Cạnh tranh không lành mạnh trên môi trường Internet

Khi có nhu cầu mua sắm, thay vì ra tận cửa hàng, họ sẽ lên các diễn dàn mạng để nhờ tư vấn trước khi quyết định chi tiêu. Chính vì nắm bắt được thói quen này, các hãng sản xuất, bán hàng đã biến diễn đàn, tư vấn thành nơi để hướng người dùng đến với sản phẩm, dịch vụ của mình.

Tin trộm mất bò

Theo lời chị Thủy - một nhân viên văn phòng, chị tham gia diễn đàn lamchame.com đã khá lâu. Rảnh rỗi chị thường tham gia diễn đàn, vừa học tập, vừa trao đổi các kinh nghiệm hay với thành viên khác. Vừa rồi, do có nhu cầu sử dụng thẻ tín dụng, loay hoay không biết mở thẻ loại nào, của ngân  hàng (NH) nào, chị liền lên diễn đàn tìm hiểu. Tìm đọc mục “Thẻ tín dụng của NH nào tốt nhất” do một thành viên đã hỏi trước đó, chị lại đâm ra hoang mang không biết tin ai vì tới 157 trang tư vấn của chủ đề này thì hầu hết các ý kiến trong đó là khen thẻ NH này, chê thẻ NH kia.

Công ty Ôtô Xuyên Việt, chủ quản diễn đàn otosaigon.com đã phải xin lỗi Công ty Phạm Gia do nói xấu đối thủ - ảnh chụp màn hình

Chẳng hạn thành viên nick huongpham… tư vấn: “Tớ đã từng ở trong cái nghề thẻ thiếc này nên tớ có lời khuyên với các mẹ là: không nên dùng thẻ tín dụng của NH trong nước… nên dùng HSBC vì yêu cầu làm thẻ thấp, phí thường niên thấp hơn, nhiều điểm trong nước được ưu đãi hơn... chỗ tớ hồi trước làm về thẻ ANZ dùng mà mấy người trong đó toàn làm và xài thẻ HSBC thui”, ngược với quan điểm trên, thành viên huecape… thì lại cho rằng: “Mình không có ý dìm hàng nha, mình cũng dùng dịch vụ của Sacombank, nói chung cũng hài lòng...”; nhiều thành viên khác còn có lời lẽ không phù hợp khi chê bai dịch vụ của một vài NH, trong khi khen tới tấp dịch vụ của NH khác…

Trong số hàng trăm ý kiến tư vấn kia, liệu có bao nhiêu ý kiến là thực chất của người sử dụng, còn bao nhiêu ý kiến là của các nhân viên phát triển thẻ của NH? Môi trường diễn đàn giúp cho các nhân viên này dễ dàng làm lung lay ý định mở thẻ của khách hàng tại NH khác, định hướng người dùng vào dịch vụ thẻ của mình.

Một lĩnh vực khác cũng thường được nhiều người nhờ tư vấn trước khi quyết định xuất hầu bao là các món hàng công nghệ. Các diễn đàn như vozforums.com hay tinhte.vn là địa chỉ tập hợp của hàng ngàn tín đồ công nghệ.

Anh Hùng, thành viên gạo cội của tinhte.vn và vozforums.com chia sẻ: “Hiện các diễn đàn đều có các chuyên mục review sản phẩm, tư vấn giúp thành viên chọn mua sản phẩm. Ý kiến ban đầu của các admin mở các chuyên mục này là rất tốt, nhằm giúp thành viên lựa chọn được sản phẩm tốt từ kinh nghiệm của những người đã trải nghiệm. Tuy nhiên, nguy hiểm ở chỗ, nhiều hãng sản xuất thường cho nhân viên của mình núp danh nghĩa thành viên để tư vấn hướng người dùng vào sản phẩm của họ, lịch sự thì chỉ khen sản phẩm của họ thôi, tệ hơn thì chê bai đủ kiểu các sản phẩm cạnh tranh khác”.

Dễ nhận thấy là các sản phẩm laptop, điện thoại thường được nhờ tư vấn nhiều nhất. Một số thành viên có uy tín (mod, tham gia lâu, nhiều post, thanks) được các công ty bán hàng thuê  đánh giá hoặc comment có lợi cho sản phẩm của họ. Các kế hoạch hạ thấp đối thủ này thường được bố trí rất kỹ càng, khiến cho người dùng không thể nhận ra và dễ ngả theo ý kiến các “cò” tư vấn.

Còn nhiều trường hợp khác do chính các thành viên tham gia tư vấn cũng chưa hề trực tiếp sử dụng nhưng vẫn vào “chém gió”. Các lời tư vấn của “anh hùng bàn phím” này theo kiểu cho 9 người 10 ý, đúng sai lẫn lộn khiến người có nhu cầu thực sự không biết đường nào mà lần.

Nguyên nhân của tình trạng này là do hiện tại quy định và hình thức xử lý của pháp luật về kinh doanh, quảng cáo… trên Internet của nước ta chưa đầy đủ, chặt chẽ, thiếu sức răn đe.

Theo quy định tại Điều 39 và Điều 44 Luật Cạnh tranh, cấm doanh nghiệp gièm pha doanh nghiệp khác, đưa ra thông tin không trung thực, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín, tình trạng tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác.

Tuy nhiên, những quy định về xử phạt đối với những hành vi cạnh tranh không lành mạnh chưa đủ mạnh để răn đe. Mức phạt nặng nhất về các vi phạm này chỉ vào khoảng 100 triệu đồng và rất khó phát hiện hay đưa ra chứng cứ buộc tội.

Đơn cử như trong năm 2011, Công ty ôtô Phạm Gia kiện trang otosaigon.com lợi dụng website của mình, viết một chủ đề để các thành viên của diễn đàn bêu xấu công ty này suốt 4 năm, trong đó nhiều ý kiến có lời lẽ thiếu văn hóa, gây thiệt hại nặng nề về mặt hình ảnh và doanh thu của công ty. Mặc dù theo kết quả xử lý, trang web này phải gỡ bỏ toàn bộ nội dung liên quan, đồng thời bị phạt 20 triệu đồng. Tuy nhiên, những thiệt hại về uy tín và doanh thu của Công ty Phạm Gia thì không được xét đến.

Như vậy, sức răn đe chưa cao, chế tài chưa đủ mạnh. Trong khi dễ dàng tham gia diễn đàn, dễ dàng nói xấu đối thủ và ca ngợi sản phẩm dịch vụ của mình nên các nhà sản xuất, cung cấp dịch vụ sản phẩm vẫn sẽ tiếp tục lợi dụng kênh thông tin này để tăng cường tiếp thị sản phẩm, dịch vụ của mình.

Cẩn trọng khi sử dụng

Hiện tại, các hình thức tiếp thị, quảng cáo qua môi trường Internet như diễn đàn, facebook đang tràn ngập với đủ loại hàng hóa, dịch vụ. Lành mạnh có, thiếu lành mạnh cũng nhiều. Trong khi chờ pháp luật hoàn thiện chế tài xử lý các vi phạm, không còn cách nào khác, người dùng cần nâng cao hiểu biết của mình, tỉnh táo trước các comment, tư vấn từ mạng Internet. Một vài kinh nghiệm khi nhờ tư vấn trên diễn đàn có thể xem xét áp dụng cho mình khi có nhu cầu là:

Xác định rõ mục tiêu sản phẩm, dịch vụ và khả năng chi tiêu cho phép, tránh bị tư vấn hướng vào lựa chọn sản phẩm, dịch vụ sai nhu cầu, vượt quá khả năng chi trả.

Lựa chọn các diễn đàn uy tín, so sánh trên nhiều diễn đàn khác nhau về cùng lĩnh vực, chủ đề.

Cẩn thận với tư vấn của các thành viên mới tham gia diễn đàn. Tất nhiên, tránh cả những bài viết quá hoàn hảo, ngoài khả năng của một người sử dụng thông thường.

Ngoài đọc các comment từ các thành viên trên diễn đàn, cần trực tiếp đặt câu hỏi về các nhu cầu của mình để lôi kéo nhiều thành viên khác cùng tham gia, cơ hội tránh được bẫy của các “cò” tư vấn sẽ tăng lên.

Cho dù Internet có tiện lợi và đầy đủ thông tin đến mấy thì cũng vẫn là “ảo”. Nếu có điều kiện, sau khi tham khảo thông tin từ Internet, bạn nên đến thử sản phẩm trực tiếp tại cửa hàng. Khi đó, tư vấn của nhân viên và cảm nhận của bạn trực tiếp đối với sản phẩm sẽ cho bạn quyết định chính xác nhất.

Thành Trung