Xung quanh cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp:

Cuộc đọ sức giữa con nợ và chủ nợ

07:00 | 15/06/2015

1,095 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
Ngày 5-6 vừa qua, Hy Lạp thành công trong việc hoãn nợ với các chủ nợ quốc tế. Từ đầu năm đến nay, chính quyền Athens loay hoay suốt với việc hoãn nợ, trả nợ thậm chí tính quỵt nợ. Chủ nợ châu Âu không dám “làm tới” sợ Hy Lạp rơi vào tay Nga, nhưng cũng chẳng để cho tân chính quyền Athens quá dễ dàng thành công bởi đó sẽ là một tiền lệ xấu.

Năng lượng Mới số 430

Trên nguyên tắc ngày 5-6-2015, Hy Lạp phải thanh toán cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) 300 triệu euro, khoản đầu tiên trên tổng số 1,6 tỉ nợ đáo hạn phải trả trước cuối tháng 6-2015. Nhưng vào giờ chót, Thủ tướng Alexis Tsipras đã bất ngờ tuyên bố đợi đến ngày 30-6-2015, Athens sẽ thanh toán “luôn một thể” cho IMF thay vì trả dần làm 4 lần.

Cuộc đọ sức giữa con nợ và chủ nợ

Thủ tướng Đức Angela Merkel và đồng nhiệm Hy Lạp Alexis Tsipras tại Berlin (Đức) ngày 23-3-2015

Hiện tại Hy Lạp nợ đến 320 tỉ euro, tương đương với 170 % GDP của quốc gia này. Các chủ nợ chính của nước này là IMF, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ủy ban châu Âu (EC). Nội trong năm 2015, Chính phủ Hy Lạp sẽ phải thanh toán 19 tỉ euro cho các chủ nợ. Trong đó 1,6 tỉ phải trả cho IMF trước hạn chót là cuối tháng 6-2015 và gần 7 tỉ cho ECB vào cuối tháng 7 đầu tháng 8-2015.

Nợ nần của Hy Lạp là ung nhọt của châu Âu suốt mấy năm qua, nhưng đặc biệt “cơn co giật” kể từ tháng 1-2015. Đó là thời điểm đảng Syriza, có khuynh hướng dân túy, chống lại những áp đặt của châu Âu, giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử ngày 25-1-2015. Sau khi hai chính đảng truyền thống là đảng Tân dân chủ thuộc phe trung hữu và Xã hội PASOK thuộc cánh trung tả đều thất bại trong việc giải quyết vụ khủng hoảng kinh tế tài chính manh nha từ năm 2008 và bùng nổ dữ dội vào năm 2010, dân chúng Hy Lạp thất vọng, nên họ dồn phiếu cho Syriza với hy vọng giải quyết chuyện nợ nần mà không ảnh hưởng đến cuộc sống họ cho là đã quá khó khăn. Trong cuộc tranh cử, lãnh đạo của Syriza là Alexis Tsipras đòi chấm dứt chính sách giảm chi và tiết kiệm để cân bằng ngân sách của chính phủ liên hiệp giữa hai đảng Dân chủ và Xã hội PASOK của Thủ tướng Antonis Samaras. Ông Tsipras đòi tăng lương tối thiểu, nâng trợ cấp giá điện và chi phí y tế cho dân nghèo và tái lập quy chế lương tháng thứ 13 cho người có lợi tức thấp. Nổi bật hơn cả là chủ trương đàm phán lại với châu Âu các khoản nợ công. Cử tri rất hài lòng với các đề nghị hấp dẫn ấy.

Chính phủ Samaras trước đây tuân thủ những quy định ngặt nghèo của các nhà tài trợ là ECB, EU và IMF nhưng khi Tsipras lên nắm quyền tuyên bố các chủ nợ trên sẽ không còn định đoạt được vận mệnh của Hy Lạp; chính sách khắc khổ mà quốc tế từng áp đặt cho Athens từ năm 2010 coi như bị “cho vào sọt rác”. Tuyên bố này khiến các nước châu Âu phát hoảng vì nhiều lý do. Về kinh tế, nếu Hy Lạp không tôn trọng một số luật chơi chung: phải giới hạn chi tiêu và không để nợ công tăng vọt quá ngưỡng quy định, thì có thể bị trục xuất ra khỏi khối đồng tiền chung châu Âu. Nhưng khối này không có lợi ích gì khi Hy Lạp phải bước ra khỏi hàng ngũ 19 quốc gia sử dụng đồng euro vì như vậy các chủ nợ của Athens mất trắng khoản 320 tỉ nợ nói trên.

Trong vấn đề nợ công và khủng hoảng Hy Lạp, bên cạnh những yếu tố tài chính, kinh tế vừa nêu, rõ ràng mấu chốt của vấn đề là yếu tố chính trị. EU và IMF mà càng cứng rắn với Athens thì như lại càng đẩy Hy Lạp vào vòng tay của đảng dân túy cựu hữu bài châu Âu. Mặt khác, khủng hoảng kinh tế và xã hội tại quốc gia này mà càng kéo dài, Hy Lạp lại càng là gánh nặng chung cho cả khối 28 nước thành viên trong Liên minh châu Âu và uy tín của đồng euro càng dễ bị sứt mẻ.

Xa hơn nữa là vấn đề địa chính trị. Cuối tháng 5-2015, Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Jack Lew đã lần đầu tiên can dự vào nội tình châu Âu khi lên tiếng rằng các nước châu Âu nên cố tìm giải pháp duy trì Hy Lạp trong khối euro. Về kinh tế, Hy Lạp chỉ là một nước nhỏ và cạn tiền. Từ góc độ địa chính trị, nước này nằm tại miền Đông Địa Trung Hải, tiếp cận với các điểm nóng Trung Đông như Syria và Libyia, là cửa ngõ giao lưu và xâm nhập của hàng hóa và cả thuyền nhân hay khủng bố đến từ Trung Đông và Bắc Phi. Đã vậy, lãnh thổ Hy Lạp còn là địa bàn cạnh tranh của hai dự án khai thác khí đốt Turkish Stream và Southern Corridor do Liên bang Nga và EU bảo trợ.

Khi vụ khủng hoảng về nợ nần lên tới cao độ, Tổng thống Nga Putin vừa ngỏ ý sẽ yểm trợ Hy Lạp. Mỹ thấy đó là dấu hiệu xấu. Khi Chiến tranh lạnh xảy ra từ năm 1949, Mỹ kéo Hy Lạp vào NATO để chặn đường Liên Xô tiến vào Địa Trung Hải. Sau đó, trong nhiều thập niên cho đến khi Chiến tranh lạnh kết thúc, Mỹ tiếp tục yểm trợ Hy Lạp để ngăn ngừa các tổ chức khủng bố tấn công quyền lợi của phương Tây. Thời nay, Mỹ vẫn muốn Hy Lạp ngả về phương Tây, không bị loạn và khỏi là hậu cứ của các tổ chức khủng bố cực tả, cực hữu và Hồi giáo. Trước mắt là không ngả theo Nga.

Chính những lý do trên đã khiến EU phải nhượng bộ chính quyền Tsipras. Sau nhiều đợt đàm phán thất bại với 18 đối tác trong khối euro, cuối cùng ngày 21-2-2015, châu Âu cho chính quyền Tsipras thêm thời hạn 4 tháng để định hình chính sách kinh tế. Đến cuối tháng 6-2015 Athens tiếp tục nhận được 3,6 tỉ euro tín dụng từ châu Âu và 3,6 tỉ từ IMF, theo như chương trình đã dự kiến. Đổi lại chính phủ của Thủ tướng Alexis Tsipras, cam kết một loạt các biện pháp cải tổ. Ngày 24-2, Athens trình lên Bruxelles một danh sách 6 trang. Danh sách đó đã được châu Âu chấp thuận. Viễn cảnh Hy Lạp mất khả năng thanh toán vào cuối tháng 2-2015 được xua tan. Kịch bản Athens phải bước ra khỏi khu vực đồng euro không còn tính thời sự. Tuy nhiên, thỏa thuận đạt được hôm 24-2-2015 vẫn còn chưa hoàn tất. Bởi các đối tác của Athens sẽ đưa ra danh sách cụ thể những điều khoản đòi Hy Lạp nhanh chóng tiến hành cải tổ. Đến đầu tháng 6 vừa qua, EU đưa ra danh sách nhưng chính quyền Tsipras lại chỉ chấp thuận 70% các yêu cầu. 30% các biện pháp còn lại, bị chính quyền của ông Alexis Tsipras coi là “độc hại” đối với nền kinh tế Hy Lạp. Bên cạnh đó, quốc tế còn đòi Hy lạp phải đẩy mạnh công cuộc tư hữu hóa, tiếp tục cở trói thị trường lao động tạo điều kiện cho giới chủ dễ sa thải nhân viên. Danh sách những bất đồng đã khá đủ dài để Thủ tướng Tsipras trước mắt tránh đề cập đến vế xin xóa bớt một phần của khoảng 320 tỉ euro nợ công, nhưng ông đòi đây phải là một chủ đề được thảo luận trong tương lai. Châu Âu, mà đứng đầu là nước Đức dứt khoát không chấp nhận đòi hỏi này.

Về thực chất của cuộc đọ sức giữa Hy Lạp với các nhà tài trợ, Athens đồng ý đến 70% về kế hoạch cải tổ kinh tế do các nhà tài trợ áp đặt. Xét cho cùng, theo các chuyên gia trước sau gì, quốc tế cũng không thể bỏ rơi Hy Lạp. Nhưng vì những tính toán chính trị, Bruxelles không để cho đảng Syriza quá dễ dàng thành công bởi đó sẽ là một tín hiệu khuyến khích cử tri ở nhiều nước trong khối euro khác bỏ phiếu cho các đảng cực đoan. Các đảng này vốn có khuynh hướng dân túy, chống lại những áp đặt của châu Âu. Chính những toan tính chính trị đó rất nguy hiểm cho sự ổn định về tài chính của khu vực đồng euro.

S.Phương