Chủ nghĩa khủng bố đang biến tướng

"Góa phụ trắng" khét tiếng Samantha Lewthwaite

Chỉ trong vòng 3 tháng, đã có 3 vụ khủng bố trên thế giới do phụ nữ chỉ đạo hoặc thực hiện. Gần đây nhất là vụ đánh bom tự sát tại nhà ga xe lửa ở thành phố Volgograd, Nga, ngày 29/12 làm ít nhất 15 người thiệt mạng. Thủ phạm là một phụ nữ. Trước đó, vụ đánh bom tự sát trên chiếc xe buýt cũng ở thành phố Volgograd, giết chết 6 người và khiến gần 30 người bị thương ngày 21/10/2013 là do Naída Ahiyalova, một phụ nữ 30 tuổi đến từ Dagestan thực hiện.

Hồi cuối tháng 9/2013, vụ khủng bố tại thủ đô Nairobi, Kenya đã làm chết 68 người, làm bị thương hàng trăm người khác. Nhóm khủng bố Al Shabaab của Somali đã tuyên bố nhận trách nhiệm vụ tắm máu này. Điều đáng chú ý: nhà chức trách Kenya cho biết “góa phụ trắng” Samantha Lewthwaite, người có người chồng đã thực hiện vụ đánh bom tự sát kinh hoàng ở London năm 2005, là kẻ cầm đầu vụ tấn công ở Kenya và ả đã bị bắn hạ trong khi đọ súng với lực lượng an ninh.

Samantha Lewthwaite là người Anh, tuy nhiên cô ta cùng 3 đứa con đã đào tẩu vào năm 2005 sau khi người chồng Jermaine Lindsay kích hoạt quả bom gắn trên người thực hiện vụ khủng bố ngày 7/7/2005 ngay giữa trung tâm thủ đô London của nước Anh. Các nguồn tin tình báo cho biết cô ta đã tới Somalia để huấn luyện cho các nữ chiến binh thánh chiến tại nước này.

Như vậy có thể thấy, trong những năm gần đây, cũng đã có những lần các tổ chức khủng bố Hồi giáo bắt phụ nữ và trẻ em thực hiện những vụ tấn công tự sát, tuy nhiên các vụ kể trên cho thấy nếu trước đây phụ nữ đóng vai trò bị động, bị ép buộc thì nay họ đã chủ động tiến hành những vụ tấn công khủng bố, thậm chí lãnh đạo cả một nhóm khủng bố.

Vụ khủng bố đẫm máu đầu tiên của năm 2013 là vụ tại Boston, Mỹ. Hai quả bom nổ tại cuộc đua Marathon Boston vào ngày 15/4/2013, đã giết chết 3 người và làm bị thương 282 người khác. Trong số hai quả bom có ít nhất một quả làm bằng nồi áp suất. Hai vụ nổ xảy ra cách nhau 13 giây, ngay trước vạch đến đích. Với sự giúp đỡ của công chúng, ba ngày sau cảnh sát nhận dạng được hai nghi can, đó là anh em Dzhokhar và Tamerlan Tsarnaev. Trong các cuộc rượt đuổi và đấu súng sau đó, Tamerlan Tsarnaev đã bị bắt chết, còn Dzhokhar Tsarnaev bị bắt giữ. Ngày 22/4, Dzhokhar bị buộc tội sử dụng và âm mưu sử dụng một vũ khí hủy diệt hàng loạt để giết người.

Nhận định về vụ khủng bố này, các chuyên gia cho rằng, đây là một vụ khủng bố nội địa. Vụ đánh bom Boston không giống với những đòn tấn công truyền thống của Al-Qaeda. Thông thường những tay khủng bố Al-Qaeda thường sử dụng chất nổ có sức công phá lớn, tấn công một mục tiêu khép kín để gây thương vong tối đa. Còn hai quả bom nổ ở Boston là bom tự chế, không có chất nổ C-4 dù cũng chứa mảnh kim loại để gây thêm thương vong. Boston cũng không mang tính chất quân sự hay là mục tiêu tấn công mang tính biểu tượng như quảng trường Thời Đại hay hệ thống tàu điện ngầm ở New York. Điều đó cho thấy có khả năng hung thủ có quan hệ hạn chế hoặc không có quan hệ với các phần tử nước ngoài. Như vậy, có khả năng đây là tác phẩm của một nhóm khủng bố nội địa tại Mỹ.

Theo lời khai của Dzhokhar tại phiên tòa ngày 22/4, nguyên nhân mà anh em nhà Tsarneav tiến hành vụ đánh bom nhằm bảo vệ người Hồi giáo khỏi bị tấn công. Dzhokhar cũng cho biết, hoàn toàn không có bất kỳ tổ chức khủng bố quốc tế nào đứng đằng sau vụ nổ bom. Tamerlan Tsarnaev 26 tuổi và Dzhokhar Tsarnaev 19 tuổi, người Chechen đến từ vùng Bắc Kavkaz, cả hai di cư sang Mỹ năm 2002. Họ sống ở Cambridge, Massachusetts khoảng 10 năm, trước đó thì ở Tokmok, Kyrgyzstan và Makhachkala, Dagestan, Nga. Cả hai anh em này đều theo Hồi giáo. Theo Ruslan Tsarni, chú của 2 nghi can khủng bố trên, thì hai cháu của ông trở thành những kẻ khủng bố do “lòng căm thù những người có thể hòa nhập với cuộc sống ở Mỹ”.

Hiện trường vụ khủng bố ngay tại trái tim Bắc Kinh - quảng trường Thiên An Môn hôm 28/10/2013.

Một điểm đáng chú ý trong năm qua là lần đầu tiên Trung Quốc bị khủng bố tấn công quảng trường Thiên An Môn. Mặc dù không phải là vụ khủng bố đẫm máu nhưng nó đánh ngay trung tâm, biểu tượng của quyền lực chính trị. Một chiếc xe Jeep do một nhóm Hồi giáo Uighur đòi ly khai hoạt động ở Tân Cương, thuộc phong trào Hồi giáo Ðông Turkestan, gọi tắt là ETIM, kích nổ ngày 28/10 trước cổng chính quảng trường Thiên An Môn là một cú đòn đau điếng người cho bộ máy an ninh khổng lồ của Trung Quốc.

Quảng trường Thiên An Môn ngày cũng như đêm được bộ máy an ninh hùng hậu mặc sắc phục lẫn thường phục giám sát, sẵn sàng dập tắt những hành động rục rịch biểu tình và trấn áp những vụ lộn xộn mới bắt đầu. Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc ghi nhận những hành động khủng bố. Những năm gần đây, khu tự trị Tân Cương thường xuyên xảy ra các vụ đụng độ đẫm máu. Căng thẳng giữa chính quyền Trung ương với người Ngô Duy Nhĩ là điều không mới, nhưng vụ tấn công liều chết để nhằm vào một mục tiêu chính trị nhạy cảm như Thiên An Môn, nó cho thấy một diễn biến mới.

Chuyên gia chính trị Barry Sautman tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong nhìn nhận: “Rõ là có nhiều vụ đánh bom xe do người Duy Ngô Nhĩ thực hiện, nhưng chưa bao giờ có vụ tấn công bằng đánh bom liều chết”.

Một xu hướng khủng bố mới khác trong năm 2013, đó là chuyện lần đầu tiên một tổ chức bị liệt vào khủng bố bị lực lượng khủng bố khác tấn công. Tổ chức Hồi giáo vũ trang Hezbollah ở Liban, bị Mỹ và phương Tây liệt vào các nhóm khủng bố, ngày 16/8 đã bị đánh bom làm hơn 20 người chết. Mục tiêu là một căn cứ địa của tổ chức Hồi giáo vũ trang Hezbollah ở thủ đô Beyrouth của Liban.

Mặc dù không có tổ chức nào chính thức lên tiếng nhận trách nhiệm vụ tấn công này như có nhiều ý kiến cho rằng Arập Xêút, tài trợ cho đối lập Syria chống chính quyền Damas và Hezbollah, có thể là kẻ chủ mưu, với lập luận rằng lực lượng hồi giáo Hezbollah, một tổ chức thuộc hệ phái Shia, là đồng minh thân thiết của chế độ Al-Assad tại Syria và đang giúp quân đội chính phủ Damas chống phe nổi dậy.

Nói như thế không có nghĩa là mạng lưới khủng bố khét tiếng Al-Qaeda trong năm qua đã “rửa tay gác kiếm”. Tổ chức này hiện vẫn đang thực hiện các chiến dịch tấn công khủng bố trên khắp thế giới, cho dù Osama Bin Laden không còn nữa.

Xu thế toàn cầu hóa mà tất cả các quốc gia đang tiến hành lại chính là môi trường lí tưởng để các nhóm khủng bố xuyên quốc gia phát triển. Cuộc tấn công vào trung tâm thương mại Westgate tại Kenya đã cho thấy ranh giới giữa khủng bố trong phạm vi một đất nước và khủng bố xuyên quốc gia đang ngày càng lu mờ. Do đó, chiến dịch chống khủng bố toàn cầu đang đòi hỏi sự đoàn kết giữa các nước để chống lại các nguy cơ khủng bố ở từng quốc gia, từng khu vực và trên phạm vi toàn cầu.