Bảo hiểm y tế bao giờ phủ kín toàn dân?

Theo Vụ BHYT, Bộ Y tế, sau 5 năm thực hiện Luật BHYT, số người tham gia BHYT ở nước ta đã tăng lên nhanh chóng, tỷ lệ bao phủ đã đạt 90% dân số. Chỉ tính riêng từ năm 2015 đến 2019, cả nước đã tăng khoảng 15 triệu người tham gia BHYT.

Công tác chăm sóc sức khỏe người dân ở nhiều vùng sâu, vùng xa chưa đạt yêu cầu

Không chỉ về số lượng, chất lượng khám, chữa bệnh (KCB) BHYT cũng ngày càng được cải thiện. Nhiều loại thuốc mới, kỹ thuật, dịch vụ y tế hiện đại khi “cập nhật” vào Việt Nam đều nhanh chóng được quỹ BHYT chi trả. Chính sách BHYT đã góp phần giảm chi trả trực tiếp từ tiền túi hộ gia đình cho dịch vụ y tế xuống còn 37% năm 2018, góp phần tạo nên sự công bằng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, nhất là với đối tượng người nghèo, cận nghèo và trẻ em dưới 6 tuổi.

Ông Phan Văn Toàn, Phó vụ trưởng Vụ BHYT, cho hay, đến nay cả nước có khoảng 85,2 triệu người tham gia BHYT chiếm khoảng 89,8% dân số, vượt so với chỉ tiêu Thủ tướng giao tại Quyết định số 1167/QĐ-TTg và chỉ tiêu đã được Quốc hội giao cho Chính phủ: Đến năm 2015 đạt ít nhất 75% dân số tham gia BHYT và đến năm 2020 đạt ít nhất 80% dân số tham gia BHYT.

Tuy nhiên, trước thực tế còn khoảng 10% dân số chưa tham gia BHYT, một số ý kiến cho rằng, đây là một thách thức lớn. Bởi hiện còn một số bất cập trong quy định pháp luật và tổ chức thực hiện Luật BHYT. Một số văn bản hướng dẫn còn thiếu cụ thể, thiếu đồng bộ với các văn bản quy phạm pháp luật khác. Đặc biệt, một số chính sách liên quan đến phát triển đối tượng tham gia BHYT; quyền lợi của người tham gia BHYT; tổ chức KCB BHYT; phương thức thanh toán chi phí KCB BHYT... chưa phù hợp với thực tiễn.

Dẫn chứng cụ thể cho một số vấn đề bất cập, với vai trò của cơ quan giám sát của Quốc hội, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, việc thực thi chính sách BHYT và công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân hiện chưa đồng đều giữa các vùng miền. Ở một số vùng miền, nhất là miền núi, vùng sâu, vùng xa... công tác chăm sóc sức khỏe chưa đạt yêu cầu. Thậm chí, có những lúc phải báo động rằng, người nghèo đang tham gia BHYT để tạo cơ hội cho người có điều kiện và người ở vùng đồng bằng được hưởng lợi BHYT cao hơn, từ đó dẫn đến sự chênh lệch về hưởng lợi của dịch vụ BHYT của người dân giữa các vùng miền, không bảo đảm sự công bằng trong thụ hưởng quyền lợi. Mặt khác, theo ông Lợi, số lượng người dân được Nhà nước hỗ trợ BHYT từ ngân sách vẫn còn chiếm tỷ trọng rất cao, hơn 60%, nghĩa là ngân sách chi cho BHYT rất lớn, có nguy cơ vỡ quỹ.

Ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh: “Chúng ta vẫn có tới 10% chưa tham gia BHYT. 10% này mới là điều đáng lưu ý. Trong số đó, có những hộ gia đình, người có thu nhập cao, hoàn toàn có khả năng tham gia BHYT nhưng chưa tham gia. Hoặc có một bộ phận người dân có đời sống cao lại KCB ở nước ngoài. Điều này vừa làm cho chính sách BHYT toàn dân không đạt mục tiêu vừa làm quỹ BHYT giảm đi nguồn gây quỹ, đồng thời không bảo đảm công bằng xã hội như mong muốn”.

Bởi vậy, theo ông Bùi Sỹ Lợi, phải nhanh chóng có các giải pháp khắc phục, thu hút sự tham gia BHYT của 10% dân số còn lại này. Để BHYT phát triển bền vững, ông Lợi cho rằng, phải thỏa mãn được hai yêu cầu rất cơ bản.

Thứ nhất, phải bao phủ đến mọi người, hay còn gọi là BHYT toàn dân, để không ai phải đi KCB mà không có BHYT.

Thứ hai, phải bảo đảm sự bền vững về tài chính. Hiện vẫn còn nhiều dư địa để tăng mức đóng BHYT hiện nay từ 4,5% lên 6% như Luật BHYT cho phép. Tuy nhiên, nếu tăng nhanh thì sẽ gây áp lực cho người dân, cho doanh nghiệp. Vì vậy, cần có quy định lộ trình tăng mức đóng BHYT cụ thể, đồng thời, phải nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn này.

Ông Bùi Sỹ Lợi đề xuất: Thời gian tới, cần có sự thay đổi, cả về phương diện tuyên truyền cho người dân lẫn cách thức triển khai dịch vụ BHYT. Và, để thay đổi nhận thức của người dân, cần tập trung vận động để các đối tượng có khả năng tham gia vào hệ thống BHYT của cả nước. Mục đích của BHYT là phải bảo đảm sức khỏe tốt nhất, sự hài lòng nhất cho người dân, từ đó tạo cơ hội thu hút sự tham gia của những đối tượng chưa tham gia BHYT. Muốn vậy, phải thực hiện cơ chế tài chính y tế rất công minh và hiệu quả, giúp cho hệ thống BHYT bền vững hơn. Mặt khác, dần dần phải giảm tỷ lệ hỗ trợ của Nhà nước và tăng tỷ trọng tham gia của hệ thống y tế tư nhân.

Để đạt mục tiêu đó, BHXH Việt Nam đã và đang nỗ lực để hoàn thiện cơ sở dữ liệu, hiện đại hóa công tác giám định BHYT. Bởi những cơ sở dữ liệu này sẽ giúp ngành BHXH cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời xây dựng và hoàn thiện nguồn cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm. Việc cấp lại thẻ BHYT do hỏng, mất là 1 trong 8 dịch vụ công được tích hợp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, người dân có thể thực hiện ngay dịch vụ này.