Từ chủ trương, chính sách đến hiện thực

Tại buổi tọa đàm “Xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam nhánh Đông từ chủ trương, chính sách đến hiện thực” do Báo Giao thông tổ chức diễn ra vào ngày 1/11, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Nhật cho biết, Quốc lộ 1 hiện đã được đầu tư mở rộng 4 làn xe, năng lực có thể đáp ứng được khoảng 35.000 xe con tiêu chuẩn/ngày, đêm. Dự báo, đến khoảng năm 2020 nhu cầu vận tải trên các đoạn Nam Định - Hà Tĩnh, Quảng Trị - Thừa Thiên Huế, Đồng Nai - Khánh Hòa của tuyến Quốc lộ 1 sẽ vượt quá năng lực; đến khoảng năm 2025, nhu cầu vận tải trên các đoạn Hà Tĩnh - Quảng Trị, Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng, Quảng Ngãi - Khánh Hòa của tuyến Quốc lộ 1 sẽ vượt quá năng lực.

Liên quan đến lộ trình thực hiện dự án, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho hay, căn cứ nhu cầu vận tải và quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt, để đảm bảo hiệu quả đầu tư, khả năng cân đối nguồn lực, Chính phủ dự kiến lộ trình đầu tư dự án theo 3 giai đoạn.

Các đại biểu tham dự buổi tọa đàm.

Giai đoạn 2016 - 2020, Bộ GTVT được giao 75.000 tỉ đồng, trong đó 5.000 tỉ đồng dành cho sân bay Long Thành, 70.000 tỉ đồng còn lại sẽ dùng 55.000 tỉ đồng cho đường cao tốc Bắc - Nam. 15.000 tỉ đồng sử dụng cho các dự án bị đình, giãn, hoãn theo Nghị quyết của Quốc hội.

Trong số 55.000 tỉ đồng làm đoạn cấp bách trước, cụ thể là 654 km, sẽ đầu tư các đoạn Cao Bồ (Nam Định) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), Cam Lộ (Quảng Trị) - La Sơn (Thừa Thiên Huế), Nha Trang (Khánh Hòa) - Dầu Giây (Đồng Nai) và cầu Mỹ Thuận 2.

Giai đoạn 2021 - 2025: Đầu tư và đưa vào khai thác các đoạn Bãi Vọt - Cam Lộ, Quảng Ngãi - Nha Trang và mở rộng đoạn La Sơn - Túy Loan lên thành quy mô 4 làn xe.

Giai đoạn sau 2025: Đầu tư và đưa vào khai thác đoạn Cần Thơ - TP Cà Mau.

Tại buổi tọa đàm, ông Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho biết, trước khi triển khai dự án cao tốc Bắc - Nam cần làm rõ vấn đề về quy hoạch, tính toán huy động vốn, giảm phí cho doanh nghiệp cũng như hiệu quả phương án tài chính cho nhà đầu tư.

Đưa ra bài học từ thực tiễn, ông Trần Đình Thiên dẫn chứng: tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng vì sao vẫn chưa đông xe, không phát huy được hiệu quả cho nhà đầu tư? Ông Trần Đình Thiên cũng đưa ra câu hỏi: Tại sao cao tốc Bắc - Nam lại quá tải vào năm 2030? Sao không làm luôn 6-10 làn mà chỉ làm 4-6 làn để rồi quá tải sau 10 năm?

Trả lời những thắc mắc của Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, ông Nguyễn Danh Huy - Vụ trưởng Vụ Đối tác công tư (PPP) Bộ GTVT giải thích: “Trong chiến lược phát triển đường sắt Việt Nam, Chính phủ phê duyệt đến năm 2030 sẽ đưa tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Vinh vào khai thác. Trong khoảng cách dưới 300km, đi đường sắt chắc chắn sẽ thuận tiện hơn đường bộ rất nhiều. Do đó, nhu cầu đường bộ sẽ giảm xuống, đây là lý do quyết định chỉ làm 4 làn xe”.

Nói về khả năng huy động vốn làm đường, ông Nguyễn Danh Huy nhìn nhận, Quốc hội đã chốt con số 55.000 tỉ đồng vốn trái phiếu Chính phủ để lập dự án khả thi, giải phóng mặt bằng, thiết kế kỹ thuật, lập hồ sơ mời thầu. Số tiền 63.000 tỉ đồng còn lại huy động nguồn lực của tư nhân. Bộ Giao thông Vận tải đã nâng mức vốn chủ sở hữu theo quy định từ 10 lên 15%. Do vậy, sẽ có khoảng 13.000/63.000 tỉ đồng là vốn của nhà đầu tư.

Còn 50.000 tỉ đồng cần huy động từ các tổ chức tín dụng, Bộ GTVT dự kiến chia ra 4 năm, mỗi năm huy động 12.000 tỉ đồng từ các tổ chức tín dụng trong nước, con số này rất nhỏ, chưa đến 1% tổng huy động vốn của toàn hệ thống ngân hàng. Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước, mức này là hợp lý, ngân hàng trong nước có đủ khả năng để huy động nguồn vốn.

Tại buổi tọa đàm, đại diện cơ quan quản lý Nhà nước và chuyên gia cũng nhấn mạnh đến việc chú trọng kiểm tra lại toàn bộ nhà đầu tư BOT, bởi từ việc vay vốn ngân hàng cho thấy thực tế là các nhà đầu tư "tay không bắt giặc" rất lớn. Thậm chí, có doanh nghiệp vốn chủ sở hữu so với nợ ngắn hạn và nợ dài hạn còn âm mà vẫn được tham gia đấu thầu, do đó ngành giao thông cần thận trọng.