nguy cơ chính thức suy thoái ngay trong tháng 9/2019. Các nền kinh tế khác trong G7 cũng hứng chịu hậu quả của căng thẳng thương mại Mỹ-Trung ở các cấp độ khác nhau. Cho đến khi kết thúc hội nghị G7, không có sự đồng thuận trong việc nhìn nhận cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung ra sao, vì một bên là đa số các nước, nhất là các nước châu Âu, lo ngại về tác động tiêu cực của cuộc chiến này, và bên kia là Tổng thống Trump muốn chứng minh quyết định leo thang thương mại của mình với Trung Quốc là đúng đắn. Nhưng vì G7 chỉ là một tập hợp không chính thức của các quốc gia phát triển, nên không có bất cứ văn bản nào mang tính ràng buộc pháp lý được đưa ra.

Ngoài chia rẽ về cuộc chiến Mỹ-Trung, nguy cơ Mỹ gây chiến thương mại với châu Âu cũng đang rình rập. Mặc dù nói các đồng minh trong G7 “hòa hợp”, ông Trump vẫn đe dọa lãnh đạo nước chủ nhà Pháp, nói rằng Mỹ sẽ đánh thuế rượu vang Pháp “theo cách chưa từng có trước đây” trừ khi Paris bỏ một sắc thuế nhằm vào các công ty công nghệ của Mỹ.

Một chủ đề bất ngờ gây chia rẽ thêm giữa các nước G7 là đề xuất đưa Nga trở lại tổ chức này của Tổng thống Trump. Tờ Guardian cho biết Tổng thống Mỹ đã tranh cãi quyết liệt với các nhà lãnh đạo các quốc gia khác trong nhóm, khăng khăng đòi tái kết nạp Nga vào nhóm này. Tổng thống Mỹ cho rằng Nga phải có mặt trong nhóm, để cùng thảo luận về các vấn đề của Iran, Syria và Triều Tiên. Nhưng các nhà lãnh đạo của các quốc gia khác từ G7 đã không ủng hộ ý tưởng của ông Trump, kết quả là đã nổ ra một cuộc tranh luận căng thẳng. Theo Guardian, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe vẫn giữ quan điểm trung lập trong vấn đề này, nhưng Thủ tướng Ý Giuseppe Conte đã đồng ý với Tổng thống Mỹ, còn các nhà lãnh đạo khác của các quốc gia tham gia hội nghị, bao gồm cả Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk, phản đối mạnh mẽ việc Nga trở lại để nhóm này trở thành G8. Trước đó, ông Trump đã đồng ý với đề nghị của Tổng thống Pháp Macron là sẽ mời Nga tham dự hội nghị thượng đỉnh G7 năm 2020 tại Hoa Kỳ.

Về phần mình, Tổng thống Putin nói rằng Nga không loại trừ việc nối lại định dạng G8, nhưng cho đây không phải là "mục đích chính yếu". Được biết, Nga không còn được mời tham dự các cuộc họp của 8 quốc gia hàng đầu thế giới sau các sự kiện ở Crimea và Ukraine năm 2014. Tổng thống Putin đã khẳng định nhiều lần từ năm 2014 rằng Nga đã rời khỏi G8 và ông nhận thấy Moscow quan tâm đến các mạng lưới đa dạng các khu vực hơn, chẳng hạn như G20 - nơi tập hợp cả các nền kinh tế mới nổi quan trọng khác như Brazil, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Trước khi Nga bị loại khỏi G8 năm 2014, những thành viên còn lại của nhóm này thường bất đồng với Tổng thống Putin trong hầu hết mọi vấn đề. Sự tham gia của Nga trong các cuộc thảo luận không khiến phương Tây thay đổi lập trường tại các khu vực trên thế giới, đáng chú ý nhất là ở Iraq và Libya. Hơn nữa, trở lại G7 không khiến Nga nhận được bất kỳ lợi ích thực tế nào, chẳng hạn như chấm dứt các lệnh trừng phạt của châu Âu.

Ông Trump muốn Nga trở lại G7

Vụ kiện Biển Đông: G7 gây sức ép lên Trung Quốc

Trung Quốc "cáu" với tuyên bố của G7 về Biển Đông

Trung Quốc thách thức G7